Subsidieregeling Daken Fryske Pleatsen

Ondertekening

TOELICHTING

Aanleiding: Werkplan Takomst Fryske Pleats

Voor de Friese identiteit, geschiedenis en landschap vormt de boerderij een rode draad. Het werkplan heeft als doel om de Fryske Pleats als kernwaarde van het Friese erfgoed en cultuurlandschap ontwikkelen en behouden zodat boerderijen en erven in de toekomst een duurzame plek hebben.

In het Werkplan is aangegeven dat er een opgave ligt voor de herbestemming en restauratieachterstand van boerderijen. Door schaalvergroting in de landbouw verliezen veel boerderijen hun agrarische functie. Verder zijn een fors aantal boerderijen in een slechte onderhoudstoestand. Uit de monumentenmonitor blijkt dat de categorie boerderijen, met name die in agrarisch gebruik, de grootste restauratieachterstand heeft.

Investeren in deze oude boerderijen is relatief duur in vergelijking met nieuwbouw. Voor de agrarische ondernemer heeft het geen prioriteit en bij herbestemming is er vaak een onrendabele top.

Het werkplan valt te downloaden op: Ruimtelijke kwaliteit, Erfgoed en Landschap | Fryslan

Daken van boerderijen

Daken van boerderijen zijn in het onderhoud het meest kwetsbaar en een slecht dak vormt bij herbestemming vaak een financiële drempel. Voor het herstel van daken bij boerderijen is daarom een subsidieregeling opgesteld. Met het herstel wordt omgevingskwaliteit verbeterd en door herbestemming wordt aangesloten op de opgaven voor leefbaarheid en wonen op het platteland en circulaire economie. De aanpak sluit aan op het bestuursakkoord en de beleidsnota Nij Poadium waarin de problematiek van leegstaande en verwaarloosde boerderijen is geagendeerd.

Subsidieregeling

Dit is een speciale regeling toegespitst op herstel van daken van boerderijen. Het doel van deze subsidieregeling is het stimuleren van het behoud van historische boerderijen door middel van een traditionele dakbedekking van riet, dakpannen of een combinatie van beide. Ook het aanbrengen, vervangen of restaureren van uilenborden is een doel. Het is een toegespitste en eenvoudige regeling en daardoor laagdrempelig. Verwacht wordt dat met deze regeling veel boerderijeigenaren zijn geïnteresseerd.

Een eerdere dakbedekkingsregeling 2007 voor boerderijen was succesvol. Met de voorliggende regeling wordt teruggegrepen op dit succes.

Relatie met de Subsidieregeling monumenten provincie Fryslân en andere provinciale subsidieregelingen

Deze subsidieregeling is opengesteld naast de reguliere inzet voor monumenten in het kader van de Subsidieregeling Monumenten Fryslân. De laatste regeling is vooral gericht op totaalrestauraties, is complexer van karakter en heeft een focus op rijksmonumenten. Het aantal rijksmonumentale boerderijen is in Fryslân relatief klein. De subsidieregeling daken Fryske Pleatsen heeft niet een focus op rijksmonumenten maar op alle boerderijen met een beschermde status, dus ook gemeentelijke monumenten en boerderijen die in het gemeentelijke bestemmingsplan worden beschermd door een aanwijzing als karakteristiek. Wanneer er voor een dakvlak of uilenbord op het moment van ontvangst van de aanvraag al een andere subsidie is verstrekt of aangevraagd bij de provincie Fryslân, dan kan er geen subsidie vanuit de subsidieregeling daken Fryske Pleats meer worden verleend. Wanneer dat voor een ander dakvlak of uilenbord wordt gedaan, is dat wel mogelijk.

Subsidieplafond en subsidiehoogte

Het subsidieplafond bedraagt € 600.000,-- waarmee tenminste 24 boerderijen geholpen kunnen worden. De subsidie bedraagt 50% van de subsidiabele kosten met een maximum van € 25.000.

Prioritering naar beschermde boerderijen

Omdat de financiële ruimte voor een subsidieregeling niet groot is (€ 600.000) in vergelijking met de verwachte behoefte en aanvragen, is er in de regeling geprioriteerd. De regeling is selectief voor beschermde boerderijen: rijks- en gemeentelijke monumenten en karakteristieke boerderijen op grond van bestemmings-/omgevingsplan. Naast het argument van het voorkomen van een te grote instroom en overschrijdingen van het subsidieplafond is een argument ook om hiermee voor gemeenten een financiële prikkel te geven voor eigen erfgoedbeleid via een monumentenstatus of bestemmingsplan. Ook past dit bij de vereisten van het staatsteunkader voor erfgoed en landbouwondernemingen.

Verdeelmodel

Ook is het selectief door het gehanteerde verdeelmodel met puntentoekenning:

• •

  boerderijen in agrarisch gebruik: 3 punten;

• •

  boerderijen met een herbestemming voor een overwegende niet-agrarische bestemming: 2 punten;

• •

  boerderij met een herbestemming voor twee of meer woningen: 2 punten;

• •

  boerderij met een herbestemming voor 1 woning punt. Hieronder wordt ook een eventuele ondergeschikte niet bedrijfsmatige bestemming zoals kantoor of atelier aan huis begrepen.

Voor dit verdeelmodel is gekozen om met de subsidie het grootste effect voor zowel erfgoed als de leefbaarheid van het platteland te bereiken.

