Toetsingskader hogere grenswaarden geluid in IJsselstein

1.1 Aanleiding

Op 1 januari 2007 is de gewijzigde Wet geluidhinder (hierna: Wgh) van kracht geworden. De gemeente is sinds deze wetswijziging primair verantwoordelijk voor het lokale geluidbeleid. De gemeente heeft daarvoor grotere verantwoordelijkheden en bevoegdheden gekregen.

Dit biedt de gemeente de gelegenheid om eigen prioriteiten te stellen en maatwerk te leveren. Vooral op de raakvlakken van Milieu en Ruimtelijke Ontwikkeling kan de gemeente flexibeler en slagvaardiger opereren. Dit sluit aan bij de integrale benadering van de milieukwaliteit in de leefomgeving.

Wat zijn hogere waarden?

De Wgh kent een stelsel van normen ter voorkoming van hinder. Ter bescherming van woningen en andere geluidsgevoelige bestemmingen is voor de verschillende geluidsbronnen (weg- en railverkeer en industrie) een voorkeurswaarde opgenomen en een maximaal toelaatbare geluidsbelasting als bovengrens.

In het gebied tussen de voorkeurswaarde en de maximale ontheffingswaarde kan voor woningen en andere geluidsgevoelige bestemmingen een zogenaamde hogere waarde worden vastgesteld.

Deze nota beschrijft het wettelijk kader en het gemeentelijk beleid ten aanzien van de geluidssituaties, die liggen tussen de voorkeurswaarde en de maximale ontheffingswaarde.

1.2 Doel

Het hogere waarden beleid streeft ernaar om geluidhinder ten gevolge van weg- en railverkeer en industrie bij toekomstige ontwikkelingen te beperken.

Naast de wettelijke bepalingen stelt de gemeente hierin zich de volgende doelen:

• •

  maatwerk binnen de gemeente;

• •

  uniformiteit ten aanzien van de beoordeling van hogere grenswaarden en motivering van besluiten.

1.3 Toepassing

Het geluidbeleid is niet van toepassing op de volgende situaties.

Bestaande situaties

Hogere waarden beleid voor reconstructies van bestaande (spoor)wegen ligt niet voor de hand. Bij bestaande situaties, in veel gevallen lastige, binnenstedelijke locaties, is de speelruimte al beperkt door het normenstelsel van de Wgh. In reconstructiesituaties moet op grond van de Wgh de toename van de geluidsbelasting beoordeeld worden. Bij een toename groter dan 1.5 dB bij wegverkeer en groter dan 2.5 dB bij railverkeer moeten maatregelen onderzocht worden en eventueel hogere waarden worden vastgesteld. De ervaring leert dat reconstructiegevallen lastig inpasbaar zijn. Het aanvullende beleid zal dan ook eisen kunnen stellen aan bestaande bebouwing. Dat zal in vrijwel alle gevallen geen wenselijke situatie opleveren voor alle belanghebbenden.

Industrie

Hetzelfde geldt voor industrielawaai op geluidsgezoneerde terreinen. Ook hiervoor is reeds een beperkend toetsingskader. Voor de ontwikkeling van nieuwe woningen binnen de zone van een industrieterrein gelden strenge eisen.

Bestemming

Omdat de focus zal liggen op de woningen binnen de gemeente IJsselstein, zal dit beleid niet van toepassing zijn op andere geluidsgevoelige bestemmingen dan woningen.

1.4 Opbouw van nota

De voorliggende nota bevat het toetsingskader voor hogere grenswaarden van de gemeente IJsselstein. Deze nota gaat uit van de Wgh en bevat tevens aanvullend maatwerk voor de gemeente teneinde de toekomstige geluidhinder te beperken. Deze beleidsnota bestaat uit een hoofdrapportage en een aantal bijlagen.

In hoofdstuk 2 volgt een beschrijving in hoofdlijnen van het wettelijk kader. Hoofdstuk 3 beschrijft de uitgangspunten van het beleid. Ten slotte beschrijft het laatste hoofdstuk de wijze waarop het beleid gehandhaafd kan worden.

In de bijlagen volgt een begrippenlijst, uitleg over het begrip gewogen dB-woningen, informatie met betrekking tot de aanvraag van een hogere waarde, een aanvraagformulier en de rekenmethode cumulatieve geluidsbelasting.

2.1 Algemeen

De basis voor de hogere waarden besluiten wordt gevormd door de Wet geluidhinder en het Besluit geluidhinder. Het vaststellen of herzien van een hogere grenswaarde loopt procedureel parallel aan een vast te stellen of te herzien bestemmingsplan en/of een reconstructiebesluit.

