Beleidsregel van de burgemeester van Bloemendaal houdende regels omtrent de aanpak van woonoverlast (Beleidsregel aanpak woonoverlast Bloemendaal 2021)

Juridisch kader

Artikel 151d Gemeentewet

• 1.

  De raad kan bij verordening bepalen dat degene die een woning of een bij die woning behorend erf gebruikt of tegen betaling in gebruik geeft aan een persoon die niet als ingezetene met een adres in de gemeente in de basisregistratie personen is ingeschreven, er zorg voor draagt dat door gedragingen in of vanuit die woning of dat erf of in de onmiddellijke nabijheid van die woning of dat erf geen ernstige of herhaaldelijke hinder voor omwonenden wordt veroorzaakt.

• 2.

  De in artikel 125, eerste lid, van de Gemeentewet bedoelde bevoegdheid tot oplegging van een last onder bestuursdwang wegens overtreding van het in het eerste lid bedoelde voorschrift wordt uitgeoefend door de burgemeester. De burgemeester oefent de bevoegdheid uit met inachtneming van het hetgeen daaromtrent door de raad in de verordening is bepaald en slechts indien de ernstige en herhaaldelijke hinder redelijkerwijs niet op een andere geschikte wijze kan worden tegengegaan.

• 3.

  Onverminderd de laatste volzin van het tweede lid kan de last, bedoeld in de eerste volzin van dat lid, een verbod inhouden om aanwezig te zijn in of bij de woning of op of bij het erf. Het verbod geldt voor een periode van tien dagen. De artikelen 2, tweede lid, en vierde lid, aanhef en onder a en b, 5, 6, 8, eerste lid aanhef en onder a en b, 9 en 13 van de Wet tijdelijk huisverbod zijn van overeenkomstige toepassing, met dien verstande dat de burgemeester bij ernstige vrees voor verdere overtreding de looptijd van het verbod kan verlengen tot ten hoogste vier weken.

De zorgplicht, zoals bedoeld in artikel 151d, eerste lid van de Gemeentewet, geldt voor degene die een woning gebruikt of een bij die woning behorend erf gebruikt. De gebruiker die hinder veroorzaakt staat centraal. Dat kan de eigenaar-gebruiker zijn, een (onder)huurder of kraker, maar ook een regelmatige bezoeker. Daarnaast is soms de verhuurder normadressaat, namelijk als deze tegen betaling een woning in gebruik geeft aan een persoon die niet als ingezetene met een adres in de gemeente in de basisregistratie personen is ingeschreven. Dit maakt de aanpak mogelijk van hinder die wordt veroorzaakt door tijdelijke gebruikers, die via online verhuurplatforms zoals Airbnb een woning huren. Gedragsaanwijzingen en handhavingsmaatregelen jegens deze tijdelijke huurders zijn niet zinvol, aangezien ze meestal slechts kort in de gemeente verblijven. Dit rechtvaardigt het aanpakken van de verhuurder.

Algemene Plaatselijke Verordening

De raad van Bloemendaal heeft op 22 mei 2019 ter uitwerking van artikel 151d Gemeentewet het artikel 2:79 opgenomen in de Algemene Plaatselijke Verordening. Dit artikel luidt als volgt:

• 1.

  Degene die een woning of een bij die woning behorend erf gebruikt, of tegen betaling in gebruik geeft aan een persoon die niet als ingezetene met een adres in de gemeente in de basisregistratie personen is ingeschreven, draagt er zorg voor dat door gedragingen in of vanuit die woning of dat erf of in de onmiddellijke nabijheid van die woning of dat erf geen ernstige en herhaaldelijke hinder voor omwonenden wordt veroorzaakt.

• 2.

  Als de burgemeester een last onder dwangsom of onder bestuursdwang oplegt naar aanleiding van een schending van deze zorgplicht kan hij daarbij aanwijzingen geven over wat de overtreder dient te doen of na te laten om verdere schending te voorkomen.

