Standplaatsenbeleid 2019

1.1 Aanleiding

Op 16 februari 2010 heeft het college het standplaatsenbeleid vastgesteld, waarin onder andere is bepaald dat:

• •

  Er een overgangstermijn van 10 jaar wordt aangehouden voor standplaatsen die bestaan uit vaste bouwwerken zonder bouwvergunning. Na die termijn dienen de bouwwerken op de standplaats te zijn verwijderd.

• •

  Nieuwe standplaatsvergunningen voor een termijn van 5 jaar worden verleend, met mogelijkheid tot verlenging van nog eens 5 jaar.

• •

  Standplaatsvergunningen die voor vaststelling van het beleid voor onbepaalde tijd zijn verleend van kracht blijven zolang de standplaatshouder van de vergunning gebruik wenst te maken. De standplaats kan worden overgedragen aan een bloed- of aanverwant in de 1e graad of echtgenoot/echtgenote of levenspartner waarmee meer dan 3 jaar een gezamenlijke huishouding is gevoerd.

• •

  Er een maximumstelsel is waarbij 75 standplaatsen in Haarlem zijn toegestaan.

• •

  De standplaats iedere avond ontruimd moet worden.

De omschreven overgangstermijn van 10 jaar ten aanzien van de mobiliteit loopt begin 2020 af. Daarnaast gelden de Europese Dienstenrichtlijn, de Dienstenwet, nationale rechtsregels, beleid en jurisprudentie die aangeven dat schaarse vergunningen uitsluitend voor bepaalde tijd mogen worden verleend. Standplaatsvergunningen zijn aan te merken als schaarse vergunningen. Dit betekent dat standplaatsvergunningen die voor onbepaalde tijd zijn verleend, niet meer zijn toegestaan en dat het kunnen meedingen naar een standplaats door andere geïnteresseerde ondernemers na het aflopen van de vergunning een hard gegeven is. Verder blijkt dat er buiten het centrum niet alle standplaatsen bezet zijn. Daarbij is, met name in het centrum, de claim op de openbare ruimte in de loop van de jaren steeds groter geworden. De vraag is dan ook of en in hoeverre die 'vrije ruimte' moet worden aangewend voor standplaatsen. Al deze ontwikkelingen vragen om een heroverweging van het bestaande beleid.

1.2 Definitie standplaats en standplaatshouder

Dit beleid beperkt zich tot de standplaatsen, zoals bedoeld in hoofdstuk 5, afdeling 4 van de Algemene Plaatselijke Verordening. Onder een standplaats wordt verstaan: Het vanaf een vaste plaats op een openbare en in de openlucht gelegen plaats te koop aanbieden, verkopen of afleveren van goederen dan wel diensten, gebruikmakend van fysieke middelen, zoals een kraam, een wagen of een tafel. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld vis-, bloemen- en oliebollenkramen. Het begrip standplaats heeft betrekking op de locatie.

Een standplaatshouder is de ondernemer die op de in de vergunning vastgestelde dagen ambulant detailhandel of promotie bedrijft vanaf de standplaats.

Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat - evenals in het huidige beleid - standplaatsen bij evenementen, particuliere markten en (jaar-)markten buiten dit beleid vallen.

De locaties van standplaatshouders die nu een standplaatsvergunning voor onbepaalde tijd èn een omgevingsvergunning hebben, zijn geen standplaatsen en vallen ook niet onder het standplaatsenbeleid. Dit betreft de kiosken. Uit de omgevingsvergunning vloeit namelijk voort dat er geen sprake is van een mobiele maar juist van een permanente situatie. Om die reden kan er niet gesproken worden over standplaatsen en wordt deze categorie bestempeld als kiosken en valt daarmee per 1 januari 2020 niet meer onder het standplaatsenbeleid.

Per 1 januari 2020 zullen de standplaatsvergunningen voor deze kiosken worden ingetrokken; de reeds verkregen omgevingsvergunning volstaat.

