Nota bodembeheer regio Twente

In 2009 startten we binnen Twente met de opstelling van regionaal beleid voor het ontgraven en toepassen van grond. Resultaat hiervan was de nota bodembeheer 'Twents beleid veur oale groond'. In de jaren erna hebben diverse gemeenten binnen onze regio dit beleid vastgesteld. Inmiddels zijn we ruim zeven jaar verder. De regelgeving verplicht ons het bestaande beleid te actualiseren. Daarom hebben wij deze nota bodembeheer opgesteld. Hierin staat hoe wij de komende jaren omgaan met het ontgraven en toepassen van grond in Twente.

1.1 Doel en reikwijdte

Deze nota bodembeheer bevat de voorwaarden die gelden voor het ontgraven en toepassen van grond en baggerspecie binnen het grondgebied van de deelnemende gemeenten. Dit vervangt het bestaande beleid zoals opgenomen nota bodembeheer 'Twents beleid veur oale groond'.

Deze nota bodembeheer heeft geen betrekking op het toepassen van bouwstoffen. Hiervoor gelden de voorwaarden zoals opgenomen in het Besluit bodemkwaliteit.

Ook thema's zoals archeologie, niet-gesprongen explosieven en flora en fauna vallen buiten het bereik van deze nota bodembeheer. Hiervoor verwijzen wij naar de daarvoor opgestelde wet- en regelgeving.

1.2 Leeswijzer

Het eerstvolgende hoofdstuk gaat in op de achtergronden van deze bodembeheernota. Aansluitend komt het wettelijk kader aan de orde.

In hoofdstuk 4 leest u over de beleidsmatige keuze die wij hebben gemaakt. Het daaropvolgende hoofdstuk richt zich op het instrument bodemkwaliteitskaart. Ook komt in dit hoofdstuk de bodemkwaliteitskaart als wettig bewijsmiddel aan de orde.

Hoofdstuk 6 gaat in op de bodemkwaliteitsklassen. Tenslotte besteden we in hoofdstuk 7 aandacht aan handhaving, de bevoegdheden van de gemeenteraad en het college, en gaan we in op monitoring en evaluatie van het beleid.

Dit hoofdstuk gaat kort in op de samenwerking tussen de gemeenten. Ook komen de uitgangspunten van deze nota bodembeheer aan de orde.

2.1 Betrokken organisaties

Alle Twentse gemeenten werkten samen aan de totstandkoming van deze nota bodembeheer. Ten opzichte van 2010 is het aantal deelnemende gemeenten toegenomen.

Het gaat nu om de volgende organisaties:

• -

  gemeente Almelo

• -

  gemeente Borne

• -

  gemeente Dinkelland (Noaberkracht)

• -

  gemeente Enschede

• -

  gemeente Haaksbergen

• -

  gemeente Hellendoorn

• -

  gemeente Hengelo

• -

  gemeente Hof van Twente

• -

  gemeente Losser

• -

  gemeente Oldenzaal

• -

  gemeente Rijssen-Holten

• -

  gemeente Tubbergen (Noaberkracht)

• -

  gemeente Twenterand

• -

  gemeente Wierden

Ook het waterschap Vechtstromen was betrokken bij het opstellen van deze nota bodembeheer.

2.2 Uniformiteit en duurzaamheid

In 2010 golden de volgende beleidsuitgangspunten:

• -

  de regels en voorwaarden voor bodembeheer in Twente moeten zo uniform mogelijk zijn;

• -

  de kosten voor het ontgraven en toepassen van grond tussen de gemeenten moeten zo laag mogelijk zijn en

• -

  er moet duurzaam worden omgegaan met de bodem en vrijkomende grond in Twente.

Deze uitgangspunten zijn onveranderd gebleven. Wel zijn we een stap verder gegaan. In 2010 spraken we de intentie uit om met elkaar te komen tot één nota bodembeheer in de toekomst. Dit draagt namelijk niet alleen bij aan een verdere uniformering, maar leidt ook tot kostenbesparing voor de deelnemende gemeenten en de organisaties die in de praktijk werken met partijen grond. Met deze nota bodembeheer lossen wij onze intentie in: één nota bodembeheer en één bodemkwaliteitskaart voor alle gemeenten in Twente.

2.3 Monitoring bestaand beleid

De bodemkwaliteitskaart en de nota bodembeheer 2010 hebben wij tussentijds gemonitord. Dit hebben we op diverse manieren gedaan. Enerzijds door partijen grond te registreren en anderzijds door signalen uit de praktijk op te pikken en vast te leggen. Deze resultaten en ervaringen hebben wij betrokken bij het opstellen van de nu voorliggende nota bodembeheer. Op basis hiervan hebben we een verdere vereenvoudiging van het beleid door kunnen voeren (terugbrengen van het aantal bodemkwaliteitsklassen) en geconstateerd dat het bestaande niveau van bescherming van de bodem voortgezet moet worden. Deze uitgangspunten vormen een rode draad binnen het geactualiseerde beleid.

