Gemeentelijk Rioleringsplan Horst aan de Maas 2022-2026

Voor u ligt het Gemeentelijk Rioleringsplan Horst aan de Maas 2022-2026. Dit is een wettelijk verplicht plan waarin we voor de periode 2022-2026 aangeven hoe wij onze gemeentelijke watertaken willen invullen. Onze riolering is een belangrijke voorziening, volgens vooraanstaande wetenschappers in Het British Medical Journal de belangrijkste medische doorbraak in 150 jaar, vóór de uitvinding van antibiotica en narcose.

Die voorzieningen moeten we goed beheren. Dat is belangrijk voor onze leefomgeving en het milieu. Droge voeten in onze huizen en bedrijven en schoon en helder water zijn de thema’s. Ook met de huidige veranderingen in het klimaat. Daar moeten we ons de komende jaren steeds meer op gaan richten. Zodat we in 2050 ook een klimaatrobuust Horst aan de Maas hebben waar het goed wonen en werken is.

Wethouder Eric Beurskens

Beheer Openbare Ruimte, Water

Waarom een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP)?

Goede riolering is nodig voor de bescherming van de volksgezondheid, het milieu en het tegengaan van wateroverlast. Als gemeente hebben we de taak om voor die riolering te zorgen: we hebben de zorgplicht voor stedelijk afvalwater, voor afvloeiend hemelwater en voor grondwatermaatregelen. Dit GRP geeft aan hoe wij met deze drie zorgplichten omgaan. We hebben advies gevraagd aan Waterschap Limburg, Rijkswaterstaat en Waterleidingmaatschappij Limburg.

We werken samen in de Waterketensamenwerking Waterpanel Noord. Samen met vijftien gemeenten in Noord- en Midden-Limburg, het waterschap Limburg (WL), Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) en Waterleidingmaatschappij Limburg (WML) werken we aan klantgerichtheid, verhoging van de kwaliteit, vermindering van de kwetsbaarheid en verlaging van de kosten binnen het samenwerkingsverband.

Samen hebben we in 2020 een nieuw Waterketenplan opgezet. In dit beleidsplan staan de visie, de gezamenlijke ambities, de uitgangspunten en een actieprogramma die invulling geven aan het samenwerken.

Even terugkijken

Tijdens de afgelopen planperiode zijn de gestelde doelen grotendeels behaald. Er zijn geen acute problemen bekend met de inzameling van stedelijk afvalwater en hemelwater, en het transport van afvalwater naar de rioolwaterzuiveringsinrichtingen verloopt goed. De kwaliteit van de riolen is onderzocht door inspecties. Waar nodig zijn maatregelen getroffen.

Onze personele capaciteit is onvoldoende. Daardoor blijven werkzaamheden liggen, kunnen we resultaten van onderzoeken niet goed implementeren, onze rol in de samenwerkingsverbanden niet goed oppakken en is de kans op suboptimale oplossingen voor problemen groter.

Wat zijn de doelen voor de komende periode?

In het Waterketenplan zijn onze ambities opgenomen, die leidend zijn voor dit GRP.

De doelen bij de invulling van onze wettelijke zorgplichten zijn niet veranderd:

• 1.

  Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater

• 2.

  Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater

• 3.

  Zorgen voor inzameling van hemelwater (voor zover niet door de particulier)

• 4.

  Zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater

• 5.

  Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert

Daarnaast hebben we als gemeente ook een zorgplicht in de duurzame veiligstelling van de drinkwatervoorziening. Daar houden we bij onze watertaken nadrukkelijk rekening mee.

Wat hebben we nu?

In onderstaande tabel zijn de kenmerken van onze riolering weergegeven.

Tabel 0-1 Kenmerken riolering

De rioleringsgegevens zijn opgenomen in ons rioleringsbeheersysteem GBI. Ons rioolstelsel functioneert over het algemeen goed op basis van de uitgangspunten waarop het is ontworpen. Uit de BRP’n blijkt dat er een aantal knelpunten aanwezig is. Ook in de praktijk is een beperkt aantal overlastlocaties bekend, deze worden bevestigd door de recent uitgevoerde verdiepingsslag. Er zijn nagenoeg geen klachten over grondwater. Ook waterlopen en waterbuffers maken onderdeel uit van ons hemelwaterstelsel. De gemeente en/of het Waterschap Limburg onderhouden ze om de afvoer- en bergingscapaciteit op peil te houden.

Wat gaan we doen in de komende planperiode?

Nieuwe plannen worden op wateraspecten getoetst door de watertoets (onder de omgevingswet wordt dit de ’weging van het waterbelang’). De reeks “vasthouden-bergen-afvoeren” is hierbij leidend. Dat betekent ook dat in nieuwe plannen voldoende ruimte moet worden gereserveerd voor het vasthouden en bergen van water, de zogenaamde “blauwe ruimte”.

In het kader van de samenwerking binnen Waterpanel Noord voeren we onderzoeken uit om onze kwetsbaarheid te verminderen, de kwaliteit te verhogen en verder kosten te besparen.

We gaan de komende planperiode onderzoeken en maatregelen uitvoeren om ons rioolstelsel te onderhouden, uit te breiden, oude riolering te relinen of te vervangen en waar mogelijk te verbeteren. Risicogestuurd beheer is steeds meer de leidraad. De kans op extreme buien met bijbehorende wateroverlast neemt toe, zo is ook door het recente IPPC-rapport onderschreven. Daarom gaan we een strategisch klimaatadaptatieplan opstellen, risicodialogen voeren en onderzoeken we de mogelijkheden voor een hemelwaterverordening. Ook onderzoeken we de mogelijkheden voor tariefsdifferentiatie en verlenging van afschrijvingstermijnen. In 2024 evalueren we tussentijds dit GRP, in 2025 actualiseren we de Stresstest in WPN verband en de Verdiepingsslag op eigen initiatief. In 2026 stellen we weer een nieuw GRP op.

We voeren onderhoud uit en vervangen of renoveren oude en versleten riolering.

In samenspraak met het waterschap, gaan we aan de gang met onze maatregelen om aan de Kaderrichtlijn Water (KRW) te voldoen. Uitgangspunt hierbij is de herijking 2019. Naast de gereserveerde bedragen uit 2020 en 2021 is hiervoor in de planperiode nog € 9 miljoen opgenomen.

Vanuit de Verdiepingsslag zijn urgente klimaatmaatregelen bepaald om het risico op wateroverlast en schade aan gebouwen en wegen te verminderen. Deze planperiode is 5,4 miljoen euro nodig. We gaan door met onze KRW-opgave om de negatieve invloed van riolering op de waterkwaliteit te verminderen. Afkoppelen vermindert het aantal overstortingen en infiltratie vermindert ook de wateroverlast bij hevige neerslag. We gaan door met onze afkoppelstrategie. We maken hierbij werk met werk: we koppelen af in combinatie met andere werkzaamheden aan de riolering. Binnen de samenwerking is een subsidieregeling afkoppelen private terreinen opgesteld.

Limburgbreed wordt momenteel onde leiding van de Provincie in samenwerking met de waterketenregio's de 'afkoppeltabel' geactualiseerd. Dit kan gevolgen hebben voor de wijze waarop we waar met afkoppelen om willen gaan, met aandacht voor kwaliteit en kwantiteit.