Tabel 1 Samenvatting wettelijke kaders

In de Wgh en de daarbij behorende uitvoeringsbesluiten zijn normen en grenswaarden opgenomen voor de toelaatbare geluidsbelasting van bovengenoemde geluidsbronnen.

Een geluidsbelasting onder de voorkeurswaarde is zonder meer toelaatbaar. De effecten van geluid worden dan aanvaardbaar geacht. Een geluidsbelasting hoger dan de maximale ontheffingswaarde is niet toelaatbaar. In het gebied tussen de voorkeurswaarde en de maximale ontheffingswaarde is de geluidsbelasting alleen toelaatbaar na een bestuurlijk afwegingsproces. Dit afwegingsproces heeft vorm gekregen in de zogenoemde hogere waarden procedure.

2.2 Toepassing

Procedures voor een hogere grenswaarde zijn vaak aan de orde wanneer de gemeente een bestemmingsplan vaststelt of herziet, waarbij (een gedeelte van) het plan binnen de zone van een weg, spoorlijn of industrieterrein ligt. Dit kan zowel een bestaande als een geprojecteerde weg, spoorlijn of industrieterrein zijn. Ook bij de aanleg of wijziging van een (spoor)weg of industrieterrein kan een hogere waarden procedure aan de orde zijn.

3.1 Algemeen

De ervaring leert dat niet alle geluidsaspecten die zich in de praktijk voordoen, beschreven zijn in de wetgeving. In veel gevallen moet op lokaal niveau een keuze gemaakt worden hoe de wet- en regelgeving op bepaalde punten geïnterpreteerd wordt. Daarom stelt de gemeente IJsselstein, naast de wettelijke basis van de hogere waarden beoordeling, tevens aanvullend beleid op.

Dit beleid grijpt enerzijds terug op beproefde criteria 1 , maar is tevens maatwerk voor de situatie in IJsselstein. Het gemeentelijke hogere waarden beleid moet er voor zorgen dat er enerzijds een gezonde geluidssituatie in IJsselstein ontstaat en anderzijds ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk maken die nodig zijn om een gezonde economische stad te blijven.

In de volgende paragrafen wordt daarom een uitwerking gegeven van hoe er omgegaan wordt met de hoofdcriteria uit de Wgh, wat de uitgangspunten voor de gemeente zijn en hoe dit vorm wordt gegeven in beleid.

3.2 Uitwerking hoofdcriterium

In de Wgh is aangegeven, dat een hogere waarde kan worden verleend als toepassing van maatregelen onvoldoende doeltreffend zal zijn, dan wel overwegende bezwaren ontmoet van stedenbouwkundige, verkeerskundige, vervoerskundige, landschappelijke of financiële aard. De gemeente IJsselstein geeft de volgende uitwerking van dit criterium.

Bezwaren van stedenbouwkundige aard

Een ontheffing kan worden verleend op grond van stedenbouwkundige bezwaren, wanneer:

• a)

  kan worden aangetoond dat de bouw van een geluidsgevoelige bestemming ter plaatse noodzakelijk is en dat de bebouwing niet anders gesitueerd kan worden;

• b)

  bestaande bebouwing en rooilijn aanwezig zijn (planmatige verdichting van de bebouwing ter verbetering van de bestaande stedenbouwkundige structuur);

• c)

  er een doelmatige afschermende functie is voor reeds bestaande, achterliggende woningen met een geluidsbelasting die boven de voorkeurswaarde ligt.

• Dit houdt in dat er ten minste 2 dB afscherming wordt gerealiseerd voor de bestaande woningen, die in aantal ten minste de helft bedragen van het aantal nieuwe bestemmingen;

• d)

  er sprake is van een conflict met Beeldkwaliteitsplan Binnenstad IJsselstein. Hierin staat bijvoorbeeld beschreven dat wegen in de binnenstad met een klinkerverharding moeten worden uitgevoerd.

Bezwaren van landschappelijke aard

Er kan op grond van landschappelijke bezwaren hogere waarden verleend worden, wanneer door het treffen van maatregelen de volgende situaties zich voordoen:

• a)

  een waardevol open landschap wordt doorsneden;

• b)

  grondwaterstromen worden beïnvloed;

• c)

  ongewenste effecten ontstaan op flora en fauna.