1.3 Typen standplaatsen

In dit standplaatsenbeleid wordt een onderscheid gemaakt in diverse typen standplaatsen:

• 1.

  Jaarrond standplaats: locatie met vergunningsmogelijkheid voor alle dagen van de week, gedurende het hele jaar.

• 2.

  Seizoensstandplaats: een standplaats voor het aanbieden van goederen en diensten waarvoor een vergunning is verleend voor de minimale duur van 1 maand en een maximale duur van 6 aaneengesloten maanden per jaar. Denk hierbij aan de verkoop van seizoensgebonden artikelen zoals oliebollen en ijs.

• 3.

  Incidentele standplaats: dit is een standplaats die niet jaarlijks terugkeert of er voor een korte periode staat van minder dan een maand. De incidentele standplaatsen bestaan uit de volgende drie categorieën:

  • A.

    Kerstboomstandplaats: hiervoor zijn geen vaste plaatsen aangewezen en hiervoor worden alleen vergunningen verleend voor de periode van 6 t/m 24 december.

  • B.

    Promotie- en of verkoopstandplaats voor marketingdoeleinden: dit zijn standplaatsen ter promotie of verkoop van een product of activiteit voor commerciële doeleinden, zoals (fris)dranken, verzorgingsproducten, auto's of toeristische bestemmingen. Ze staan er voor maximaal twee aaneengesloten dagen.

  • C.

    Ideële standplaats: dit zijn standplaatsen met een ideëel karakter op gebied van sociaal- cultureel en/of maatschappelijke activiteiten of activiteiten op gebied van volksgezondheid allen met een niet commercieel karakter, hieronder inbegrepen de standplaatsen waar een bus wordt geplaatst ten behoeve van bevolkingsonderzoek, het verspreiden van het politieke gedachtegoed en straatpastoraat.

In paragraaf 3.6 wordt nader ingegaan op de incidentele standplaatsen.

1.4 Doelstellingen

Versterken lokale economie en voorzieningenniveau

Doelstelling van deze nieuwe beleidsnota voor standplaatsen is in eerste plaats een bijdrage leveren aan het versterken van de lokale economie en van het voorzieningenniveau voor de Haarlemse consument. Standplaatsen zorgen voor werkgelegenheid en trekken bezoekers. Deze vorm van ambulante handel vormt op veel plekken in de stad een aanvulling op het winkelbestand (denk aan een vis- of bloemenkraam bij een winkelcentrum) of het voorziet in een behoefte in een bepaald seizoen (denk aan oliebollen- of ijskramen). Om winkelleegstand tegen te gaan is een goede afstemming met overige aanwezige voorzieningen zoals winkels hierbij van belang. De behoefte aan de beoogde ontwikkeling dient, met het oog op het voorkomen van structurele winkelleegstand, te worden afgewogen tegen het bestaande aanbod. Uit het oogpunt van een goede ruimtelijke ordening moet dit niet tot een zodanige winkelleegstand tot gevolg hebben wat tot een onaanvaardbare situatie leidt.

Bijdrage aan woon- en leefklimaat

Een tweede doelstelling is om te zorgen voor een aantrekkelijk en levendig straatbeeld. Een standplaats heeft een belangrijke sociale functie: het zorgt voor levendigheid en gezelligheid op straat en is een ontmoetingsplek voor bewoners.

Veel kramen staan er al tientallen jaren en beschikken over een grote en vaste klantenkring. De gemeente realiseert zich dat standplaatsen ook kunnen zorgen voor overlast voor omwonenden (zoals geur, geluid en ruimtebeslag). Bij het verlenen van vergunningen besteden we daarom veel aandacht aan de bescherming van het uiterlijk aanzien en een goede ruimtelijke en (verkeers-) veilige inpassing in de omgeving.