We gaan ook aan de gang met het het project ”Groen-Blauwe Schoolpleinen”.

We hanteren een afwegingskader voor nieuwbouwlocaties. Kort gezegd komt het erop neer dat minimaal 53 mm berging nodig is. Als er afstroming is naar probleemlocaties kan plaatsvinden wordt 100 mm berging gevraagd. Uitgangspunt is dat geen afwenteling naar oppervlaktewater plaatsvindt.

We hebben ook geld opgenomen voor het anders, duurzamer, omgaan met hemelwater bij projecten in de openbare ruimte.

In totaal investeren we deze planperiode een bedrag van bijna € 16 miljoen.

Wat hebben we hiervoor nodig?

Onze personele capaciteit is zwaar onvoldoende. Uitbreiding met 3,3 fte is noodzakelijk om beleidsontwikkelingen goed te implementeren, onderzoeken goed te begeleiden, maatregelen voor te bereiden en uit te voeren en de juiste oplossingen voor problemen te kunnen toepassen. 2,3 Fte is als extra kostenpost opgevoerd in de exploitatie, waarbij aan de andere kant ook kosten voor ingeleend personeel en inhuur vervallen. 1 Fte wordt bekostigd uit de projecten.

Investeren in eigen, goed gekwalificeerd peroneel blijft altijd aandacht vergen, maar zeker nu. Ook omdat de taken in het kader van klimaatadaptatie alleen maar zullen toenemen.

De totale vervangingswaarde van onze riolering is circa 124 miljoen euro. Om dat kapitaal goed te beheren is gemiddeld in de planperiode circa € 4,5 miljoen per jaar nodig inclusief de kapitaallasten van nieuwe investeringen. Dat geld wordt opgebracht door burgers en bedrijven in de vorm van rioolheffing. We heffen van de eigenaren een vast tarief per perceel. In dit GRP houden we rekening met groei van het aantal woningen. We gaan uit van een toename met circa 1.000 nieuwe heffingseenheden.

De rioolheffing per 1-1-2022 zou, om op langere temrijn kostendekkend te zijn, € 256 moeten bedragen. De huidige heffing bedraagt € 217.

Er zijn twee stijgingsscenario’s berekend, de uitkomsten staan in onderstaande tabel.

In het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV) staan regels voor het omgaan met de financiën. Het geld dat we met de rioolheffing ophalen, valt onder de BBV-noemer “van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden”. We gebruiken een voorziening riolering (BBV artikel 44 lid 2). Dat zorgt ervoor dat de baten en lasten van riolering een eigen kostendekkend systeem vormen.

Besluit

Burgemeester en wethouders verzoeken de gemeenteraad om dit Gemeentelijk Rioleringsplan 2022 – 2026 vast te stellen door in te stemmen met:

• •

  de in dit gemeentelijk rioleringsplan geformuleerde ambities;

• •

  de voorgenomen onderzoeken;

• •

  de voorgenomen maatregelen;

• •

  de uitbreiding van de personele capaciteit;

• •

  de rioolheffing per 1-1-2022 vast te stellen conform voorstel.

Het raadsbesluit maakt onderdeel uit van het rioleringsplan. Na vaststelling van dit GRP zal dit plan worden toegezonden aan het Waterschap Limburg, Rijkswaterstaat en de provincie Limburg. Ook zullen we na vaststelling in één of meerdere dag- of weekbladen die in onze gemeente worden verspreid bekend maken hoe burgers kennis kunnen maken van de inhoud van dit GRP.

De wijziging van de Verordening Rioolheffing wordt in december 2021 aan de gemeenteraad voorgelegd.

Algemeen

1.1 Nieuw GRP voor Horst aan de Maas

Goede riolering is nodig voor de bescherming van de volksgezondheid, het milieu en het tegengaan van wateroverlast. In dit wettelijk verplichte gemeentelijk rioleringsplan (GRP) beschrijven we hoe we werken in de (afval)waterketen. Daarmee geven we aan hoe wij als gemeente omgaan met de wettelijke zorgplichten voor stedelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater en grondwatermaatregelen. We geven hiermee ook richting aan de invulling van onze zorgplicht voor het veiligstellen van de drinkwatervoorziening. Daarnaast gaan we in op de nieuwe ontwikkelingen die onze zorgplichten raken; klimaatverandering en de invoering van de Omgevingswet zijn van invloed op onze werkzaamheden.

Ons (afval)watersysteem beschermt de volksgezondheid en het milieu door het vuile water af te voeren naar de zuivering. Het is daarmee een belangrijk onderdeel van de leefomgeving, waarmee er een directe relatie ligt met andere vakgebieden.

1.2 De waterketen

We zijn onderdeel van Waterpanel Noord. De betrokken partners in de waterketen zijn de gemeenten van Waterpanel Noord, Waterschap Limburg (WL), Waterschapsbedrijf Limburg (WBL) en Waterleidingmaatschappij Limburg (WML). Samen vertegenwoordigen we alle schakels die nodig zijn om water te winnen en uiteindelijk na gebruik weer te lozen.

Drinkwaterbedrijven zorgen voor de waterwinning en drinkwaterdistributie. Burgers en bedrijven gebruiken het water, gemeenten zamelen het gebruikte drinkwater in (stedelijk afvalwater) en transporteren dat naar een overnamepunt. Ook zamelen ze overtollig afvloeiend hemelwater in, verwerken dat en treffen grondwatermaatregelen als dat nodig is. Waterschappen organiseren de zuivering van het stedelijke afvalwater in rioolwaterzuiveringsinstallaties en beheren het oppervlaktewater.

Daarnaast beheren Provincie en waterschap ieder voor hun deel het grondwater. En van dat oppervlakte- en grondwater wordt vervolgens weer drinkwater gemaakt, daarmee is de cirkel rond.

In het waterketenplan (2021-2025) hebben we de regionale beleidskaders voor de waterketen vastgelegd. In dit programma verankeren we deze uitgangspunten.

1.3 Watertaken

In dit water- en rioleringsprogramma geven we aan hoe we onze wettelijke zorgplichten voor stedelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater en grondwater invullen.

Ook volgt uit het Besluit kwaliteit leefomgeving (artikel 3.17) dat de gemeente er zorg voor draagt dat een openbaar vuilwaterriool zo wordt ontworpen, gebouwd en onderhouden dat:

• a)

  het zoveel mogelijk berekend is op de eigenschappen, samenstelling en hoeveelheid van het afvalwater,

• b)

  lekkage zoveel mogelijk wordt voorkomen, en

• c)

  het aantal overstortingen zo beperkt is als voor een doelmatig beheer van afvalwater mogelijk is.

1.4 Proces

Riolering is samen met de rioolwaterzuiveringsinstallatie onderdeel van de afvalwaterketen en heeft via overstorten en regenwateruitlaten veel relaties met het watersysteem. Dit GRP is daarom ook tot stand gekomen in nauwe samenwerking tussen onze gemeente en het Waterschap Limburg (WL). Vóór vaststelling door de gemeenteraad is het ontwerp-GRP officieel ter becommentariëring gezonden aan de waterbeheerder WL, Rijkswaterstaat en Waterleiding Maatschappij Limburg.