Subsidiabele activiteiten en subsidiabele kosten

• •

  Subsidiabel zijn het materiaal en de werkzaamheden voor het onderhoud, herstel en aanbrengen van de dakbedekking en een uilenbord. Deze werkzaamheden omvatten mede het eventueel verwijderen van niet-traditionele dakbedekking (bijvoorbeeld golfplaten) en rietlagen, alsmede het (tijdelijk) verwijderen van traditionele dakpannen of traditioneel uilenbord. De dakpannen, inclusief panhaken, juffers/sporen, nok- en kepervorsten zijn subsidiabel.

• •

  Ook subsidiabel is het terugbrengen van de dakbedekking naar de oorspronkelijke toestand (bijvoorbeeld lichtplaten verwijderen, zodat weer een gesloten dakvlak ontstaat; het verwijderen van golfplaten op riet naar een rieten dakbedekking; het verwijderen van golfplaten op daken waar oorspronkelijk dakpannen op lagen naar een traditioneel pannendak).

• •

  Het vervangen van niet-traditionele onderdelen door niet-traditionele onderdelen (bijvoorbeeld het vervangen van lichtplaten door lichtplaten of glasramen, het vervangen van golfplaten door golfplaten met een dakpanprofiel, of het toepassen van kunstriet) is niet subsidiabel.

• •

  De subsidieregeling is uitsluitend van toepassing op de daken en uilenborden van het karakteristieke hoofdgebouw. Hiermee wordt het karakteristieke gebouw bedoeld dat op een erf door zijn constructie of afmetingen, dan wel gelet op de bestemming als het belangrijkste bouwwerk valt aan te merken. Bij kop-hals-romp boerderijen worden alle drie de onderdelen gerekend onder het hoofdgebouw. Bijgebouwen, dat wil zeggen vrijstaande of (later) aangebouwde bouwwerken, zoals koetshuis, stookhut, bijschuur komen niet in aanmerking voor subsidieverstrekking.

• •

  Bij de restauratie, herstel of aanbrengen van een rieten dakbedekking wordt gebruik ge­ maakt van natuurriet op een laag spreidriet. Bij het onderhoud, herstel of aanbrengen van een traditioneel pannendak wordt gebruik gemaakt van dakpannen die wat betreft het type, de dikte, het formaat en de kleur met de (eventueel nog aanwezige,) oorspronkelijke dakpannen (van vóór 1940) van de boerderij, overeenkomen. Daarom zijn uitgesloten pantypen die na de Tweede Wereldoorlog zijn ontwikkeld, zoals de (niet keramische) groot formaat of sneldekpannen en de Opnieuw Verbeterde Hollandse (OVH-)pan. Uiteraard verdient hergebruik de voorkeur, maar ook het gebruik van tweedehandse pannen van pantypen van vóór 1940 is toegestaan.

• •

  Het onderhoud, herstel of aanbrengen van uitsluitend een massief houten uilenbord (dus geen gelamineerd plaatmateriaal en ook geen kunststof) komt voor subsidie in aanmerking. Het verdient de voorkeur de maatvoering van nog aanwezige, oorspronkelijke onderdelen over te nemen.

• •

  Het gebruik van de vereiste materialen en noodzakelijke werkzaamheden dient te blijken uit de ingediende uitgewerkte offerte en uit de eindafrekening.

Vergunningen

Subsidie wordt verleend onder de opschortende voorwaarde dat alle van overheidswege vereiste vergunningen voor de activiteit zijn verkregen.

Weigeringsgrond technische urgentie

De criteria om de staat van het casco, zelfstandige bouwkundige eenheid of een zelfstandig onderdeel van het monument te kunnen bepalen staan in het Inspectie Handboek van de Monumentenwacht. In het handboek zijn er kwaliteitsomschrijvingen per onderdeel van het monument, beelden uit alle paragrafen 2.2 die per onderdeel van het monument zijn omschreven. Deze zijn ingedeeld in “goed”, “redelijk”, “matig” of “slecht” en richten zich op zowel onderhoud als restauratie. Aan de hand van deze kwaliteitsomschrijvingen kan vervolgens, op grond van de onderstaande criteria een kwalificatie worden gegeven of de staat van het casco onder goed, redelijk, matig of slecht valt. Wij volgend bij de indeling van de staat van het casco in paragraaf 0.6.6. de volgende richtlijnen:

Goed: als met normaal onderhoud het monument bijgehouden kan worden.

Redelijk: als op een beperkt aantal onderdelen zoals vensters/serres/goten/grote vlakken voegwerk grootonderhoud uitgevoerd moet worden.

Matig: als een partiële restauratie noodzakelijk is, zoals balklagen/vloeren/kappen/daken en dakbedekking zoals leien/pannen.

Slecht: als een totale restauratie binnen en buiten noodzakelijk is.

Voor meer informatie kan het Inspectie Handboek gedownload worden. Hiervoor zijn inloggegevens nodig, welke opvraagbaar zijn bij de provincie Fryslân of bij de Monumentenwacht, zie voor de laatste: www.monumentenwacht.nl

Algemene subsidieverordening

Naast deze verordening geldt ook de Algemene Subsidieverordening van de provincie Fryslân. Algemene subsidieverordening provincie Fryslân 2013 (overheid.nl). Hierin is onder andere bepaald dat er voor indiening van de aanvraag nog niet met de uitvoering van de activiteit is begonnen.