Bezwaren van verkeers- of vervoerskundige aard

Een ontheffing op basis van verkeers- of vervoerskundige bezwaren kan worden verleend wanneer:

• a)

  maatregelen zorgen voor een verkeersonveilige situatie. Door een scherm kan het zicht op de verkeerssituatie niet goed zijn of er is in het geval van calamiteiten te weinig ruimte voor hulpdiensten;

• b)

  er is sprake van de aanleg van een weg die een zodanige verkeersverzamelfunctie zal vervullen, dat deze ontwikkeling zal leiden tot lagere geluidsbelastingen van geluidsgevoelige bestemmingen binnen de zone van een andere weg (of wegen). Deze saldobenadering moet significant zijn (ten minste 2 dB op een verhouding van 1:1) en aantoonbaar gemaakt kunnen worden (op basis van gegevens uit een verkeersmodel)

Bezwaren van financiële aard

Het treffen van maatregelen brengt in de meeste gevallen extra kosten met zich mee. Dit mag per definitie niet leiden tot een ontheffing op basis van een financieel bezwaar.

Wat vinden we financieel gezien redelijk voor maatregelen? Wanneer wordt het een financieel bezwaar? Dit moet worden onderbouwd door een kosten-batenanalyse voor de mogelijke maatregelen. Met andere woorden; een kosten-batenanalyse voor de maatregelen die niet leiden tot bezwaren die in de andere criteria genoemd worden. Hierbij wordt de toetsingsnorm € pm per gewogen dB-reductie2 gehanteerd.

Hierbij worden alle geprojecteerde woningen beoordeeld die in de situatie dat er nog geen geluidsreducerende maatregelen zijn toegepast, hoger worden belast dan de wettelijke voorkeurswaarde. Met deze onderbouwing van de financiële afweging wordt aangesloten bij het maatregelcriterium dat Rijkswaterstaat hanteert. Rijkswaterstaat hanteert dit criterium om de financiële doelmatigheid van maatregelen bij de aanleg van nieuwe wegen of de verbreding van bestaande wegen te beoordelen. Een nadere toelichting op dit financiële criterium is weergegeven in bijlage 3.

Conclusie

Wanneer blijkt dat één van bovenstaande afwegingen van toepassing is op de nieuwe ontwikkeling, kan getoetst worden aan de voorwaarden uit het gemeentelijk beleid, zoals deze genoemd zijn in de volgende paragraaf.

3.3 Uitgangspunten gemeentelijk beleid

Ter beoordeling van de hogere grenswaarden, hanteert de gemeente IJsselstein de volgende uitgangspunten:

• •

  woonwijken moeten rustig zijn;

• •

  30 km/uur wegen moeten ook nader beoordeeld worden op geluidsaspecten;

• •

  geluidscumulatie moet een extra beoordelingskader zijn;

• •

  bij (groot) onderhoud aan de weg wordt altijd bekeken of een stiller wegdek dan wel het toepassen van SMA0/6 mogelijk is;

• •

  alleen nieuwe situaties moeten worden getoetst aan het beleid;

• •

  prioriteit ligt bij geluidsbelasting van 53 dB en hoger;

• •

  compensatie bij hogere geluidsniveaus (zie tekening p. 11).

3.4 Toepassing

Bij ruimtelijke ontwikkelingen moet allereerst altijd gestreefd worden naar geluidsbelastingen, die de voorkeurswaarde van 48 dB niet overschrijden. Er wordt zoveel mogelijk ondernomen om aan deze waarde te voldoen. Ontwikkelingen waar de voorkeurswaarde van 48 dB niet worden overschreden, mogen in het kader van de geluidswetgeving en het gemeentelijke beleid per definitie worden gerealiseerd.

Pas wanneer blijkt dat redelijkerwijs niet aan deze voorkeurswaarde kan worden voldaan, wordt gedacht aan maatregelen bij de woning. Dat levert een werkwijze in twee stappen op:

• •

  Onderzoeken welke mogelijkheden en maatregelen beschikbaar zijn om de voorkeurswaarde te realiseren, volgens bron – overdracht – woning (wettelijk).

• •

  Wanneer ondanks maatregelen de voorkeurswaarde niet gerealiseerd wordt, alleen een hogere waarde verlenen, wanneer voldaan wordt aan de aanvullende gemeentelijke eisen, bijvoorbeeld compensatie (beleid).

3.4.1 Stap 1: Wettelijk

In alle situaties wordt conform de Wet geluidhinder gestreefd naar het behalen van de wettelijke voorkeurswaarde. Nieuwe situaties bieden hiervoor meer mogelijkheden dan bestaande, omdat reeds in een vroeg stadium rekening kan worden gehouden met geluid.