1.5 Leeswijzer

Dit GRP sorteert voor op de komst van de Omgevingswet door het onderscheiden van verschillende delen: evaluatie huidig GRP, visie, plan, programma en kostendekking:

• •

  We starten met de evaluatie over de huidige planperiode. Wat ging goed, wat kan of moet anders? Dit markeert het startpunt voor het nieuwe GRP 2022-2026.

• •

  In het visiedeel beschrijven we de doelen en ambities die er zijn met de gemeentelijke watertaken. Duurzaamheid en klimaatadaptatie spelen hierbij een grote rol.

• •

  In het plandeel gaan we in op de verhouding tussen de gemeente, andere overheden, bewoners en bedrijven: wie doet wat? We beschrijven op hoofdlijnen welke lokale wensen en eisen er zijn op het gebied van de gemeentelijke watertaken en de daarvoor benodigde regels. Dit onderdeel is input voor het gemeentelijke omgevingsplan.

• •

  In het programmadeel beschrijven we het huidige areaal en de acties voor de planperiode. Hierin komen de onderzoeken, onderhoudsactiviteiten en vervangingsplanningen aan bod. Het levert de input voor de kostendekkingsberekening.

• •

  In het laatste deel gaan we in op de personele en financiële kant van de gemeentelijke watertaken en beschrijven we de benodigde kostendekkende rioolheffingstarieven.

2.1 Terugblik op de afgelopen planperiode

In het GRP 2017-2021 was ons beleid goed vastgelegd. Het vormt een belangrijke randvoorwaarde voor de werkzaamheden aan de waterketen en een goede onderbouwing voor bekostiging van deze werkzaamheden. Klimaatadaptatie heeft een prominente rol gekregen in de vorm van budget voor klimaatstresstesten en een stimuleringsregeling voor afkoppelen.

Afgelopen planperiode is meer ingezet op relinen in plaats van vervangen van riolering. Een aandachtspunt hierbij is dat een straat steeds minder vaak open gaat, waardoor meekoppelkansen voor bijv. afkoppelen afnemen. De overweging is om toch een percentage nagestreefde afkoppelingen op te nemen in het GRP, zodat we een reden hebben om de straat open te leggen en riolering te vervangen. Bijvoorbeeld grote transportriolen wel relinen en kleine riolen (waar afkoppelen juist meer van toepassing is) juist vervangen. Nu is de verhouding 80% relinen, 20% vervangen. Overigens kunnen we ook op ander manieren zorgen dat regenwater niet in gemengde riolen terecht komt, bijvoorbeeld door verlagen van groenvoorzieningen.

Personele capaciteit vormt een belangrijk en groot aandachtspunt. Door capaciteitsgebrek komt het voor dat projecten niet kunnen worden gestart en beschikbaar budget niet wordt benut.

2.2 Werkzaamheden

De afgelopen jaren hebben we verschillende onderzoeken en maatregelen uitgevoerd om beter inzicht te kunnen houden in het functioneren van het rioolstelsel en tijdig en adequaat te kunnen reageren. Onderstaande onderzoeken zijn opgenomen in het vorige GRP en zijn (deels) uitgevoerd:

• •

  Opstellen nieuw BRP:

  Actualiseren verhard oppervlak: het totale verhard oppervlak binnen de gemeente is opnieuw bepaald. Deze gegevens zijn gebruikt voor het nieuwe basisrioleringsplan (BRP). Dat geeft inzicht in het hydraulisch en milieutechnisch functioneren van de ondergrondse riolering. Hierbij is het systeem ook getoetst aan een aantal standaardbuien om te bepalen in hoeverre het systeem klimaatbestendig is. Daarnaast zijn werkzaamheden uitgevoerd in het kader van de wateroverlast in de wijk Stuksbeemden.

• •

  Verdiepingsslag:

  Om de effecten van extreme neerslag inzichtelijk te maken, is een maaiveldanalyse uitgevoerd. Met deze analyse zijn afwateringsrichtingen op maaiveldniveau tijdens deze neerslagsituaties door middel van stroombanen zichtbaar gemaakt. Dit is aan de ene kant een waardevolle aanvulling op het in beeld krijgen van de water-op-straatproblematiek bij hevige neerslag. Aan de andere kant geven de analyses een beeld van zinvolle locaties om bovengrondse maatregelen te treffen om het risico op wateroverlast en schade te verminderen.

  Dit onderzoek was onderdeel van de Verdiepingsslag Stresstest1 dat in 2020/2021 is uitgevoerd. De resultaten worden meegenomen in de afstemming tussen de inrichting van de openbare ruimte en ruimtelijke ontwikkelingen binnen de gemeente.

  Daarbij is ook onderzocht hoe het totale watersysteem functioneert bij een bui die eenmaal in de honderd jaar voorkomt (T=100).

• •

  Grondwatermeetnet: om inzicht te krijgen in de effecten van het infiltreren van hemelwater en van verdroging als gevolg van klimaatveranderingen moeten we een grondwatermeetnet inrichten. Dit is een project van Waterpanel Noord en staat in de planning voor Q1 2022.

• •

  Onderzoek restlevensduur riolering: op basis van de inspectiegegevens is jaarlijks een reparatie/renovatiebestek opgesteld en uitgevoerd. Daarnaast is op basis van de inspectiegegevens een restlevensduurberekening uitgevoerd. Hiermee ontstaat een totaalbeeld van de kwaliteit van de vrijvervalriolering die dient als input voor het opstellen van een meerjarige strategische vervangingsplanning. De planning dient verder afgestemd te worden met weg- en groenbeheer.

• •

  Financiële actualisatie vGRP: In 2019 vond een financiële actualisatie van het vGRP plaats. Alle uitgevoerde en geplande maatregelen zijn hierbij in het kostendekkingsplan verwerkt.

• •

  Communicatie en voorlichting burgers: via de website communiceren we over een goed gebruik van de riolering, door aan te sluiten op de thematische communicatiecampagnes vanuit Waterpanel Noord. Daarnaast blijven we met de burger communiceren bij herinrichtingsplannen of overige werkzaamheden in de openbare ruimte.

2.3 Wat nemen we mee voor deze planperiode 2022-2026

Het GRP moet een goede kapstok zijn voor de invulling van de rioleringszorg, een echt werkdocument. Moet ook de kaptstok zijn richting het omgevingsplan als de Omgevingswet van kracht wordt.

Onderzoek naar differentiatie van de rioolheffing: De rioolheffing is op dit moment een vast bedrag voor eigenaren (woningen en niet-woningen). We willen de grondslag van de heffing aanpassen zodat deze beter aansluit bij het principe van de vervuiler betaalt. Gedurende deze planperiode onderzoeken we de mogelijkheden.

Visie

3.1 Waarom rioleringszorg

Van oudsher is de bescherming van de volksgezondheid de belangrijkste functie van de riolering. Door verschillende deskundigen in binnen- en buitenland wordt de aanleg van de riolering zelfs gezien als de grootste bijdrage aan de volksgezondheid van de 20e eeuw. Tegenwoordig zijn het verbeteren van de leefbaarheid door ontwatering en afwatering van het stedelijk gebied en de bescherming van het milieu tegen vervuiling ook belangrijke doelen.