2.4 Inspraak

Deze nota bodembeheer heeft op grond van het Besluit bodemkwaliteit voor een periode van zes weken voor een ieder ter inzage gelegen. Bijlage 2 bevat een overzicht van de ingebrachte zienswijzen en onze reactie op deze zienswijzen.

Het Besluit bodemkwaliteit en de Regeling bodemkwaliteit bevatten regels voor het ontgraven en toepassen van grond en baggerspecie (bodembeheer). Daarnaast bevatten dit besluit en deze regeling ook kwaliteitseisen voor bedrijven die grond ontgraven en toepassen. Deze kwaliteitseisen komen verder niet meer aan de orde in deze nota.

Het Besluit bodemkwaliteit biedt gemeenten twee mogelijkheden voor het vaststellen van beleid:

• 1.

  generiek beleid of

• 2.

  gebiedsspecifiek beleid.

3.1 Generiek beleid

Als een gemeente kiest voor generiek beleid dan gelden de landelijk vastgestelde bodemkwaliteitsnormen voor deze gemeente. De gemeente heeft dan niet de mogelijkheid om eigen normen vast te stellen. Wij kiezen hier wel voor. Daarom is het generiek beleid niet van toepassing. Een verdere bespreking van dit beleid laten wij hier dan ook achterwege.

3.2 Gebiedsspecifiek beleid

Gebiedsspecifiek beleid maakt het voor gemeenten mogelijk om eigen beleidskeuzes te maken op het gebied van bodembeheer. Door rekening te houden met gebiedsspecifieke kenmerken kan een gemeente per gebied eigen bodemkwaliteitsnormen vaststellen. Het Besluit bodemkwaliteit noemt deze normen 'lokale maximale waarden'.

Gebiedsspecifiek beleid verplicht de gemeente haar beleidskeuzes vast te leggen in een nota bodembeheer. In 2010 deden de deelnemende gemeente dat in hun eigen (in gezamenlijkheid opgestelde) nota bodembeheer. Ondanks de gezamenlijke opstelling van het beleid waren er toch nog verschillen tussen de gemeenten. Nu stellen wij als deelnemende gemeenten niet meer apart een nota bodembeheer vast, maar stellen we allemaal dezelfde nota vast. Ten opzichte van 2010 zijn hierdoor de verschillen verkleind en is de uniformiteit vergroot.

Het Besluit bodemkwaliteit geeft een aantal voorwaarden 1 waaraan het beleid moet voldoen:

• -

  er sprake is van standstill (geen achteruitgang) op gebiedsniveau;

• -

  er is een bodemfunctieklassenkaart opgesteld;

• -

  het risiconiveau van de gekozen lokale maximale waarden wordt berekend met behulp van de risicotoolbox;

• -

  de lokale maximale waarden mogen het saneringscriterium van de Wet bodembescherming niet overschrijden.

Het besluit bevat ook nog procedurele voorwaarden voor het vaststellen van gebiedsspecifiek beleid:

• -

  een ieder wordt in de gelegenheid gesteld om zijn of haar zienswijze over de nota bodembeheer te geven;

• -

  de gemeenteraad van de gemeente stelt het gebiedsspecifieke beleid vast.

In hoofdstuk 4 gaan we hier nader op in.

3.3 Grootschalige toepassingen

Het Besluit bodemkwaliteit maakt het mogelijk grootschalige toepassingen (grond of baggerspecie) uit te voeren. Voor deze toepassingen bevat het Besluit bodemkwaliteit eigen regels en voorwaarden. Onze nota bodembeheer is dan niet van toepassing. Wel kan onze bodemkwaliteitskaart worden gebruikt als bewijsmiddel voor grootschalige toepassingen.

Voorwaarden voor een grootschalige toepassing zijn:

• 1.

  de toepassing heeft een minimaal volume van 5.000 m3 en

• 2.

  de toepassing heeft een minimale hoogte van 2 meter (tenzij sprake is van leeflaag of (spoor)wegen want dan geldt een minimale hoogte van 0,5 meter).

Het Besluit bodemkwaliteit noemt de volgende grootschalige toepassingen:

• -

  toepassingen van grond en baggerspecie in bouw- en wegconstructies, waaronder wegen, spoorwegen en geluidswallen;

• -

  toepassingen van grond en baggerspecie voor het afdekken van een saneringslocatie of een stortplaats, met het oog op het voorkomen van nadelige gevolgen voor de omgeving;

• -

  toepassingen van grond en baggerspecie in ophogingen in waterbouwkundige constructies en voor het verondiepen en dempen van oppervlaktewater met het oog op de hoogwaterbescherming, de doelstellingen van de Kaderrichtlijn water, bevordering van natuurwaarden en de vlotte en veilige afwikkeling van de scheepvaart;

• -

  toepassing van grond en baggerspecie in aanvullingen, waaronder de herinrichting en stabilisering van voormalige winplaatsen voor delfstoffen.

Bij een grootschalige toepassing treedt de gemeente waar dit plaatsvindt altijd in overleg met degene die deze grootschalige toepassing uitvoert.