Eenduidige en transparante regels

Laatste doelstelling van dit nieuwe standplaatsenbeleid is dat we willen voldoen aan de huidige wet- en regelgeving zoals de Europese Dienstenrichtlijn, de Dienstenwet, nationale rechtsregels, beleid en jurisprudentie. Daarnaast bestaat er weinig eenduidigheid in de verleende vergunningen. Standplaatsen zijn namelijk al tientallen jaren door allerlei incidenten voorzien van maatwerkoplossingen. Ook is er maar beperkt gehandhaafd. Daardoor zijn er in de praktijk veel verschillende situaties ontstaan. Dit nieuwe beleid moet zorgen voor meer algemene en duidelijke regels zodat (potentiële) standplaatshouders, vergunningverleners en handhavers beter weten wat de kaders zijn.

1.5 Werkingsduur standplaatsenbeleid en evaluatie

Dit beleid treedt in werking op 1 januari 2020. Vanaf de datum van inwerkingtreding is het standplaatsenbeleid zoals vastgesteld op 16 februari 2010 ingetrokken.

2.1 Aanwezig aanbod

Op het moment van vaststelling van dit beleid zijn er 51 jaarrond en seizoensstandplaatsen (zie bijlage 5). Daarvan zijn 12 plaatsen eind 2019 niet meer in gebruik en 39 standplaatsen zijn wel bezet. Daarvan zijn er 10 plaatsen waar een omgevingsvergunning voor is/wordt uitgegeven en die buiten dit nieuwe standplaatsenbeleid vallen. Daarmee zitten we in Haarlem op 29 standplaatsen waarvan 20 jaarrond en 9 in het seizoen geëxploiteerd worden. Van deze 29 standplaatsen zijn er 21 binnen enkele uren verplaatsbaar en 8 standplaatsen niet. Van de 29 standplaatsen zijn er 17 waarvoor een vergunning voor onbepaalde tijd is afgegeven en 12 met een bepaalde tijd vergunning. Naast de standplaatsen op gemeentegrond zijn er, voor zover bekend, nog 2 standplaatsen op particulier terrein van IKEA en AH. Deze zijn niet meegenomen in onderstaande cirkeldiagrammen.

Een groot deel van de standplaatsen en kiosken (14) bevindt zich in het centrum van Haarlem. In de wijken daarbuiten bevinden zich diverse standplaatsen die solitair of bij één of meerdere winkelvoorzieningen gelegen zijn. Qua branche zijn bloemen en planten met 10 standplaatsen/kiosken het beste vertegenwoordigd. Maar ook oliebollen en vis worden op veel plekken (beide 8) verkocht.

2.2 Relevante kaders

Programmabegroting

Het standplaatsenbeleid moet aansluiten op de Programmabegroting1: "Haarlem heeft de ambitie om een duurzame stad te worden. Dat is een stad waarin het voor huidige en toekomstige burgers goed leven en werken is en waarin duurzame ontwikkeling een structureel uitgangspunt is voor keuzen en beleid voor het stadsbestuur, inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties."2

Algemene Plaatselijke Verordening

In beginsel zijn standplaatsen in Haarlem gewenst, maar het college kan een standplaatsvergunning weigeren op grond van strijdigheid met openbare orde, (verkeer-)veiligheid, het ontbreken van mogelijkheden voor een goede ruimtelijke inpassing en aantasting van het bestaande voorzieningenniveau. Dit zijn de weigeringsgronden uit de Algemene Plaatselijke Verordening Haarlem (hierna: 'APV Haarlem'). De gemeente mag beleid ontwikkelen om in delen van de stad waar dat van belang is, plaatsen aan te wijzen voor standplaatsen en om het aantal te maximeren. Omdat een standplaats op vele manieren impact kan hebben op de leef- en woonomgeving, is een dergelijke sturing op het aantal en de keuze voor de locaties nodig.