3.2 Ontwikkelingen en opgaven

Mondiaal, nationaal en regionaal zijn er trends en ontwikkelingen te onderscheiden die van invloed kunnen zijn op de uitvoering van de beheertaken in de waterketen en het (stedelijk) waterbeheer. In onderstaande figuur zijn deze trends en ontwikkelingen geïllustreerd.

Hierna lichten we een aantal ontwikkelingen verder toe.

3.3 Stedelijk afvalwater

We beschermen de volksgezondheid en zorgen voor een aantrekkelijke leefomgeving door stedelijk afvalwater in te zamelen en af te voeren. Bij de invulling van de zorgplicht stedelijk afvalwater maken wij onderscheid tussen de bebouwde kom en het buitengebied, en tussen huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater.

Bebouwde kom

Voor bestaande bouw en (ver)nieuwbouw is het lozers verboden om stedelijk afvalwater in de bodem of op oppervlaktewater te lozen, dit is de facto een aansluitplicht. Als gemeente zijn wij verplicht stedelijk afvalwater in te zamelen en te transporteren naar een zuiveringtechnisch werk. In geval van nieuwbouw (in- of uitbreidingsplannen) wordt het afvalwater aangesloten op de gemeentelijke riolering en draagt de gemeente zorg voor de inzameling van het afvalwater. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen binnen of buiten de bebouwde kom gelegen percelen. Aansluiting op de riolering vindt plaats conform het bouwbesluit.

Voor bedrijfsafvalwater geldt dat de gemeente afvalwater dat qua biologische afbreekbaarheid en hoeveelheid vergelijkbaar is met huishoudelijk afvalwater inzamelt. Ook ander bedrijfsafvalwater dat niet lokaal kan worden teruggebracht in het milieu wordt ingezameld, tenzij dit ten koste gaat van het doelmatig functioneren van de vuilwaterriolering of de rioolwaterzuivering. Het Waterschap geeft hierin advies. Als gemeente kunnen we nadere voorwaarden verbinden aan nieuwe of bestaande aansluitingen van bedrijven of deze weigeren of beëindigen.

Buitengebied

Voor het buitengebied geldt dat wij huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater, dat daar qua biologische afbreekbaarheid en hoeveelheid op lijkt, inzamelen en transporteren naar het overnamepunt van het waterschap, tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden. Deze omstandigheden zijn:

• •

  De capaciteit van het bestaande collectieve systeem is niet toereikend.

• •

  Het einde van de technische levensduur van het collectieve systeem (leidingen) is aanstaande.

• •

  Het leveren van een vergelijkbaar effluent door nieuwe decentrale technieken (nieuwe sanitatie) als bij zuivering op de RWZI.

• •

  Doelmatigheid.

Wij onderhouden de bestaande infrastructuur (drukriolering en gemalen) tenminste tot het moment dat leidingen moeten worden vervangen. Het inzetten op nieuwe sanitatietechnieken in het buitengebied willen we in de toekomst onderzoeken. Voorlopig zien we dit echter als niet doelmatig, mede gelet op de relatief jonge leeftijd van de drukriolering. Aandachtspunt bij de drukriolering vormt het foutief aansluiten van hemelwater en/of grondwater op dit systeem, dit belemmert namelijk het doelmatig functioneren van het systeem

Op het moment dat de infrastructuur aan het einde van de technische levensduur is, zullen we in overleg met het waterschap een nieuwe afweging maken over het invullen van de zorgplicht voor afvalwater in het buitengebied. De komende tijd gaan we in Waterpanel Noord verband ook kijken naar de lozingsroutes in het buitengebied.

3.4 Hemelwater

Wij zijn als gemeente verantwoordelijk voor inzameling van afstromend hemelwater van percelen waarvan de eigenaren niet zelf kunnen voorzien in afvoer naar oppervlaktewater of bodem. De voorkeursvolgorde die we hierbij hanteren is vasthouden - infiltreren en bergen - afvoeren. Als wij hemelwater inzamelen, zijn we ook verantwoordelijk voor de verdere verwerking, inclusief de lozing op oppervlaktewater of in de bodem. We kunnen het zowel gescheiden van, als gemengd met huishoudelijk afvalwater inzamelen. De gekozen route bepaalt de betrokkenheid van de waterbeheerder. Het waterschap kan betrokken zijn als beheerder van de ontvangende zuivering, van het ontvangende oppervlaktewater of van beide.

Hemelwater niet inzamelen tenzij, …

Het algemene uitgangspunt dat wij hanteren, is dat gebouwen en percelen geen hemelwater lozen op de gemeentelijke riolering, tenzij dit in het belang van de leefbaarheid of volksgezondheid noodzakelijk is. Dit is de invulling van de voorkeursvolgorde uit de Wet milieubeheer (10.29a). Dat geldt naast de private percelen ook voor gebouwen en percelen van de gemeente zelf. Hieronder beschrijven we per gebiedstypologie (bestaande bouw, nieuwbouw en buitengebied) hoe wij als gemeente invulling geven aan de zorgplicht hemelwater. Overigens geldt dat bij een lozing op oppervlaktewater de eisen gelden zoals Waterschap Limburg die in de Keur heeft opgenomen.

Bestaande bouw

Voor bestaande gebouwen en percelen geldt dat wij het hemelwater blijven inzamelen en transporteren naar een zuiveringtechnisch werk (overnamepunt RWZI, bij gemengde riolering), het oppervlaktewater of naar de bodem (bij gescheiden riolering). Het gescheiden aanleveren van te lozen hemelwater en huishoudelijk afvalwater op de gemeentelijke riolering en het verwerken van overtollig regenwater op het eigen perceel wordt door ons en het waterschap gestimuleerd. Als inwoners gaan afkoppelen, geldt een bergingseis van 35 mm.

Bij wateroverlastknelpunten en bij rioolvervangingsprojecten, waarbij gemengde riolering wordt vervangen door gescheiden riolering, kunnen we als gemeente het lozen van hemelwater op het vuilwater of gemengde riool verbieden op grond van bestemmingsplan, hemel- en grondwaterverordening of omgevingsplan (vanaf 2022). Vooralsnog houden we de trits ’stimuleren-faciliteren-afdwingen’ aan.

Onze bestaande riolering is gedimensioneerd op minimaal bui 08 uit de Leidraad Riolering (T=2, circa 20 mm in 1 uur). In het basisrioleringsplan (BRP) is het rioolstelsel ook getoetst aan extremere buien bijvoorbeeld bui 09 en 10 uit de Leidraad Riolering (T=5, circa 30 mm in 1 uur en T=10 circa 36 mm in 45 minuten).

In de Verdiepingsslag Stresstest, zie ook de samenvatting in Bijlage 8, is gerekend met de volgende neerslaggebeurtenissen:

Oplossingen worden zoveel mogelijk bovengronds gezocht, alleen wanneer dit echt niet mogelijk blijkt worden ondergrondse maatregelen getroffen. De maatregelen worden gedimensioneerd op bui 10, waarbij bij de uitvoering van maatregelen, zoveel mogelijk, voorzieningen voor zwaardere buien gerealiseerd zullen worden.