De gedragsaanwijzing kan worden opgelegd bij ernstige en herhaaldelijke hinder voor omwonenden; zoals bijvoorbeeld:

• 1.

  geluid- of geurhinder;

• 2.

  hinder van dieren en ongedierte;

• 3.

  hinder van bezoekers of personen die tijdelijk in een woning of op een erf aanwezig zijn;

• 4.

  overlast door vervuiling of verwaarlozing van een woning of een erf;

• 5.

  intimidatie door de bewoner(s) of van derden vanuit een woning of een erf;

• 6.

  verbaal geweld of bedreiging en stelselmatig treiteren;

• 7.

  vernielingen;

• 8.

  drugsoverlast.

Overleggen, praten en afspraken maken

Als een gesprek met buren niet tot een oplossing van het probleem leidt, of als mensen het ingewikkeld vinden om elkaar aan te spreken, kan ondersteuning worden gezocht bij buurtbemiddeling. Ook mediation kan ondersteunen in het gesprek en het proces om te komen tot een gezamenlijke oplossing. Afhankelijk van het inkomen is soms gesubsidieerde mediation mogelijk.

Buurtbemiddeling

Buurtbemiddeling is in de gemeente Bloemendaal (en Heemstede) onderdeel van MeerWaarde, een welzijnsorganisatie, die ervoor zorgt dat inwoners zich wel bevinden, zich prettig en gelukkig voelen.

Buurtbemiddeling is een methode om buurtgenoten die onderling problemen hebben weer met elkaar in gesprek te brengen. De methode werkt het best in een vroeg stadium en bij niet al te ernstige problemen. In de praktijk zien we echter de complexiteit in problemen toenemen, en ook deze gevallen pakt Buurtbemiddeling op. Goed getrainde vrijwilligers helpen de buren in een conflictsituatie bij herstel van het contact en het bedenken van oplossingen voor hun conflict.

Drang en dwang

Overlast oplossen met overleg, gesprekken en afspraken heeft de voorkeur. Soms is dat niet genoeg om het gewenste effect te bereiken of is de overlast te ernstig. Een eerste beoordeling vindt plaats door de partij waar de melding is ingediend. Partijen ondernemen zelf actie om de overlast te stoppen. Daarbij kunnen ook de andere bij woonoverlast betrokken partijen om hulp worden gevraagd.

Koopwoning

Diegene die overlast ondervindt kan zelfstandig actie ondernemen om de woonoverlast te verminderen. Het burenrecht (Boek 5 van het Burgerlijk Wetboek) biedt de mogelijkheid om een civiele procedure te starten tegen de overlastpleger. Op basis van het burenrecht kan een rechter een gedragsaanwijzing opleggen. Naast een (al dan niet gesubsidieerde) advocaat kan ook het Juridisch Loket informeren over de mogelijkheden of kan mogelijk een rechtsbijstandsverzekering hulp bieden. Wanneer er sprake is van een Vereniging Van Eigenaren kunnen ook de mogelijkheden van deze Vereniging benut worden.

Huurwoning

Wanneer de overlastpleger woont in een huurwoning dient de overlast te worden gemeld bij de verhuurder. Op basis van het huurrecht kan de verhuurder een overlastpleger waarschuwingen geven, fysieke maatregelen nemen, een vrijwillige gedragsaanwijzing opleggen en naar de rechter voor een gedragsaanwijzing of voor beëindiging van de huurovereenkomst en ontruiming van de woning. Voordat een verhuurder overgaat tot een gang naar de rechter kan deze in overweging nemen om de burgemeester te verzoeken een waarschuwing te sturen op grond van artikel 2:79 van de APV Bloemendaal 2019. Bij huurwoningen van de woningcorporaties (Brederode Wonen en Pre Wonen) wordt het convenant ‘Preventie Huisuitzettingen’ gehanteerd. Daarin staan afspraken om huisuitzettingen te voorkomen in geval van huurachterstanden en van overlast. Als er bij de woningcorporatie een sterk vermoeden is van complexe problematiek, kan de woningbouwcorporatie het Sociaal-Team van de gemeente Bloemendaal inschakelen.