Detailhandelsvisie Haarlem Winkelstad

De gemeente Haarlem maakt een duidelijk keuze betreffende de voorzieningenstructuur voor de consument. Om te voorzien in een duurzame en toekomstbestendige voorzieningenstructuur voor consumenten en het tegengaan van leegstand in winkelgebieden, is het belang een goede balans te houden tussen het aantal winkels en het aantal standplaatsen. Het behoud van deze balans vormt één van de speerpunten in de vastgestelde Detailhandelsvisie Haarlem Winkelstad.3

Handboek Inrichting Openbare Ruimte

Tegelijk met het opstellen van dit beleid is ook een Handboek Inrichting Openbare Ruimte (HIOR) in voorbereiding. Het veranderen van standplaatsen dient te worden voorgelegd aan de kwaliteitsbeheerder openbare ruimte en er moet onder andere getoetst worden aan de verkeersveiligheid en doorloopruimte, de passendheid in het straatbeeld en de architectonische kwaliteitswaarde van de kraam.

Europese Dienstenrichtlijn

In 2016 is door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) het bestaan erkend van een nationale rechtsnorm die gevolgen heeft voor de besluitvorming over schaarse vergunningen (ABRvS 2 november 2016, ECLI:NL:RVS:2016:2927, Speelautomatenhal Vlaardingen). Het gelijkheidsbeginsel betekent volgens deze uitspraak voor de verdeling van schaarse vergunningen dat het gemeentebestuur aan (potentiële) gegadigden gelijke kansen moet bieden om in aanmerking te komen voor deze vergunningen. Het bieden van gelijke kansen houdt in ieder geval voor de gemeente drie concrete verplichtingen in tegenover standplaatshouders die voor een standplaats in aanmerking willen komen:

• •

  Bied ruimte om naar een beschikbare vergunning mee te dingen;

• •

  Maak vooraf kenbaar door een passende mate van openbaarheid dat één of meer schaarse vergunningen beschikbaar zijn, in welk tijdvak aanvragen ingediend kunnen worden, hoe deze worden verdeeld over de gegadigden en welke criteria daarbij gehanteerd worden, zodat de gegadigde zijn aanvraag daarop kan afstemmen; en

• •

  Laat de duur van een vergunning niet onbepaald en maak deze niet buitensporig lang, zodat de vergunninghouder niet onevenredig wordt bevoordeeld ten opzichte van andere gegadigden. De termijn mag niet onnodig langer zijn dan de afschrijving van de investeringen. De mededinging mag niet in grotere mate worden belemmerd dan nodig.4 Een termijn van 5 jaar wordt doorgaans als redelijk gezien.

Op 30 januari 2018 heeft het Hof van Justitie van Luxemburg (het Hof) antwoord gegeven op prejudiciële vragen die door de ABRvS waren gesteld. Het Hof heeft geoordeeld dat detailhandel in goederen, voor de toepassing van de Dienstenrichtlijn, een dienst vormt. De bepalingen van de Dienstenrichtlijn over de vrijheid van vestiging van dienstverrichters zijn ook van toepassing op een situatie waarvan alle relevante aspecten zich binnen één lidstaat afspelen, zonder een grensoverschrijdend element. De Dienstenrichtlijn kan ook van toepassing zijn op voorschriften van een bestemmingsplan. De Dienstenrichtlijn verzet zich niet tegen een brancheringsregeling in een bestemmingsplan "die de activiteit bestaande in niet-volumineuze detailhandel in geografische gebieden buiten het stadscentrum van die gemeente verbieden, mits alle in artikel 15, lid 3, Dienstenrichtlijn genoemde voorwaarden vervuld zijn."

Deze voorwaarden zijn: het discriminatieverbod, de noodzakelijkheid en de evenredigheid. Het is naar het oordeel van het Hof van Justitie aan de verwijzende rechterlijke instantie om te verifiëren of aan die voorwaarden is voldaan.

2.3 Visie op standplaatsen

Bij dit beleid is een groot aantal uiteenlopende belangen betrokken. Om die belangen goed te kunnen wegen is een visie op standplaatsen nodig. Die visie luidt als volgt: het college zet zich in op het behoud en waar mogelijk duurzaam versterken van kwalitatief goede standplaatsen en houdt zoveel mogelijk rekening met de sociale functie van standplaatsen in de buurten en de bijdrage die standplaatsen leveren aan de levendigheid van de stad. Dit, aansluitend bij een goed ondernemersklimaat en binnen de wettelijke kaders.