Waar mogelijk en doelmatig wordt hierbij hemelwater van de riolering afgekoppeld. Lokale omstandigheden als bodemgesteldheid en grondwaterstand worden hierin meegenomen. Het afkoppelen van hemelwater mag niet leiden tot grondwateroverlast.

Nieuwbouw en verbouw

Bij nieuwbouwsituaties stellen we eisen aan de omgang met hemelwater. Voorheen hanteerden we een bergingseis van 30 mm, maar dat blijkt niet voldoende te zijn. De bergingseis is sterk afhankelijk van de lokale gebiedseigenschappen. Samen met Waterpanel Noord wordt momenteel gewerkt aan een gebiedsgerichte aanpak. Tot die tijd hanteren we een bergingseis van 53 mm en indien afstroming kan plaats vinden naar probleemlocaties houden we 100 mm aan. Voor extreme neerslaggebeurtenissen wordt voorzien in een bovengrondse overloop naar de openbare ruimte.

In Bijlage 2 is ons (voorlopige) afwegingskader voor nieuwbouwlocaties opgenomen.

Bij uitbreiding of vernieuwing van bebouwing en uitbreiding van verharding en/of dakvlakken zamelen wij als gemeente geen hemelwater in. De eigenaar van gebouwen en percelen verwerkt dit zelf binnen de perceelgrens, tenzij dat technisch onmogelijk is. Voor extreme neerslaggebeurtenissen wordt voorzien in een bovengrondse overloop naar de openbare ruimte.

Herinrichting

Bij herinrichting van het openbaar gebied zal hemelwater zoveel als mogelijk is worden geïnfiltreerd in de bodem. We hanteren ook hier een bergingseis van 53 mm en indien afstroming kan plaats vinden naar probleemlocaties houden we 100 mm aan.

Buitengebied

In het buitengebied zamelen wij van oudsher geen hemelwater in. Dit geldt zowel voor bestaande bouw als (ver)nieuwbouw. Inwoners van het buitengebied komen dan ook niet in aanmerking voor een afkoppelsubsidie. De eigenaar van gebouwen en percelen verwerkt zijn hemelwater zelf op het eigen terrein of voert het in overleg met het waterschap af naar het oppervlaktewater of loost het in overleg met de gemeente in de bodem. Hierbij hanteren we de (kwaliteits) uitgangspunten voor verantwoord afkoppelen zoals opgenomen in de nog te actualiseren beslisbomen ”Regenwater schoon naar beek en bodem”.

Voorbereiding op klimaatverandering

Hevige regenbuien hebben een grote invloed op het functioneren van de riolering en dit zal door klimaatverandering alleen maar sterker worden. Op dit moment komt het al voor dat de riolering zware buien niet altijd aan kan, en dat zal naar verwachting vaker gaan gebeuren. Water op straat voor korte duur (hinder) zal steeds meer aan de orde zijn. De hinder daarvan moet worden geaccepteerd, omdat de aanleg van riolering en aansluitende RWZI die dergelijke hoeveelheden water kunnen verwerken extreem duur zijn en bovendien een veel groter ruimtebeslag zouden vragen in een ondergrond die vaak al vol is.

Overlast en schade door water op straat moet zoveel mogelijk voorkomen worden om de leefbaarheid op peil te houden. Hierbij moeten we, waar mogelijk, het afvloeiend hemelwater eerst bergen, dan infiltreren en als dat niet lukt via het oppervlak naar open water proberen te leiden. We zorgen dus voor voldoende berging om het water zo lang mogelijk vast te houden voordat het wordt afgevoerd. We maken onderscheid in drie situaties (dit wordt getoetst in het basisrioleringsplan):

• •

  Hinder. Er is sprake van hinder bij korte perioden van water op straat (ongeveer een uur). Op straat worden plassen gevormd van één tot enkele centimeters diep. Vervoer en transport is nog mogelijk (wegen blijven toegankelijk) en er treedt geen schade op. We streven ernaar om dit pas bij een bui die eenmaal in de twee jaar valt voor te laten komen.

• •

  Overlast. Er is sprake van overlast wanneer grote hoeveelheden water op straat blijven staan. Er is geen sprake meer van plasvorming, maar van ondergelopen straten. De straat fungeert hierbij als berging, waarbij het water tussen de stoepranden blijft. De trottoirs blijven droog. Na enkele uren is het water weer weg. Streven is om dit pas bij een bui die eenmaal in de 10 jaar valt te laten ontstaan.

• •

  Schade. Er is sprake van schade wanneer het regenwater bebouwing en tunnels in stroomt. Doorgaande wegen zijn zo goed als niet bruikbaar voor hulpdiensten doordat er meer dan 15 cm water op staat. Dit proberen we zoveel mogelijk te voorkomen.

Er wordt zoveel mogelijk gedaan om overlast en schade te voorkomen. Er zullen echter altijd regenbuien kunnen vallen waartegen we geen maatregelen kunnen treffen. Bovendien hebben lager gelegen woningen een verhoogde kans op schade door hevige regenval, omdat het regenwater zich verzamelt op lager gelegen locaties.

Onze inwoners en bedrijven hebben ook een rol bij het opvangen van de gevolgen van hevige buien. Door de tuin voldoende groen te houden, kan het water de bodem in zakken en stroomt het niet direct naar straat en de riolering. Ook het aansluiten van een regenton op de regenpijp met een overloop in de tuin is een initiatief waarmee bewoners hun bijdrage kunnen leveren, zowel in letterlijke zin van afkoppelen en hergebruik van hemelwater als een stuk bewustwording rondom (hemel)water. “Waterklaar” speelt in de communicatie een belangrijke rol.

3.5 Grondwater

Wij als gemeente zijn verantwoordelijk voor het nemen van maatregelen in de openbare ruimte om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstanden voor de aan die grond gegeven bestemming zo veel mogelijk te voorkomen (artikel 3.6 Waterwet, artikel 2.16, lid 1a-2 Ow). Dit geldt voor zover de maatregelen doelmatig zijn en niet tot de zorg van het waterschap (o.a. peilbeheer buitengebied) of de provincie behoren. Dit is vooral kwantitatief gericht. Vaak zal het gaan om het aanbieden van inzamelvoorzieningen voor overtollig grondwater. Als de gemeente inzamelt, is ze ook verantwoordelijk voor de verdere verwerking van het grondwater. Ook zijn wij aanspreekpunt bij grondwaterproblemen: we hebben de regie bij het onderzoeken van oorzaken en oplossingen.

Voor de gemeente Horst aan de Maas zijn de volgende definities van toepassing:

• •

  Structureel: structurele grondwateroverlast is overlast die in een periode van een jaar minimaal drie maanden aanhoudt en terugkerend van aard is.

• •

  Overlast: wanneer woningen economische schade of mensen fysieke schade ondervinden.

• •

  Doelmatig: doelmatige maatregelen zijn maatregelen die qua kosten in overeenstemming zijn met de effecten. Hierbij wordt een afweging gemaakt tussen kosten enerzijds en vermindering van de overlast (zowel de mate van overlast als het aantal personen of gebiedsgrootte met overlast) anderzijds.

Dit kan dus ook gaan over te lage grondwaterstanden.