3.4 Wet bodembescherming

Het Besluit bodemkwaliteit heeft ook gevolgen voor het saneren van een bodemverontreiniging op grond van de Wet bodembescherming. De Circulaire bodemsanering 2013 bevat regels die ervoor zorgen dat saneren en het toepassen van grond op een saneringslocatie op elkaar is afgestemd. Zo geldt dat bij het ontgraven van grond uitgegaan wordt van functiegericht en kosteneffectief saneren.

Als grond van elders wordt aangevoerd op de saneringslocatie (bijvoorbeeld om een leeflaag van grond aan te brengen), dan is het uitgangspunt dat dit moet voldoen aan de bodemkwaliteitskaart.

3.5 Doorkijk Omgevingswet

Het Rijk werkt op dit moment aan de Omgevingswet. Doel hiervan is het aantal wetten en regels op het gebied van leefomgeving te verminderen. Een onderdeel hiervan is bodem. Bodem neemt naast een aantal andere milieuthema's (zoals geluid) een wat aparte plek in binnen dit traject. In plaats van opname van deze thema's in de Omgevingswet zijn ze verwerkt in zogenaamde Aanvullingswetten en -besluiten. Voor bodem zijn dat de Aanvullingswet en het Aanvullingsbesluit bodem. Uitgangspunten van deze Aanvullingswet bodem zijn:

• 1.

  bodembescherming;

• 2.

  bodemkwaliteit als onderdeel van de leefomgevingskwaliteit;

• 3.

  duurzaam en doelmatig bodembeheer.

Wij hebben de uitgangspunten van de nieuwe wetgeving vergeleken met de inhoud van het nu voorliggende beleid. Op basis van deze vergelijking concluderen wij dat ons beleid aansluit bij de uitgangspunten van de nieuwe wetgeving. Daarom verwachten wij te zijner tijd de regels uit de Omgevingswet voor bodembeheer eenvoudig te kunnen implementeren binnen onze gemeenten.

3.6 Overige regelgeving

Op het ontgraven en toepassen van grond kunnen nog meer wetten en regels van toepassing zijn. Hierbij kan gedacht worden aan flora en fauna, archeologie, ruimtelijke regelgeving etc. De initiatiefnemer zal hier rekening mee moeten houden.

In dit hoofdstuk geven we aan waarom wij als regio hebben gekozen voor gebiedsspecifiek beleid.

4.1 Behoud goede bodemkwaliteit binnen Twente

Net als in 2010 is het behoud van de goede bodemkwaliteit een belangrijke voorwaarde geweest bij het opstellen van deze geactualiseerde nota bodembeheer. Dit sluit aan bij het bijzondere karakter van Twente en zijn omgeving: groen en rust.

Uit een in 2010 uitgevoerde inventarisatie bleek al dat het generiek beleid niet voldeed aan deze voorwaarde. De landelijke werkwijze waarborgt naar onze mening onvoldoende de gebiedsspecifieke kenmerken van onze regio. Voor de actualisatie van deze nota bodembeheer is opnieuw gekeken naar het generieke beleid. Op basis hiervan trekken wij dezelfde conclusie als in 2010: het generiek beleid waarborgt onvoldoende het belang van een goede bodemkwaliteit in Twente. De argumenten uit 2010 zijn ook nu weer bepalend voor deze conclusie. Voor de volledigheid herhalen wij in de volgende paragrafen onze argumenten uit 2010.

4.2 Stimuleren hergebruik van grond tegen minder kosten

Een andere belangrijke voorwaarde voor ons is het stimuleren van hergebruik van grond tussen gemeenten. Minder administratieve lasten en lagere kosten dragen hier in belangrijke mate aan bij. Op basis van gebiedsspecifiek beleid is het mogelijk om te werken met een groot bodembeheergebied en één bodemkwaliteitskaart waarvoor uniforme regels en voorwaarden gelden. Kosten voor het ontgraven en toepassen van grond kunnen laag worden gehouden omdat aanvullende onderzoeken en/of partijkeuringen niet nodig zijn. Uiteraard moet dan wel voldaan worden aan de voorwaarden uit deze nota bodembeheer. Dit lichten we toe in het volgende hoofdstuk.

Dit hoofdstuk beschrijft wat een bodemkwaliteitskaart is, waarvoor deze wordt gebruikt en hoe deze moet worden gebruikt.

5.1 Beschrijving bodemkwaliteit

De bodem is nooit helemaal schoon. Het menselijk gebruik van de bodem door de vele eeuwen heen is van invloed op de kwaliteit van deze bodem. Daarnaast zijn ook van nature al stoffen aanwezig in de bodem. Uiteindelijk zijn de intensiteit en vorm van het gebruik en de mate van aanwezigheid van natuurlijke stoffen bepalend voor de bodemkwaliteit.

De bodemkwaliteitskaart geeft aan wat de bestaande, gebiedseigen bodemkwaliteit is van een gebied. Deze bodemkwaliteitskaart bestaat uit een ontgravingskaart en een toepassingskaart2. Per kaart wordt onderscheidt gemaakt tussen boven- (0 - 0,5 m-mv) en ondergrond (0,5-2,0 m-mv). Door de kaarten te gebruiken wordt ongewenste vermenging van partijen grond voorkomen.

