Beleidsregel van Gedeputeerde Staten van de provincie Gelderland houdende regels omtrent de aankoop van vleeskalverhouderijen (Beleidsregels aankoop vleeskalverhouderijen 2020)

Ondertekening

Toelichting

Algemene toelichting

Het provinciale stikstofprogramma Gelderse Maatregelen Stikstof is erop gericht om de uitstoot van stikstof te verminderen, de natuur sterker te maken en economische sectoren met emissie uitstoot, waaronder de landbouw, te verduurzamen. Een toekomstbestendige en duurzame kalversector is belangrijk voor de provincie Gelderland. De provincie Gelderland stelt in dat kader onder andere middelen beschikbaar voor bedrijfsbeëindiging van vleeskalverhouderijen. Daarvan zal in de regel sprake zijn bij bedrijven die geen duurzaam toekomstperspectief zien. Redenen hiervoor kunnen divers zijn, waaronder het ontbreken van bedrijfsopvolging of de economische gevolgen van de COVID-19 crisis. Naar verwachting wordt hiermee bijgedragen aan een gezonde en duurzame sector. Daarnaast creëert bedrijfsbeëindiging stikstofontwikkelruimte die innovatie in de sector faciliteert en ruimte biedt voor andere Gelderse ontwikkelingen gericht op verduurzaming.

Door middel van deze beleidsregels bieden Gedeputeerde Staten aan belangstellenden op basis van vrijwilligheid de mogelijkheid hun bedrijf te beëindigen door verkoop van de onroerende bedrijfsmiddelen. De beleidsregels bevatten de wijze waarop Gedeputeerde Staten komen tot selectie en rangschikking, wat wel en niet in een aankoop is begrepen en het aankoopproces. Op deze wijze is voor belangstellenden duidelijk wat tot een aankoop kan behoren en welk proces zal worden doorlopen. Verder hebben de beleidsregels als doel te zorgen dat de financiële ruimte van Gedeputeerde Staten niet wordt overschreden.

De focus van Gedeputeerde Staten ligt op het realiseren van een zo groot mogelijke stikstofwinst, uitgedrukt in de totale stikstofbelasting vanuit een vleeskalverhouderij op stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. Dit komt tot uitdrukking in het werken met een rangorde op basis van de totale stikstofbelasting.

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1. Deze beleidsregels hebben betrekking op de aankoop van de onroerende bedrijfsmiddelen van bedrijven die zich in hoofdzaak bezig houden met het houden van vleeskalveren. Een bedrijf kwalificeert als vleeskalverhouderij als de bedrijfsactiviteiten voor ten minste 75% bestaan uit het houden van vleeskalveren. Dit percentage geldt ook als sprake is van de aankoop van de onroerende bedrijfsmiddelen van een vestiging.

Artikel 2. Dit artikel bevat berekeningswijzen die van belang zijn voor de toepassing van deze beleidsregels. Op basis van het aandeel van vleeskalveren in de stikstofdepositie van het gehele bedrijf wordt bepaald of sprake is van een vleeskalverhouderij als bedoeld in deze beleidsregels.

Artikel 3. Een aankoop omvat in beginsel alle onroerende bedrijfsmiddelen van een gehele vleeskalverhouderij. Roerende bedrijfsmiddelen zullen niet worden aangekocht. Ook zal geen sprake zijn van aankoop van enkel rechten of het verstrekken van een vergoeding voor een vergunning of het derven van inkomsten. Zoveel als mogelijk zetten Gedeputeerde Staten in op het aankopen gehele bedrijven, met inbegrip van bedrijfswoningen. Op die manier kunnen de aangekochte bedrijfsmiddelen het beste onder provinciale regie op een zo goed mogelijke manier worden ingezet, in overeenstemming met de doelen van de Gelderse stikstofmaatregelen en passend bij toekomstige bestemmingen.

Vleeskalverhouderijen hebben voor hun bedrijfsvoering geen productierecht op grond van de Meststoffenwet. Het komt echter voor dat een vleeskalverhouderij naast vleeskalveren ook andere dieren houdt waarvoor wel een productierecht vereist is. Vanuit het uitgangspunt dat een aankoop een geheel bedrijf omvat, wordt – naast een aankoopsom voor de onroerende bedrijfsmiddelen – een vergoeding betaald voor de overdracht van het productierecht aan de provincie Gelderland. Zo wordt in lijn met de doelstellingen van deze beleidsregels optimaal bijgedragen aan het verminderen van de stikstofbelasting vanuit het betreffende bedrijf.

Op het uitgangspunt dat gehele bedrijven worden aangekocht, kan een uitzondering worden gemaakt als het gaat om een bedrijf met meerdere vestigingen, zolang de aan te kopen vestiging zelfstandig voldoet aan de criteria van deze beleidsregels. Per vleeskalverhouderij worden niet meer dan vijf vestigingen aangekocht om te zorgen dat niet alleen grote bedrijven hun onroerende bedrijfsmiddelen kunnen verkopen maar ook kleinere, zelfstandige bedrijven die op de betreffende locatie van de vestiging geen toekomst meer zien.

Gedeputeerde Staten zullen alleen onroerende bedrijfsmiddelen en productierecht verwerven die niet bezwaard zijn. Dat betekent bijvoorbeeld dat landbouwgrond niet verpacht mag zijn ten tijde van de levering. Het is aan de verkoper om hiervoor de nodige maatregelen te treffen. Ook worden geen pachtrechten verworven in de situatie dat de verkoper grond in pacht heeft.