Het algemene uitgangspunt dat wij hanteren, is dat eigenaren van gebouwen en percelen zelf verantwoordelijk zijn voor de verwerking van overtollig grondwater, tenzij dit in het belang van de leefbaarheid of volksgezondheid niet haalbaar en niet doelmatig is. Dit geldt specifiek voor de bebouwde omgeving. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt naar gebiedstypen. De zorgplicht geldt dus ook voor oans als gemeente zelf als gebouw- en perceeleigenaar.

Het lozen van grondwater op het riool is in principe niet toegestaan.

Naast de kwantiteit van het grondwater is ook de kwaliteit belangrijk. Vanuit de Drinkwaterwet heben wij als gemeente hier ook een zorgplicht in. We hebben oog voor de kwaliteit van het grondwater en zetten ons in om die in ieder geval niet te laten verslechteren. Bij bijvoorbeeld afkoppelen houden we daar rekening mee.

3.6 Oppervlaktewater

We beheren binnen onze gemeente een aantal oppervlaktewateren als onderdeel van ons hemelwaterstelsel. De afvoercapaciteit daarvan moet op peil blijven om het hemelwater goed te kunnen afvoeren. We werken daarbij nauw samen met het Waterschap.

Ook worden door WL eisen gesteld aan de vuilemissie vanuit onze riolering op oppervlaktewater.

Plan

4.1 Gemeentelijke zorgplicht

Als gemeente zijn we verantwoordelijk voor een goede invulling van onze gemeentelijke watertaken. En omdat riolering niet op zichzelf staat, maar onderdeel is van onze gemeentelijke infrastructuur, stemmen we ons beleid af met andere overheden. Zoals in de Wet milieubeheer is aangegeven, zijn dat in ieder geval de beheerder van de zuiveringen waarop we het door ons ingezamelde (afval)water lozen en de beheerder van de oppervlaktewateren waarop wordt geloosd. Voor onze gemeente zijn dat het Waterschap Limburg en Rijkswaterstaat.

Figuur 4‑1: verantwoordelijkheden stedelijk waterbeheer

Daarnaast gelden de regelsn uit het Besluit kwaliteit leefomgeving zoals in paragraaf 1.3 aangegeven.

4.2 Samenwerking

We werken binnen de gemeentelijke organisatie samen met andere sectoren in de openbare ruimte bijvoorbeeld de afdelingen wegen en openbaar groen. Met de komst van de Omgevingswet (verwacht per 1 juli 2022) wordt dat alleen maar belangrijker. Integraal werken is het devies en dat betekent ook participatie en afstemming. Daarnaast werken wij samen met Regionale Uitvoeringsdienst (RUD).

We werken ook samen met burgers en bedrijven omdat zij ook duidelijk een eigen rol hebben als het gaat om de omgang met afvloeiend hemelwater en grondwater.

We werken samen aan water binnen de regio Waterpanel Noord omdat water niet stopt bij gemeentegrenzen. Een samenwerkingsverband van 15 Noordlimburgse gemeenten, Waterschap Limburg, Waterschapsbedrijf Limbug en Waterleidingmaatschappij Limburg. Waar mogelijk en zinvol voeren we samen onderzoek uit, wisselen kennis uit en voeren we operationele werkzaamheden samen uit. In 2020 hebben we het Waterketenplan opgesteld waarin we onze ambities en een uitvoeringsprogramma hebben beschreven. Ook werken we binnen Waterpanel Noord samen aan klimaatadaptatie.

4.3 Wat verwachten we van inwoners en bedrijven

Een groot deel van het gemeentelijke gebied is niet in handen van de overheid. Daarom is klimaatadaptatie, waaronder het tegengaan van wateroverlast, een gezamenlijke verantwoordelijkheid van burgers, bedrijven, gemeente en waterschap. De overheden kunnen niet alles oplossen.

Perceeleigenaren hebben een belangrijke rol in de verwerking van hemelwater dat op hun eigen terrein valt. Dat is ook wettelijk onderkend door de eigen verantwoordelijkheid die in de Waterwet (artikel 3.5 en 3.6, en straks ook in de Omgevingswet) is opgenomen. Uitgangspunt is dat de perceeleigenaar de neerslag die op zijn perceel valt, zelf verwerkt. Als dat redelijkerwijs niet kan, zijn wij als gemeente aan zet.

Wij kunnen veel regelen en sturen in het functioneren van de riolering, maar we kunnen niet alles zelf uitvoeren. Inwoners en bedrijven hebben ook een belangrijke invloed op het functioneren. Wij willen zo min mogelijk extra regels en verplichtingen aan inwoners en bedrijven opleggen, maar wil wel dat zij bijdragen aan het goed laten functioneren van de riolering.

Wij verwachten:

• 1.

  Dat inwoners en bedrijven het riool, de IBA’s en septic tanks verstandig gebruiken;

• 2.

  Dat rioolaansluitingen zorgvuldig worden aangelegd en onderhouden;

• 3.

  Dat inwoners en bedrijven hemelwater zelf opvangen en bergen als dat redelijkerwijs mogelijk is;

• 4.

  Dat hinder (water-op-straat) vaker, binnen marges, wordt geaccepteerd;

• 5.

  Dat inwoners en bedrijven bij grondwateroverlast controleren of hun woning of bedrijf voldoende waterdicht is.

Zorgplicht lozers (burgers en bedrijven)

In het Besluit lozing afvalwater huishoudens (Blah) en het Activiteitenbesluit zijn zogenaamde zorgplichtbepalingen opgenomen die zicht richten op de lozers op riolering.

Het Blah bevat een zorgplichtbepaling die is gericht op het voorkomen van nadelige gevolgen voor het milieu door maatregelen te treffen (art. 4). Dit betreft ook de bescherming van de doelmatige werking van de voorzieningen voor het beheer van afvalwater (waaronder riolering) en het doelmatig beheer van afvalwater (Blah artikel 4 lid 2).

Volgens de toelichting op het Blah betekent deze zorgplicht onder meer dat bij een gescheiden rioolstelsel de beide afvalwaterstromen op het goede stelsel moeten aansluiten. Dit met het oog op de doelmatige werking van de stelsels. Ook het doorspoelen van toiletdoekjes of frituurvet is in strijd met de zorgplicht. Toiletdoekjes horen in de vuilnisbak en frituurvet moet worden gerecycled of ook met het vaste afval worden weggegooid. Ook hoort hemelwater niet op mechanische riolering te worden geloosd, dat verstoort de werking.

De zorgplichtbepaling geeft de gemeente de mogelijkheid maatwerkvoorschriften vast te stellen voor de te nemen maatregelen of om rechtstreeks handhavend op te treden.

Net als het Blah bevat het Activiteitenbesluit een zorgplichtbepaling (art. 2.1). De zorgplichtbepaling voor afvalwaterlozingen op de riolering komt neer op:

• •

  de bescherming van de doelmatige werking van de voorzieningen voor afvalwaterbeheer (zoals de openbare riolering);

• •

  doelmatig afvalwaterbeheer.

In de Omgevingswet komen deze zorgbepalingen terug.

Programma

5.1 Totaaloverzicht aanwezige voorzieningen

Binnen onze gemeente ligt veel riolering, zie Tabel 5 1.