De ontgravingskaart beschrijft de bestaande bodemkwaliteit van:

• 1.

  de grond op een ontgravingslocatie en

• 2.

  de grond van de ontvangende bodem op een toepassingslocatie.

De toepassingskaart geeft de gewenste kwaliteit van de bodem aan op de locatie waar de partij grond wordt toegepast. Deze kaart wordt niet gebruikt om de kwaliteit van de partij grond vast te stellen. Daarvoor geldt de ontgravingskaart.

De beide kaarten met de bijbehorende toelichting zijn opgenomen in het rapport Regionale bodemkwaliteitskaart Twente, Witteveen+Bos, ES349-1, 23-3 2018. Zie bijlage 5 van deze nota bodembeheer.

5.2 De bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel

Het Besluit bodemkwaliteit bepaalt dat voor het ontgraven en toepassen van grond een milieuhygiënische verklaring (hierna: bewijsmiddel) nodig is. De bodemkwaliteitskaart is een dergelijk geldig bewijsmiddel, mits deze volgens de Richtlijn bodemkwaliteitskaarten is opgesteld.

De bodemkwaliteitskaart kan niet altijd als bewijsmiddel worden gebruikt. Het Besluit bodemkwaliteit bepaalt namelijk dat:

• 1.

  een (in situ)partijkeuring altijd voorgaat als bewijsmiddel ten opzichte van de bodemkwaliteitskaart;

• 2.

  een verkennend bodemonderzoek (hierna: bodemonderzoek) altijd voorgaat als bewijsmiddel ter bepaling van de kwaliteit van de ontvangende bodem ten opzichte van de bodemkwaliteitskaart.

Voor een schematische weergave van het gebruik van de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel verwijzen wij naar bijlage 6.

5.3 Opstellen bodemkwaliteitskaart

Onze bodemkwaliteitskaart is opgesteld volgens de landelijke Richtlijn bodemkwaliteitskaarten3. Het bovengenoemde rapport van Witteveen+Bos gaat nader in op de gevolgde werkwijze bij het opstellen van onze bodemkwaliteitskaart. Hierdoor voldoen wij aan de voorwaarde uit het Besluit bodemkwaliteit en kan onze bodemkwaliteitskaart worden gebruikt als wettig bewijsmiddel voor het ontgraven en toepassen van grond.

5.4 Bodemkwaliteitskaart en (on)verdachte locaties

Uitgangspunt is dat de bodemkwaliteitskaart niet gebruikt mag worden als bewijsmiddel voor een locatie die mogelijk verontreinigd is (een verdachte locatie).

Wij gebruiken de volgende criteria om een mogelijk verdachte locatie vast te stellen:

• -

  locaties die in het Landsdekkend beeld (LDB) zijn opgenomen. Bij het samenstellen van het LDB is o.a. gebruik gemaakt van het tankbestand, milieusystemen en het bodeminformatiesysteem. Het gaat daarbij om klasse 3 t/m 8. Het LDB is als geheel in het bodeminformatiesysteem opgenomen;

• -

  locaties op minder dan 25 meter ligt van een onvoldoende onderzochte klasse 5 t/m8 LDB-locatie;

• -

  locaties die asbestverdacht zijn;

• -

  locaties op minder dan 25 meter van een bekende grondverontreiniging ligt (>interventiewaarde);

• -

  locaties waar uit de milieucontroles overtredingen blijken van de bodembeschermende voorschriften;

• -

  locaties waar op basis van zintuiglijke waarneming (onder andere 10% bodemvreemd materiaal, zichtbaar asbest, kleur of geur) sprake is mogelijke verontreiniging;

• -

  locaties die bij het opstellen van de bodemkwaliteitskaart zijn afgevallen (zogenaamde uitbijters zoals verdachte locaties);

• -

  locaties die gesaneerd zijn en waar restverontreiniging is achtergebleven.

Voor de toepasser van de grond hebben wij een checklist opgesteld. Zie bijlage 3 van deze nota bodembeheer. Deze checklist moet door de toepasser worden ingevuld en tegelijk met de melding worden ingediend. Op basis van de ingevulde gegevens ontstaat al snel een indicatie of er sprake is van een mogelijk verdachte locatie.

De toepasser kan er ook voor kiezen om een vooronderzoek volgens de NEN5725 uit te voeren op een locatie. Als dit aan de orde is, dan kan hij voor de onverdachte delen van deze locatie, de bodemkwaliteitskaart wel als bewijsmiddel gebruiken. De toepasser moet dit afstemmen met het bevoegd gezag.

Is sprake van een mogelijk (asbest)verdachte locatie? Dan kan de toepasser van de grond een verkennend bodemonderzoek NEN 5740, of in geval van asbest NEN 5707, laten uitvoeren. Hiermee kan worden vastgesteld of daadwerkelijk sprake is van een verdachte locatie. Als dit het geval is, dan mag de bodemkwaliteitskaart niet als bewijsmiddel worden gebruikt. Er moet dan alsnog een partijkeuring worden uitgevoerd om de kwaliteit van de grond vast te stellen.