Overlast met zorgcomponent

Wanneer een melder of een betrokken partij van oordeel is dat een overlastpleger een zorgvraag heeft dan kan er een melding worden gedaan bij het WMO-loket. Als de overlastpleger hulp nodig heeft maar zorg mijdt dan kan een melding worden gedaan bij het Meldpunt Zorg en Overlast van de GGD. De GGD onderzoekt of de overlastpleger bekend is bij partijen in het zorgdomein. Als dit niet het geval is wordt middels bemoeizorg getracht de persoon toe te leiden naar de benodigde zorg of kan worden besloten het traject van verplichte zorg in te zetten.

Overlast door een vervuilde woning

Wanneer een woning zo vol staat met spullen of zo vervuild is dat er overlast of een gevaarlijke situatie ontstaat voor de omgeving wordt melding gemaakt bij het Meldpunt Zorg en Overlast van de GGD. De inspecteurs Hygiënisch Woning Toezicht (HWT) van de GGD onderzoeken de situatie en proberen samen met de bewoner tot een oplossing te komen. Op basis van het Bouwbesluit kunnen de inspecteurs HWT in het uiterste geval overgaan tot gedwongen ruiming of gedwongen schoonmaken van de woning.

Overlast door drugs

Wanneer de woonoverlast het gevolg is van de verkoop, aflevering, verstrekking of aanwezigheid van drugs dient de overlast te worden gemeld bij de politie. Afhankelijk van het type en de hoeveelheid drugs kan de burgemeester overgaan tot sluiting van de woning.

Overlast door overbewoning en onrechtmatig gebruik

Wanneer de woonoverlast het gevolg is van overbewoning en onrechtmatig gebruik van de woning dient de overlast te worden gemeld bij de backoffice burgerzaken van de gemeente Bloemendaal. De gemeente kan besluiten tot een adresonderzoek en het uitvoeren van een huisbezoek. Het resultaat van het onderzoek kan onder meer zijn dat de gemeente overgaat tot het ambtshalve uitschrijven van ten onrechte ingeschreven personen.

Strafbare overlast

Wanneer sprake is van woonoverlast waarbij de gedragingen van de overlastpleger strafbaar zijn gesteld bestaat ook de mogelijkheid te handhaven op basis van het strafrecht. In dit geval dient melding of aangifte te worden gedaan bij de politie. Het Openbaar Ministerie kan besluiten de overlastveroorzaker strafrechtelijk te vervolgen. Afhankelijk van de ernst van de feiten en de bewijsbaarheid kan een rechter een straf opleggen.

Bewijslast

Voor een beroep op artikel 151d op Gemeentewet is een belangrijke voorwaarde dat er een goed dossier is aangelegd. Uit dit dossier moet de noodzaak blijken van het opleggen van een gedragsaanwijzing. Het dossier kan, voor zover relevant in de specifieke casus, bijvoorbeeld bevatten:

• •

  Waarschuwingsbrieven die één of meerdere partijen naar de overlastgever hebben gestuurd;

• •

  Overige correspondentie tussen betrokken partijen en overlastgever;

• •

  Verklaringen van buurtbewoners, zoals klachtenformulieren, brieven en e-mails;

• •

  Verklaringen van bevindingen en constateringen van medewerkers van betrokken partijen;

• •

  Sfeerrapportages, processen-verbaal, mutaties van de politie;

• •

  Foto’s, geluidmetingen e.d.;

• •

  Besluiten van bestuursorganen over de handhaving verband houdend met de overlast;

• •

  Informatie over reeds genomen maatregelen en/of procedures, zoals buurtbemiddeling mediaton, civiele procedures.

Gegevensuitwisseling

Alleen die informatie wordt verzameld en vastgelegd die noodzakelijk is voor dossiervorming voor het toepassen van handhavingsbevoegdheden zoals het opleggen van concrete gedragsaanwijzingen. De informatie uitwisseling met betrokken partners vindt plaats binnen de geldende kaders.

Afweging burgemeester

Inhoudelijke afweging

Aan de hand van het aangeleverde dossier wordt beoordeeld of er sprake is van ernstige en herhaaldelijke hinder voor omwonenden in de zin van artikel 151d Gemeentewet. Om te kunnen beoordelen of er sprake is van ernstige en herhaaldelijke overlast kijkt de burgemeester onder andere naar het type overlast, de ernst van de overlast, hoe lang er al sprake is van overlast en wat voor schade de overlast tot gevolg heeft. Ook kijkt de burgemeester naar de omstandigheden van de overlastsituatie.