Tabel 5-1 Kenmerken riolering

Vrijvervalriolering is het meest omvangrijke onderdeel van de riolering. Het grootste deel is gemengde riolering, ongeveer 82%. Vanaf de jaren ’80 werd steeds meer gescheiden riolering aangelegd. In Bijlage 6 is een overzichtskaart opgenomen en een tabel met de externe gemengde overstorten.

De rioleringsgegevens zijn opgenomen in het beheersysteem GBI voor de vrijvervalriolering en iView als realtime beheersysteem voor de grote gemalen en bergbezinkvoorzieningen.

Figuur 5‑1 Verdeling leeftijd vrijvervalriolering (bron GRP 2017)

5.2 Stedelijk afvalwater en hemelwater

5.3 Grondwatermaatregelen

Op de meeste plekken in onze gemeente ligt het grondwater ruim genoeg onder het maaiveld. Er komen verschillende grondsoorten voor (veen, zand, klei, al dan niet met leemlagen), waarvan sommige weinig waterdoorlatend zijn. Over het algemeen zijn er weinig problemen met grondwater.

We hebben een beperkt grondwatermeetnet. Dit meetnet bestaat uit peilbuizen van de Provincie Limburg. Dat grondwatermeetnet geeft geen volledig inzicht in de grondwatersituatie en willen we daarom uitbreiden, vooral in de kernen.

Drinkwater

Voor de drinkwatervoorzieningwinning is het belangrijk om zicht te hebben op grondwaterstromingen en grondwaterverontreiniging. Een groot deel van Horst aan de Maas krijgt water dat van eigen bodem komt: uit het waterwingebied Grubbenvorst. Uit de kranen van Sevenum, America en het gebied ten westen daarvan komt water dat bereid is uit oorspronkelijk Maaswater.

De gebieden rondom de drinkwaterwinningen zijn door de provincie aangewezen als waterwingebied en boringsvrije zone.

De gemeente neemt waar mogelijk maatregelen om verontreiniging van grondwater te voorkomen. Ook worden activiteiten zoals bouwplannen en omgevingsvergunningen afgestemd met WML en Provincie om ervoor te zorgen dat er geen risicovolle activiteiten in het gebied worden gepland.

5.4 Klachten en meldingen

Jaarlijks ontvangen we klachten en meldingen die te maken hebben met riolering en water. In 2020 zijn er 600 meldingen over riolering binnengekomen in MOR (Meldsysteem Openbare Ruimte).

Veel meldingen over verstopte kolken, water op straat na een regenbui en stankklachten na een overstorting. Indien mogelijk wordt hier zo snel mogelijk actie op ondernomen volgens onze vastgestelde servicenormen.

We ontvangen bijna elk jaar ook enkele meldingen die pas na onderzoek en grootschaliger maatregelen kunnen worden verholpen. Het aantal meldingen is vaak afhankelijk van de weersomstandigheden. Deze meldingen gaan veelal over hemelwateroverlast. De meldingen over hemelwateroverlast komen voort uit hevige buien. Tijdens en na deze buien wordt duidelijk waar het water niet voldoende wegloopt en zo overlast veroorzaakt.

5.5 Verordeningen en vergunningen

6.1 Aan de slag

We willen de gewenste situatie bereiken. Dit doen we door het huidige stelsel in stand te houden, de kwaliteit te monitoren en waar dat nodig is te verbeteren. Hiervoor voeren we onderzoek en maatregelen uit. Daarnaast letten we er in nieuwe situaties op dat we riolering aanleggen en het gebied inrichten in lijn met de visie. Alle in dit hoofdstuk genoemde bedragen zijn op prijspeil 2022 en exclusief BTW.

6.2 Stedelijk afvalwater en hemelwater

6.3 Grondwatermaatregelen

Er bestaan binnen Horst aan de Maas geen acute grondwaterproblemen, maar we hebben wel te weinig inzicht in de grondwatersituatie. Daarom willen we in 2022 ons grondwatermeetnet uitbreiden met circa 40 meetpunten. Hiervoor is in de planperiode een budget opgenomen van € 50.000. Kosten voor het vervangen van zogenaamde ’divers’ (meetsensoren die de waterstand registreren) zijn opgenomen in de exploitatielasten.

6.4 Milieu- en klimaatadaptatiemaatregelen

Het klimaat verandert, we krijgen te maken met zwaardere neerslag en langere periodes van droogte. Daar moeten we de invulling van onze gemeentelijke watertaken op aanpassen.

Samen met onze Waterpanel-Noordpartners hebben we in 2020/2021 een uitvoeringsagenda klimaatadaptatie opgesteld. Zowel voor de regio, als voor ons gemeentelijke gebied. Voor het regionale deel is daar binnen het Waterpanel Noord budget geld voor gereserveerd en opgenomen in de begroting. Voor het lokale deel worden middelen in het GRP opgenomen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het project “Groen-Blauwe Schoolpleinen”. Daarmee zorgen we ervoor dat schoolpleinen groener én klimaatbestendiger worden. Hemelwater kan dan beter infiltreren, dat beperkt piekafvoeren en draagt bij aan droogtebestrijding. Vooralsnog gaan we ervan uit dat we hierbij alle schoolpleinen aanmelden voor dit project. Hiervoor is in de exploitatie een totaalbedrag opgenomen van € 400.000 voor de planperiode 2022-2026. Hierbij zijn nationale en regionale subsidies mogelijk. We hebben rekening gehouden met subsidies ter hoogte van € 200.000.

Om inzicht te krijgen in de kwetsbaarheid van ons grondgebied voor wateroverlast is in 2018 een zogenaamde Stresstest Light uitgevoerd. Om de benodigde investeringen beter te onderbouwen, is in 2021 een verdiepingsslag uitgevoerd. In deze nadere analyse is onderscheid gemaakt in de korte termijn (2022-2026), de middellange termijn (2027-2036) en de lange termijn (2037-2050). In de planperiode starten we met we met de maatregelen voor de korte termijn. In de herijking van 2019 is een totaalbedrag van € 10,6 miljoen euro berekend. Vooralsnog gaan we uit van dat totaalbedrag. Volgens de verdiepingsslag is € 5,4 miljoen nodig voor het uitvoeren van klimaatmaatregelen, hiervan is € 1 miljoen opgenomen in ongebruikte kredieten 2020-2021, de resterende € 4,4 miljoen is opgevoerd in dit GRP. Na de planperiode is het restant van € 5,2 miljoen opgenomen, verdeeld over de jaren 2027-2036. Met verdere investeringen wordt gewacht tot de uitkomsten van de actualisatie Verdiepingsslag die voor 2025 is gepland. Voor het oplossen van urgente knelpunten uit de Verdiepingsslag is een subsidie aangevraagd van € 500.000,-.

De komende jaren werken we ook aan onze bijdrage aan de Kaderrichtlijn Wateropgave (KRW). Tot en met 2026 is, naast de nog beschikbare kredieten uit 2020 en 2021 ter grootte van € 2,5 miljoen, voor BRP- en KRW-maatregelen € 9,1 miljoen opgenomen. Door personeelsgebrek zijn deze maatregelen tot nu toe nog niet opgestart. De maatregelen moeten voor 2027 zijn uitgevoerd. De maatregelen zijn opgenomen in het BRP van 2019, zie ook Bijlage 9.