Om te voorkomen dat bepaalde mogelijkheden niet meer kunnen worden benut en dus maatregelen niet meer kunnen worden genomen, is het van groot belang dat ook tijdig rekening wordt gehouden met geluid. Bij nieuwe ontwikkelingen op geluidsbelaste locaties moet daarom met dit aspect tijdig rekening worden gehouden bij het opstellen van de stedenbouwkundige randvoorwaarden, exploitatieberekeningen, overeenkomsten met derden, etc.

In deze fase moeten ook – in het kader van een goede ruimtelijke ordening – de 30 km/uur wegen meegenomen worden.

Wanneer blijkt dat maatregelen conform de uitwerking van het hoofdcriterium niet doelmatig zijn gebleken, of de maatregelen niet leiden tot een geluidsbelasting tot de voorkeurswaarde, wordt een hogere waarden procedure doorlopen: hier vindt de afweging plaats of een hogere waarde uiteindelijk moeten worden toegestaan.

3.4.2 Stap 2: Beleidsmatig

Het doel van de procedure is het aantal woningen dat een hoge geluidsbelasting ondervindt, zoveel mogelijk te beperken. Een hogere geluidsbelasting wordt daarmee alleen onder de volgende voorwaarden toegestaan.

a) Ligging bestemming.

Wanneer de nieuwe ontwikkeling binnen een aangewezen woonwijkgebied ligt, hanteert de gemeente een geluidsambitie. In onderstaande tabel zijn de ambities voor de woonwijken in beeld gebracht.

Tabel 5 ambities geluidkwaliteiten voor wegverkeer bij nieuwe ontwikkelingen

De typering van wegkenmerken komt uit het verkeersveiligheidsplan van de gemeente. In onderstaande figuur is de klassenindeling van de wegen weergegeven.

Legenda

roze: gebiedsontsluitingswegen (30 km/uur)

groen: erftoegangswegen (30 km/uur)

geel: gebiedsontsluitingswegen (≥50 km/uur)

rood / blauw: overige wegen

Figuur 2: klassenindeling wegen IJsselstein

Wanneer de nieuwe ontwikkeling buiten de aangewezen woonwijkgebieden ligt, is het aanvullende hogere waarden beleid niet van toepassing en gelden alleen de wettelijke toetsingscriteria.

b) Aanvullende eisen met betrekking tot de gecumuleerde geluidsbelastingscompensatie bij een gecumuleerde geluidsbelasting.

De gemeente onderscheid hier de volgende situaties:

• 1.

  één of meerdere geluidsbronnen veroorzaken gezamenlijk een cumulatieve geluidsbelasting van ten hoogste 53 dB LCUMplus.

• 2.

  één of meerdere geluidsbronnen veroorzaken gezamenlijk een cumulatieve geluidsbelasting hoger of gelijk aan 54 dB LCUMplus maar niet hoger dan 64 dB LCUMplus;

• 3.

  één of meerdere geluidsbronnen veroorzaken gezamenlijk een cumulatieve geluidsbelasting hoger dan 63dB LCUMplus.

(1) Cumulatieve geluidsbelasting ten hoogste 53 dB LCUMplus

Bij deze ontwikkelingen moet worden gestreefd naar de realisatie van een geluidsluwe gevel of, indien dit niet mogelijk is (dit moet worden gemotiveerd), worden gestreefd naar de realisatie van een geluidsluwe buitenruimte. Indien ook dit niet mogelijk is (dit moet worden gemotiveerd) kan van het treffen van deze maatregelen worden afgezien.

(2) Cumulatieve geluidsbelasting van 54 dB t/m 63 dB LCUMplus

De gemeente IJsselstein stelt, in geval van een cumulatieve geluidsbelasting LCUMplus hoger dan of gelijk aan 54 dB en ten hoogste 64 dB, de benodigde hogere waarde(n) vast, als er:

• •

  een geluidsluwe gevel of een geluidsluwe buitenruimte (balkon) aanwezig is én

• •

  er minimaal 1 verblijfsruimte3 aan een geluidsluwe zijde is gesitueerd.

(3) Gecumuleerde geluidsbelasting van >63 dB LCUMplus

Wanneer de gecumuleerde geluidsbelasting groter is dan 63 dB, zal de gemeente IJsselstein geen hogere waarden verlenen. Hierop is wel een uitzondering. Wanneer de gemeenteraad toestemming geeft, kunnen alsnog hogere waarden worden verleend. Dit besluit moet wel onderbouwd worden. De gemeenteraad kan alleen toestemming geven wanneer:

• •

  het achterliggende gebied wordt afgeschermd tot aan de voorkeurswaarde (achterliggende gebied komt overeen met de tweedelijns bebouwing) òf;

• •

  onderbouwd kan worden dat het niet verlenen van een hogere waarde schadelijk is voor de algemene belangen van IJsselstein.