Blijkt uit het verkennend onderzoek daarentegen dat de locatie niet verdacht is. Dan kan de grond alsnog worden toegepast met de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel. Dit moet wel worden afgestemd met het bevoegd gezag. Een aanvullende partijkeuring is dan niet nodig.

Een mogelijk verdachte locatie kan ook worden aangetroffen tijdens graafwerkzaamheden. Als dit zich voordoet dan moet contact worden opgenomen op met de gemeente dan wel Omgevingsdienst waarin deze graafwerkzaamheden plaatsvinden. Met de initiatiefnemer maakt de gemeente vervolgens afspraken over het wel of niet kunnen gebruiken van de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel. Gaat de grond naar een andere gemeente. Dan maakt de toepasser met die gemeente dan wel Omgevingsdienst nadere afspraken over het gebruik van de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel.

5.5 Reikwijdte bodemkwaliteitskaart

• -

  In de volgende situaties is de bodemkwaliteitskaart niet van toepassing:

• -

  de toepassingslocatie bevindt zich buiten het bodembeheergebied van deze nota bodembeheer;

• -

  het ontgraven en toepassen vindt plaats op meer dan twee meter diepte;

• -

  de grond wordt tijdelijk uitgenomen (het Besluit bodemkwaliteit bevat hiervoor zelf regels en voorwaarden) en op of nabij dezelfde plaats zonder bewerking (met uitzondering van zeven) teruggeplaatst;

• -

  de grond wordt toegepast op een waterbodem of in oppervlaktewater op locaties die zijn uitgezonderd van de bodemkwaliteitskaart;

• -

  vrijkomende baggerspecie wordt verspreid op een aangrenzend perceel overeenkomstig de hiervoor geldende regels;

• -

  het toepassen van de grond vindt plaats in de vorm van een grootschalige toepassing.

In al deze situaties wordt teruggevallen op de regels en voorwaarden zoals opgenomen in het Besluit bodemkwaliteit. Hiervoor kan contact worden opgenomen met de desbetreffende gemeente dan wel Omgevingsdienst waarin de activiteiten plaatsvinden.

5.6 Bodemkwaliteitskaart en bodembeheergebied in Twente

Het bodembeheergebied is het totale grondgebied in Twente waarvoor onze bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel kan worden gebruikt. Het Besluit bodemkwaliteit geeft de volgende beschrijving van een bodembeheergebied:

‘aaneengesloten, door het bestuursorgaan, bedoeld in …, afgebakend deel van de oppervlakte van een of meer gemeenten of het beheergebied van een of meer beheerders'4.

Tot nu stelden we per gemeente een eigen nota bodembeheer en een bodemkwaliteitskaart vast. Vervolgens accepteerde iedere deelnemende gemeente de nota bodembeheer en de kaart van de andere deelnemende gemeente als bewijsmiddel. Zo werd het bodembeheergebied stapsgewijs uitgebreid en vergroot.

Met de vaststelling van deze geactualiseerde nota bodembeheer en bodemkwaliteitskaart gaat het anders. Eigenlijk een stuk eenvoudiger. Iedere deelnemende gemeente stelt deze nota bodembeheer en de bodemkwaliteitskaart vast. Na vaststelling maakt de desbetreffende gemeente deel uit van het bodembeheergebied. Voordeel is dat er nu één bodemkwaliteitskaart geldt voor heel Twente. Bedrijven en organisaties die grond ontgraven en toepassen binnen het bodembeheergebied in Twente zien in één oogopslag waar deze grond in Twente kan worden toegepast.

5.7 Uitbreiden bodembeheergebied met omliggende gemeenten

Het gebiedsspecifiek beleid maakt het mogelijk om ons bodembeheergebied te verruimen. Hierdoor wordt de reikwijdte van de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel voor grond ontgraven en toepassen uitgebreid.

Voor het uitbreiden van ons bodembeheergebied (bjvoorbeeld met omliggende regio's) gebruiken wij in ieder geval de volgende voorwaarden:

• 1.

  de kwaliteit van de ontgraven partij grond of baggerspecie is gebaseerd op de 80-percentielwaarde5;

• 2.

  de kwaliteit van de ontgraven partij grond of baggerspecie is hetzelfde of beter dan de bodemkwaliteitsklasse van de locatie waar dit binnen onze bodembeheergebied wordt toegepast en

• 3.

  de bodemkwaliteitskaart is op vergelijkbare wijze op- en vastgesteld als de bodemkwaliteitskaart van de deelnemende gemeenten.

Als een gewenste uitbreiding van het bodembeheergebied aan de orde is, dan stemmen de deelnemende gemeenten dit met elkaar af.