Ultimum remedium

Aan de hand van het aangeleverde dossier wordt beoordeeld of voldoende andere mogelijke maatregelen zijn genomen om de overlast tegen te gaan. In geval van bijzondere omstandigheden, zoals in zeer spoedeisende situaties, kan hiervan worden afgeweken.

Inzet bestuursrechtelijke maatregelen

Artikel 151d Gemeentewet maakt het mogelijk om aan personen die ernstige en herhaaldelijke hinder veroorzaken door de burgemeester een gedragsaanwijzing op te leggen in de vorm van een last onder dwangsom, bestuursdwang toe te passen of de toegang tot het huis of erf te ontzeggen (tijdelijk huisverbod). In de concrete gedragsaanwijzing zal de burgemeester aangeven welke maatregelen de overlastgever moet nemen om de overlast te beëindigen. De last is afgestemd op de aard van de overtreding en op individuele omstandigheden en onderliggende problematiek van het geval.

Waarschuwing

Als het dossier een beroep op artikel 151d Gemeentewet rechtvaardigt, stuurt de burgemeester een schriftelijke waarschuwing of een sommatie naar de overlastgever. Indien dit nodig wordt geacht, kan deze waarschuwing ook eerder in het proces worden gegeven, bijvoorbeeld voordat een verhuurder overgaat tot een gang naar de rechter. In deze waarschuwing staat in ieder geval opgenomen:

• 1.

  welke gedragingen ernstige en herhaaldelijke overlast veroorzaken;

• 2.

  wat er van de gewaarschuwde persoon verwacht wordt binnen welk termijn;

• 3.

  wat de gevolgen zijn als de gewaarschuwde persoon nalaat de overlast te doen stoppen.

In ernstige situaties of spoedeisende gevallen kan de waarschuwing achterwege blijven.

Last onder dwangsom

In beginsel wordt de concrete gedragsaanwijzing met een last onder dwangsom opgelegd. De hoogte van de dwangsom is afhankelijk van de situatie. Er wordt gewerkt met een standaard bedrag van €500,- per overtreding, met een cumulatief maximum van €3.000,-. Er kan van dit bedrag worden afgeweken als er maatwerk verlangd wordt.

Toepassen bestuursdwang

In voorkomende gevallen kan de toepassing van bestuursdwang passender zijn voor een bepaalde overlastsituatie. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het verwijderen van bezoekers uit de woning, het aanbrengen van geluidwerende vloerbedekking, het verwijderen van geluidsapparatuur, het in beslagnemen van huisdieren, het verwijderen van vuilnis enzovoorts. De kosten worden verhaald op de overlastgever. De burgemeester kan eveneens besluiten tot bestuursdwang over te gaan, wanneer de last onder dwangsom geen effect sorteert.

Tijdelijk huisverbod

In het uiterste geval kan de toepassing van bestuursdwang een tien dagen durend verbod inhouden om aanwezig te zijn in of bij de woning of op of bij het erf. De burgemeester kiest slechts voor deze vorm van het toepassen van bestuursdwang als een andersoortige toepassing van bestuursdwang geen effect heeft. De burgemeester kan het tijdelijke huisverbod bij vrees voor verdere overtreding van artikel2:79 APV Bloemendaal 2019 verlengen tot ten hoogste vier weken. De vrees kan bijvoorbeeld ontstaan bij recidive, na mededelingen van de overlastpleger of gedane constateringen door een toezichthouder of een politieambtenaar.

Zienswijze overlastgever

Ingevolge artikel 4:8 van de Algemene wet bestuursrecht wordt de overlastgever in de gelegenheid gesteld om zijn zienswijze te geven op voornoemde gedragsaanwijzing. Rekening houdend met de zienswijze zal de burgemeester besluiten de gedragsaanwijzing al dan niet (of in gewijzigde vorm) op te leggen.