Een aankoop zal niet bijvoorbeeld alleen het agrarisch bouwblok met de opstallen omvatten. Die onderdelen zullen los van bijvoorbeeld aanliggende landbouwgrond minder aantrekkelijk zijn voor toekomstige bestemmingen. Vandaar dat is bepaald dat geen aankopen worden gedaan van vleeskalverhouderijen waarvan onderdelen na de vaststelling van deze beleidsregels zijn verkocht aan derden. Dat geldt ook voor een productierecht dat mede bepalend is voor de nagestreefde vermindering van de stikstofbelasting.

Geen aankopen worden gedaan als de voor aankoop beschikbare middelen zijn uitgeput.

Artikel 4. Aankopen vinden plaats op vrijwillige basis en tegen marktconforme voorwaarden. Op die manier wordt voorkomen dat de aankopen, die worden betaald uit overheidsmiddelen, staatssteun opleveren. Een belangrijk onderdeel is dat onroerende bedrijfsmiddelen door taxateurs worden gewaardeerd op marktwaarde. De taxateurs worden aangesteld door Gedeputeerde Staten maar zijn onafhankelijk van de provincie. Daarnaast zullen ook overige voorwaarden die in verband met de aankoop zullen gelden marktconform zijn.

Artikel 5. In veel gevallen bestaat een vleeskalverhouderij uit een vestiging met bijbehorende bedrijfswoning. Als de verkoper zou willen blijven wonen op de locatie, dan is dat mogelijk als de bedrijfswoning op een doelmatige wijze is gesitueerd op de bedrijfslocatie. Er wordt daarbij gekeken naar de ligging, de ontsluiting en andere omstandigheden die van belang zijn voor het gebruik door de provincie Gelderland van de bedrijfslocatie na de aankoop. Bij een woning wordt voorzien in een tuin van circa 1000 m2. Onderdeel van een afspraak over de bedrijfswoning kan zijn een afspraak over benodigde stikstofruimte voor verbouwing of nieuwbouw van die woning, voor zover dat aan de orde is. De uitzondering met betrekking tot een woning wordt alleen toegestaan als de bewoner van de bedrijfswoning ook de eigenaar is. De verkoper moet er rekening mee houden dat een eventuele waardestijging van de woning als gevolg van de aankoop van de onroerende bedrijfsmiddelen in de aankoopsom wordt verdisconteerd.

Artikel 6. De beschikbare middelen worden aangewend voor een zo groot mogelijke reductie van stikstofbelasting op zoveel mogelijk oppervlakte stikstofgevoelige Natura 2000-gebied. Dit krijgt vorm door de volgorde te bepalen aan de hand van de totale stikstofbelasting die op basis van een vergunning op grond van de Wet natuurbescherming is toegestaan. De rangschikking zal worden opgemaakt nadat de termijn voor aanmelding als bedoeld in artikel 7 is gesloten.

Artikel 7. In dit artikel zijn de hoofdlijnen van het aankoopproces beschreven. Dit is gedaan om duidelijkheid te verschaffen over het proces en de spelregels die Gedeputeerde Staten daarbij hanteren. Het proces vangt aan met openbare kennisgevingen in verschillende media waarin een reactietermijn is gegeven. Met degenen die binnen die termijn belangstelling hebben getoond, worden gesprekken gevoerd over het vervolg. Daarna vindt er een taxatie plaats door twee onafhankelijke taxateurs van de marktwaarde van de onroerende bedrijfsmiddelen en eventueel het productierecht. Een taxatie kan worden uitgesteld als onzeker is dat er voldoende beschikbare middelen zijn voor een aankoop gelet op de rangschikking. De taxatie is in lijn met de Europese regels voor staatssteun de basis voor een aanbod door Gedeputeerde Staten. Bij het aanbod hoort een concept koopovereenkomst waarin de voorwaarden voor aankoop zijn opgenomen.

Vanwege de noodzaak om snel te komen tot vermindering van de stikstofbelasting, gelden in het aankoopproces bepaalde termijnen. Die termijnen zijn zo bepaald dat er enerzijds voldoende tijd is voor een verkoper om te beslissen en anderzijds om te zorgen voor voldoende voortgang in het aankoopprogramma. Daarbij speelt mee dat na het afsluiten van een koopovereenkomst er nog een bepaalde periode zal zijn waarin de bedrijfsactiviteiten doorgaan. Die periode hangt af van het einde van de lopende productieronde en afspraken die kunnen worden gemaakt over onder andere de levering van de onroerende bedrijfsmiddelen. In die periode is er nog geen afname van stikstofbelasting. Verder speelt mee dat budgetten niet onnodig lang moeten worden gereserveerd voor een bepaalde aankoop. Gedeputeerde Staten zullen de termijnen daarom strikt bewaken en ernaar handelen.

Artikel 8. Voor de koopovereenkomst wordt een model gebruikt waarin bepalingen staan die gangbaar zijn als het gaat om aankoop van agrarische bedrijven, bijvoorbeeld bepalingen over bodemverontreiniging. In lijn met het doel van deze beleidsregels om te komen tot een permanente vermindering van stikstofbelasting zullen er bepalingen worden opgenomen over het afbouwen van het gebruik na het ondertekenen van de koopovereenkomst, de termijn voor het afvoeren van meststoffen, de termijn voor de levering van de onroerende bedrijfsmiddelen, de overdracht van het productierecht aan de provincie Gelderland en het overschrijven van publiekrechtelijke toestemmingen op naam van de provincie Gelderland.

Artikel 9. De Uitvoeringsregels grond zijn niet toegesneden op gerichte aankopen als waar het hier om gaat. Belangrijke uitgangspunten die gelden bij aankoop van onroerende zaken, zoals waardering door onafhankelijke taxateurs voor het bepalen van de marktwaarde, hebben een zelfstandige plek gekregen in deze beleidsregels.