5.8 Ontgraven en toepassen van grond zonder bodemkwaliteitskaart

Vindt het ontgraven van grond plaats buiten het bodembeheergebied? En is voor de ontgraven grond geen bodemkwaliteitskaart vastgesteld (Vliegveld Twente en het Combiplan Nijverdal: hiervoor is apart beleid vastgesteld)? Dan bepaalt het Besluit bodemkwaliteit dat een (in situ)partijkeuring de kwaliteit van deze grond moet vaststellen. Voor het toepassen van deze grond binnen ons bodembeheergebied geldt deze (in situ)partijkeuring als bewijsmiddel.

5.9 Overige gebruiksmogelijkheden bodemkwaliteitskaart

De bodemkwaliteitskaart gebruiken wij naast het ontgraven en toepassen van grond ook voor:

• -

  de strategiebepaling (afperking) van een uit te voeren bodemonderzoek;

• -

  het voorbereiden van ruimtelijke ontwikkelingsprojecten zoals woningbouw, bedrijventerreinen of natuurontwikkeling.

Binnen de regio is ook beleid opgesteld over hoe om te gaan met bouwen en het doen van bodemonderzoek. Dit beleid bevat de voorwaarden wanneer een bouwactiviteit is vrijgesteld van het doen van bodemonderzoek. Omdat niet alle deelnemende gemeenten dit beleid vaststellen zal de initiatiefnemer per gemeente moeten navragen welk beleid geldt voor het doen van bodemonderzoek bij bouwactiviteiten.

5.10 Actualisatie bodemkwaliteitskaart

Wij actualiseren de bodemkwaliteitskaart minimaal één keer per vijf jaar. Tussentijds monitoren we het beleid op diverse onderdelen. Hoofdstuk 7 gaat hier verder op in.

De vorige twee hoofdstukken beschreven waarom wij gebiedsspecifiek beleid hebben opgesteld. Ook is het gebruik van de bodemkwaliteitskaart als bewijsmiddel beschreven. Dit hoofdstuk gaat in op de bodemkwaliteitsklassen.

6.1 Uniforme klassen in de regio

De regionale bodemkwaliteitskaart is in verschillende deelgebieden (zones) ingedeeld. Deze indeling is in overeenstemming met de Richtlijn bodemkwaliteitskaarten tot stand gekomen. Criteria voor het indelen van een zone zijn onder andere het voormalig gebruik (bijvoorbeeld druk stedelijk of buitengebied) en de ontstaansgeschiedenis (vooroorlogs versus nieuwbouw) van een gebied.

Na indeling van het bodembeheergebied in verschillende zones is overgegaan tot het bepalen van de bodemkwaliteitsklassen voor deze gebieden. Onze wens was om zoveel mogelijk aan te sluiten bij het generieke beleid omdat dit de herkenbaarheid van ons eigen beleid bevordert. Dit wel onder de voorwaarde dat de bestaande goede bodemkwaliteit in de omgeving zou worden behouden.

6.2 Drie bodemkwaliteitsklassen

Vanaf nu onderscheiden we in de regio nog maar drie bodemkwaliteitsklassen. De bodemkwaliteitskaart en nota bodembeheer uit 2010 gingen nog uit van vier klassen. Door het goed en actief monitoren van het bestaande beleid kwamen we met elkaar tot de conclusie dat een verdere vereenvoudiging van het beleid mogelijk was. Een aparte bodemkwaliteitsklasse binnen het gebied Wonen (voorheen: Stedelijk wonen) was daarom niet meer nodig. Wij onderscheiden nu de volgende klassen:

• 1.

  AW2000

• 2.

  Wonen

• 3.

  Gebiedsgericht

De klasse AW2000 bestrijkt samen met de klasse Wonen ongeveer 90% van ons totale bodembeheergebied. Hierdoor ontstaan veel uitwisselingsmogelijkheden van partijen grond binnen onze regio. Daarnaast sluiten we met deze klassen goed aan bij het landelijk generieke beleid dat ook uitgaat van de klassen AW2000 en Wonen. Dit vereenvoudigt de eventuele uitwisseling van partijen grond met buiten de regio gelegen gemeenten maar ook bij de reguliere toetsing van een bodemonderzoek of partijkeuring.

6.3 De risicotoolbox

De lokale maximale waarden mogen niet leiden tot risico’s voor de volksgezondheid of ecologie bij bestaand of toekomstig gebruik van een gebied. Daarom schrijft het Besluit bodemkwaliteit voor dat een risicobeoordeling moet worden uitgevoerd. Deze risicobeoordeling wordt gedaan met de door het RIVM ontwikkelde 'risicotoolbox'.

Uit de risicobeoordeling, zie rapportage bodemkwaliteitskaart, blijkt dat onze lokale maximale waarden geen risico's opleveren voor mens, plant of dier.

Net als in 2009 hebben wij nu weer ons beleid ter toetsing voorgelegd aan de GGD. Zij heeft ons beleid getoetst en is akkoord met de toegepaste werkwijze. Wel adviseert ze ons om ook ‘nieuwe stoffen’ (zoals PFOA’s (per-fluorverbindingen) bij het beleid te betrekken. Wij nemen dit advies van de GGD over door als regio deel te nemen aan diverse landelijke werkgroepen die zich bezighouden met nieuwe stoffen zoals PFOA’s. En mochten wij signaleren dat nieuwe ontwikkelingen van invloed zijn op ons beleid, dan zullen wij ons beleid hierop aanpassen. Voor het volledige advies van de GGD verwijzen wij naar bijlage 7 van deze nota bodembeheer.