Bij het ontheffingsverzoek dient wel voldaan te worden aan de voorwaarden onder (2).

3.5 Overgangsbeleid

Het toetsingskader Hogere Grenswaarden is van toepassing op verzoeken, aanvragen en/of projecten die formeel worden ingediend na het inwerkingtreden op 1 juni 2010. Voor verzoeken, aanvragen en/of projecten waarover op het moment van inwerkingtreding van het toetsingskader Hogere Grenswaarden al afspraken zijn gemaakt, maar waarvoor geen formeel verzoek is ingediend voor de aanvraag van een hogere waarde, geldt een uitzondering. Wanneer blijkt dat voor deze ontwikkelingen het toetsingskader Hogere Grenswaarden tot een afwijzing zal leiden die niet conform de afspraken was én de afspraken goed gedocumenteerd zijn, kan voldaan worden met een toets aan de Wgh.

Dit overgangsbeleid is geldig tot zes maanden na de inwerkingtreding. Afspraken die niet voor het verstrijken van deze termijn geconcretiseerd worden in een aanvraag, vervallen 6 maanden na de inwerkingtreding. Er kan geen aanspraak gemaakt worden op eerdere afspraken die van invloed zijn op het verlenen van hogere waarden.

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de procedures ten aanzien van het verlenen van hogere grenswaarden en hoe gehandhaafd kan worden wanneer deze verleend is.

4.1 Procedurele aspecten hogere waarden

4.2 Handhaving

Het is van belang om er op toe te zien, dat de noodzakelijke maatregelen daadwerking worden uitgevoerd. Dit is eveneens van toepassing in de situatie dat een hogere waarden besluit – juist door het toepassen van maatregelen – niet nodig is.

Als er een hogere waarde is toegekend, moet tevens extra aandacht aan de gevelisolatie worden besteed, om aan het vereiste binnenniveau binnen in de woning te voldoen. De borging van een afdoende gevelwering verloopt via het traject van de bouwvergunning.

De handhaving van het nemen van maatregelen gebeurt hiermee op drie niveaus, namelijk:

• 1.

  controle op het uitvoeren van bron- of overdrachtsmaatregelen;

• 2.

  controle op het aanbrengen van gevelmaatregelen;

• 3.

  controlemeting naar de effectiviteiten van de gevelmaatregelen.

Controle bron- en/of overdrachtsmaatregelen

Het betreft het visueel waarnemen van uitgevoerde maatregelen. Soms kunnen controlemetingen nodig zijn, om te bepalen of het beoogde effect wordt bereikt. Vanaf de start bouw en na oplevering is de afdeling Vergunningverlening & Handhaving verantwoordelijk.

Controle op gevelmaatregelen

In het onderzoek naar gevelwering, als onderdeel van de bouwvergunningsaanvraag, zijn maatregelvoorstellen opgenomen die de binnenniveaus voor weg- en/of railverkeerslawaai garanderen. De maatregelen hebben doorgaans betrekking op geluidsisolerend glas, suskasten, balansventilatie en kier- en naaddichting. De controle op de uitvoering van deze maatregelen is een onderdeel van de controle tijdens de bouw en de eindcontrole na oplevering en volgt uit het Bouwbesluit. De toezichthouders beoordelen, naast de bouwtechnische eisen, tevens of de gevelisolerende maatregelen correct zijn toegepast.

Controle naar effectiviteit

De effectiviteit van de gevelisolatie kan alleen met behulp van meetapparatuur worden vastgesteld. Bij het aanvragen van de bouwvergunning moet de aanvrager (meestal projectontwikkelaar) met het benodigde akoestisch onderzoek aantonen dat het akoestisch binnenniveau wordt gehaald.

Als een gevelwering van 30 dB of meer nodig is om een goed akoestisch binnenniveau te garanderen, is een goede uitvoering van de isolatie cruciaal. Een controlemeting, uitgevoerd door de bouwplantoetser, is dan verplicht.

Bij situaties met minder dan 30 dB gevelwering, vindt de controle steekproefsgewijs plaats. De steekproef bedraagt 10% van de woningen waarvoor een hogere waarde is verleend, met een minimum van 2. Particuliere bouwprojecten van 3 of minder woningen zijn hiervan vrijgesteld.

Voor andere geluidsgevoelige gebouwen dan woningen moet altijd een akoestische eindcontrole plaatsvinden.

Voor de uitvoering van de handhavingstaken wordt aansluiting gezocht bij de werkwijze, zoals deze bij de afdeling Vergunningverlening & Handhaving ligt.