We gaan ook door met onze afkoppelstrategie van werk met werk maken en eigenaren stimuleren om privaat terrein af te koppelen. Dat helpt om de gevolgen van zware buien te verwerken en om verdroging tegen te gaan. De budgetten hiervoor zijn opgenomen in de investeringsbedragen voor de klimaatmaatregelen.

Ook kijken we bij werkzaamheden of anderszins naar de mogelijkheden om anders om te gaan met hemelwater, zoals het aanbrengen van meer groen om infiltratie mogelijk te maken. Hiervoor is gedurende tien jaar een bedrag van € 150.000 per jaar opgenomen.

6.5 Oppervlaktewater

We zorgen ervoor dat de afvoercapaciteit van de oppervlaktewateren die we beheren op peil blijft. We werken daarbij nauw samen met het Waterschap.

Daarnaast proberen we de vuilemissie vanuit onze riolering op oppervlaktewater zoveel mogelijk te beperken door bijvoorbeeld af te koppelen en KRW-maatregelen te nemen.

We monitoren de overstorten om inzicht te krijgen in het werkelijk gedrag. De overstorten achter de bergbezinkvoorzieningen zijn voorzien van druksensoren. Samen met WBL is een meetplan opgesteld, vooralsnog voor eerst de overstorten op de Kabroeksebeek.

6.6 Risicobeheersing

Bij het opstellen van dit GRP zijn we uitgegaan van aannames en verwachtingen. Het is mogelijk dat er gebeurtenissen plaatsvinden waar we geen rekening mee hebben gehouden, dit zijn risico’s. We noemen hier de belangrijkste risico’s die wij zien, leggen uit waarom we er (nog) geen rekening mee houden en vertellen hoe we ermee omgaan als het risico werkelijkheid wordt.

Risico: een sterk toename van hevige buien

De laatste jaren is een stijgende lijn te zien in het aantal hevige buien (20 mm per uur en meer) dat over onze gemeente trekt. Die buien worden ook heviger. Het rioolstelsel is hier niet op ontworpen, waardoor de kans op wateroverlast toeneemt. Binnen Waterpanel Noord hebben we ingezet op klimaatadaptatie, inclusief lokale risicodialogen.

Als het aantal hevige buien sneller toeneemt, zal aanvullend budget moeten worden gevraagd aan de gemeenteraad om op de plekken waar het nodig is sneller maatregelen te treffen.

Risico: onvoldoende plek voor water in de openbare ruimte

Tijdens de hevige buien van afgelopen jaren bleek dat er niet overal voldoende plek is voor water in de openbare ruimte. Water stroomt naar de laagste plaats. De wegligging, bochten en drempels blijkt bepalend in de plek waar het water uiteindelijk ophoopt. Bij herinrichting van de openbare ruimte houden we rekening met het tijdelijk bergen van water op straat of in openbaar groen, of het wegleiden van het water naar een toepasselijke locatie. Bij alle wegen waar niet recent een herinrichting heeft plaatsgevonden, bestaat nog het risico dat er onvoldoende plek is voor water.

Hinder en beperkte overlast van water op straat accepteren we, maar schade niet. Bij herinrichtingprojecten onderzoeken we de mogelijkheden om water op straat te bergen of water via het oppervlak af te voeren. Op lange termijn wordt zo door de gehele gemeente in de openbare ruimte meer plaats gecreëerd voor water, we moeten daarom vanaf het beginstadium bij planontwikkelingen betrokken zijn. Op korte termijn wordt na een melding van wateroverlast gekeken of een aanpassing van de openbare ruimte nodig is. Realisatie daarvan kan enige tijd vergen, en dus kunnen overlast en schade nog steeds voorkomen.

Risico: een onverwachte verslechtering van de toestand van de riolering

De toestand van de riolering is in beperkte mate te voorspellen. Het is mogelijk dat bij een nieuwe rioolinspectie plotseling een groot deel van de riolering een slechtere staat heeft dan verwacht. Ook kan een riool instorten door de belasting van voertuigen op de weg erboven. Indien dit gebeurt, zal er meer moeten worden geïnvesteerd in rioolrenovatie en –vervanging.

Risico: tekort aan voldoende gekwalificeerd personeel

Een landelijke ontwikkeling is dat onder andere door vergrijzing het tekort aan voldoende gekwalificeerd personeel toeneemt. Ervaren oudere medewerkers gaan met pensioen, vaak zonder dat er voldoende gekwalificeerde medewerkers voor terugkomen. Als er onvoldoende gekwalificeerd personeel beschikbaar is, zal werk blijven liggen of met mindere kwaliteit worden uitgevoerd.

In Horst aan de Maas kampen we ook met onvoldoende personele capaciteit. Samenwerking met onze Waterpanel Noordpartners is hier maar zeer ten dele een oplossing voor. Hier gaan we in hoofdstuk 7 verder op in.

Risico: onvoldoende of incorrecte gegevens

Bij het maken van plannen gaan we uit van de beschikbare gegevens. We beoordelen of dit voldoende en correcte gegevens zijn, indien nodig verzamelen we meer gegevens. Op basis van de verzamelde gegevens maken we keuzes en worden werkzaamheden uitgevoerd. Keuzes op basis van onvoldoende of slechte gegevens leiden vaak tot suboptimale oplossingen en/of kapitaalvernietiging.

7.1 Personele capaciteit

Om het geplande werk uit te voeren is voldoende gekwalificeerd personeel nodig. Met behulp van de Kennisbank Stedelijk Water is een globale inschatting gemaakt van de benodigde personele capaciteit voor de komende jaren. Op basis van landelijke kengetallen is berekend hoeveel medewerkers nodig zijn. Elke organisatie is anders, daarom zijn afwijkingen ten opzichte van de landelijke kengetallen mogelijk.

7.2 Kosten en kostendekking

Om de verwachte kosten te dekken zijn financiële middelen nodig. Om een goed beeld te krijgen zijn voor de komende 60 jaar de verwachte uitgaven berekend. Dit is oo de langste technische afschrijvingstermijn en daarmee zijn alle uitgaven minstens één keer meegenomen.

Alle bedragen zijn op prijspeil 2022. Ze moeten in de toekomst worden gecorrigeerd voor de dan optredende inflatie.

Burgemeester en wethouders verzoeken de gemeenteraad om kennis te nemen van het Waterketenplan Waterpanel Noord 2021 - 2025 en dit Gemeentelijk Rioleringsplan 2022 - 2026 vast te stellen door in te stemmen met:

• •

  De in dit gemeentelijk rioleringsplan geformuleerde ambities;

• •

  De voorgenomen onderzoeken;

• •

  De voorgenomen maatregelen;

• •

  De voorgestelde uitbreiding van personele capaciteit;

• •

  De rioolheffing per 1-1-2022 vast te stellen conform voorstel.

Het raadsbesluit maakt onderdeel uit van het rioleringsplan. Na vaststelling van dit GRP zal dit plan worden toegezonden aan het Waterschap Limburg, Rijkswaterstaat en de provincie Limburg. Ook zullen we na vaststelling in één of meerdere dag- of weekbladen die in onze gemeente worden verspreid bekend maken hoe burgers kennis kunnen maken van de inhoud van dit GRP.

De wijziging van de verordening rioolheffing wordt in december 2021 aan de gemeenteraad voorgelegd.