6.4 Bodemfunctieklassenkaart

Het Besluit bodemkwaliteit verplicht gemeenten een bodemfunctieklassenkaart vast te stellen. Deze kaart geeft de bodemfuncties binnen de gemeente aan.

Wij stellen de eigen gemeentelijke plattegrond vast als bodemfunctieklassenkaart. Deze plattegrond geeft namelijk een goed en recent overzicht geeft van de bestaande functies binnen een gemeente. Ook nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen kunnen in de plattegrond eenvoudig worden opgenomen. Zo is altijd sprake van een actuele kaart.

6.5 Grond afkomstig van buiten het bodembeheergebied

Voor grond van buiten het bodembeheergebied geldt de bodemkwaliteitskaart niet als wettig bewijsmiddel. Als grond van buiten toch binnen ons bodembeheergebied toegepast wenst te worden, dan moet hierover in overleg worden getreden met de gemeente waarbinnen de beoogde toepassing van grond plaatsvindt.

6.6 Aanvullende voorwaarden en specifieke situaties

In Twente kiezen we voor een afwijkend percentage bodemvreemd materiaal in partijen grond. Ook gaan we in sommige situaties wat meer praktisch om met het ontgraven en toepassen van grond. Hieronder volgt een opsomming van situaties.

Bodemvreemd materiaal

Grond bevat als gevolg van diverse activiteiten in de bodem materiaal wat er van nature niet thuishoort. We spreken dan van bodemvreemd materiaal. Voorbeelden van bodemvreemd materiaal zijn puin, kolen-as, sintels, plastic en glas. Landelijk geldt de norm dat grond maximaal 20% (massapercentage) mag bevatten. Binnen het gebiedsspecifiek beleid bestaat de mogelijkheid voor gemeenten een lagere norm vast te stellen. Hiervan maken wij als regio gebruik door de norm voor bodemvreemd materiaal vast te stellen op 10% (gewichtspercentage). Wij achten dit een in de praktijk (voor aannemers, grondbedrijven etc.) werkbaar percentage zonder dat dit ten koste gaat van ons uitgangspunt om de goede bodemkwaliteit in Twente te behouden.

Is het percentage meer dan 10% (gewichtspercentage) dan geven wij de voorkeur aan zeven van grond en baggerspecie ten opzichte van het storten ervan. Hierna kan de grond alsnog worden toegepast en wordt voorkomen dat het wordt gestort. Dit draagt bij aan een duurzaam hergebruik van grond en bagger.

Tenslotte merken wij nog op dat als een eigenaar van een perceel minder percentage bodemvreemd materiaal (dan 10%) wil ontvangen op zijn perceel, dat deze eigenaar hierover afspraken moet maken met degene die de grond toepast. Ook kunnen de deelnemende gemeenten in de regio en het waterschap voor eigen projecten een nadere afweging en afspraken maken over het toegestane percentage bodemvreemd materiaal (bijvoorbeeld omdat dit gewenst is gelet op het toekomstig gebruik van een gebied of locatie).

Asbest en arseen

Partijen grond met asbest erin komen voor in de praktijk. Wij willen risico’s voor de volksgezondheid als gevolg van asbest voorkomen. Daarom geldt altijd de voorwaarde dat bij toepassing van partijen grond de hoeveelheid aanwezige asbest het wettelijk criterium, dat geldt voor asbest, niet mag overschrijden. Als blijkt dat dit wel het geval is, dan is sprake van een ernstige bodemverontreiniging die in overeenstemming met de Wet bodembescherming moet worden gesaneerd.

Soms komt arseen van nature verhoogd voor in de bodem. Dit kan per gebied erg verschillen en valt niet af te bakenen. Daarom hebben we geen algemene regels hierover opgenomen in deze nota bodembeheer. Als er een vermoeden is dat in een gebied, waar men grond wil ontgraven en/of toepassen, verhoogde gehalten aan arseen voorkomen, dan treden wij in overleg met de initiatiefnemer. Ook van de initiatiefnemer verwachten wij dat deze aandacht heeft voor van nature voorkomende verhoogde gehalten in ons bodembeheergebied.

Toetsen van minerale olie bij regulier onderzoek

Tot nu toe gebruikten we als gemeenten het beleid dat bij lage concentraties aan minerale olie (< 100 mg/kg d.s. (droge stof)) geen correctie plaatsvindt voor organische stof. Zouden we deze correctie wel gaan toepassen in combinatie met de lage gehalten aan organische stof en de van nature aanwezige humuszuren in de Twentse bodem, dan is het gevolg hiervan dat veel partijen grond niet kunnen worden toegepast. Dit vinden wij niet wenselijk omdat dit ten koste gaat van het hergebruik van partijen grond. Bovendien blijft de goede bodemkwaliteit in Twente behouden. Daarom zetten wij het bestaande beleid voort door geen correctie toe te passen voor minerale olie (< 100 mg/kg d.s. (droge stof)).

Kabels en leidingen

Voor werkzaamheden ten behoeve van het aanleggen en vervangen van kabels en leidingen gebruiken we als regio een praktische benadering. Als deze werkzaamheden plaatsvinden in gebieden met bovengrond bodemkwaliteitsklasse Wonen of Gebiedsgericht, dan is deze kwaliteit representatief voor de bodem (binnen het werk) tot een diepte van één meter. Bij werkzaamheden die verder gaan dan één meter diepte geldt wel de voorwaarde van gescheiden ontgraven (om zo ongewenste vermenging van partijen grond met verschillende kwaliteit te voorkomen).

Bovenstaande praktische werkwijze bij kabels en leidingen komt ten gunste van de uitvoerbaarheid (apart ontgraven van de verschillende lagen is lastig in de praktijk ) en handhaafbaarheid. Mogelijk dat schonere grond dieper dan een halve meter wordt vermengd met grond van slechtere kwaliteit afkomstig uit de eerste halve meter. Wij verwachten dat deze verslechtering zich slechts in beperkte mate zal voordoen omdat deze grondlaag door het leggen en het verrichten van werkzaamheden toch al geroerd is. Op gebiedsniveau met dezelfde klasse blijft de gemiddelde bodemkwaliteit ongewijzigd (standstill) zodat nog steeds wordt voldaan aan het Besluit bodemkwaliteit en de uitgangspunten van deze nota bodembeheer.

Dit hoofdstuk behandelt de handhaving van dit beleid en het Besluit bodemkwaliteit. Daarna gaan we in op enkele bevoegdheden van de gemeenteraad en het college. We sluiten af met een paragraaf over monitoring en evaluatie van het beleid.

7.1 Afhandeling melding

Iedere melding wordt getoetst aan het Besluit bodemkwaliteit, onze bodemkwaliteitskaart en de bijbehorende nota bodembeheer. Dit gebeurt door de Omgevingsdienst Twente. De uitkomst van deze toetsing wordt schriftelijk of digitaal aan de melder kenbaar gemaakt.

Het Besluit bodemkwaliteit bepaalt dat meldingen voor grondverzet minimaal vijf dagen voor uitvoering moeten zijn ingediend. Dit gebeurt via het centraal Meldpunt bodemkwaliteit van Bodem+ (Rijkswaterstaat).

Het melden van grondverzet is niet noodzakelijk als:

• 1.

  grond alleen wordt ontgraven;

• 2.

  grond wordt afgevoerd naar een grondbank of erkende verwerker;

• 3.

  het minder dan 50 m3 schone grond betreft of

• 4.

  het een particulier is die zelf grond toepast (geldt niet indien een bedrijf dit namens de particulier uitvoert).

Het Besluit bodemkwaliteit geeft aan dat een reactie van het bevoegd gezag op een melding geen besluit is in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Tegen de schriftelijke reactie van een gemeente op een ingediende melding staat dan ook geen bezwaar- of beroepsprocedure open.

7.2 Toezicht en handhaving door Omgevingsdienst Twente

Naar verwachting worden op 1 januari 2019 verschillende toezichthoudende taken door onze gemeenten overgedragen aan de Omgevingsdienst Twente. Zo ook de taken op grond van het Besluit bodemkwaliteit. Met de omgevingsdienst maken wij afspraken over het beoordelen van meldingen Besluit bodemkwaliteit en over het toezicht en de handhaving van het Besluit bodemkwaliteit door de omgevingsdienst.

7.3 Monitoring en evaluatie

We monitoren gezamenlijk op de volgende onderdelen:

• -

  aantal meldingen grondverzet;

• -

  aantal niet-geaccepteerde meldingen;

• -

  hoeveelheid grondverzet binnen de gemeente en het totale bodembeheergebied;

• -

  hoeveel overtredingen geconstateerd;

• -

  soort van overtreding:

  • °

    kernbepaling of niet?

  • °

    recidive?

• -

  aantal keren fysiek gehandhaafd;

• -

  uitgevoerde verificatieonderzoeken op toegepaste grond;

• -

  opgelegde sancties.

Ook hechten we veel waarde aan geluiden uit de praktijk en nieuwe ontwikkelingen. Daarom monitoren we ook op:

• -

  de geconstateerde bodemkwaliteit van een partij grond in een bodemonderzoek of partijkeuring:

  • °

    in vergelijking tot de vastgestelde lokale maximale waarde van die partij grond en

  • °

    wat de reden is van deze afwijking;

• -

  signalen van uitvoerende partijen:

  • °

    adviesbureaus;

  • °

    grondverzetbedrijven;

  • °

    afdelingen binnen gemeente die grond ontgraven en toepassen.

Over de wijze van monitoren maken de deelnemende gemeenten nog nadere afspraken. Evaluatie van deze nota bodembeheer en de bodemkwaliteitskaart vindt in ieder geval één keer per vijf jaar plaats als onderdeel van de verplicht uit te voeren actualisatie van het beleid.