Een standplaats is kwalitatief als:

• 1.

  de plek ruimtelijk en functioneel geschikt is voor deze functie. Hiervoor wordt de plek onderworpen aan de locatietoets (paragraaf 3.2).

• 2.

  de invulling van de verkoopinrichting op de locatie voldoet aan de criteria voor ruimtelijke kwaliteit. Hiervoor stelt de gemeente selectiecriteria op (paragraaf 4.2).

Toenemende druk op de ruimte

Door de groei van de stad is de ruimte in Haarlem schaars. De toenemende parkeerdruk, verkeersdrukte en de intensivering van voetgangersstromen staan een goede ruimtelijke inpassing van standplaatsen in de openbare ruimte steeds meer in de weg. Om de veiligheid, openheid en kwaliteit van de stad te bevorderen, is het gewenst het huidige aantal standplaatsen dat in gebruik is te maximeren.

Toegevoegde waarde op winkelaanbod

Standplaatsen worden in het beleid van de gemeente Haarlem beschouwd als een (ambulante) aanvulling op het winkel- en marktaanbod en zijn gewenst als ze met het oog op het voorkomen van structurele winkelleegstand, een toegevoegde waarde hebben voor de consument. Bij overlap van aanbod met een in hetzelfde centrum/gebied gevestigd winkelaanbod, is de toegevoegde waarde van standplaatsen gering en wordt dit zoveel mogelijk voorkomen om winkelleegstand niet verder in de hand te werken.

Bijdrage aan ruimtelijke kwaliteit

Goed gesitueerde standplaatsen kunnen daadwerkelijk een bijdrage leveren aan een aantrekkelijke omgeving. Omdat standplaatsen deel uitmaken van de openbare ruimte moeten de kramen zoveel mogelijk de belevingswaarde versterken. Bij voorkeur heeft een standplaats een open uitstraling. Daarnaast moet het ontwerp passen in de omgeving en duurzaam zijn.

Goed ondernemersklimaat

We willen standplaatshouders de kans bieden om te investeren in een kwalitatieve duurzame kraam/verkoopinrichting. Daarvoor is het wenselijk dat ze voldoende perspectief hebben. Nieuwe standplaatshouders dienen de kans te krijgen om te ondernemen in Haarlem en daarvoor is het belangrijk dat de markt niet op slot zit.

2.4 Procesaanpak

Wijzigingen in het bestaande beleid kunnen gevolgen hebben voor de standplaatshouders. Om een goed beeld te krijgen van de mogelijke gevolgen bij het doorvoeren van de noodzakelijke aanpassingen in het beleid, zijn die ondernemers bij de voorbereidingen van het beleid betrokken. Dit heeft geleid tot een inloopavond voor de standplaatshouders op 16 januari jl. en nader overleg met enkele standplaatshouders en de Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel (CVAH).

Nadat het college een voorlopig besluit heeft genomen op 16 april 2019, is het ontwerpbeleid besproken met de commissie Ontwikkeling op 9 mei 2019.

Vervolgens is het ontwerpbeleid zes weken ter inzage gelegd. De zienswijzen en de reacties daarop zijn als aparte bijlage bij dit beleid opgenomen. Tenslotte heeft het college het beleid op 15 oktober 2019 vastgesteld en is het definitieve beleid besproken met de commissie Ontwikkeling op 31 oktober 2019.

3.1 Vergunningen voor bepaalde tijd

Vergunningen voor onbepaalde tijd worden omgezet naar bepaalde tijd voor 10 jaar

Wanneer het aantal beschikbare vergunningen wordt beperkt in aantal is er sprake van schaarse vergunningen. Standplaatsvergunningen zijn aan te merken als schaarse vergunningen. De Europese Dienstenrichtlijn, de Dienstenwet, nationale rechtsregels, beleid en jurisprudentie geven aan dat schaarse vergunningen een beperkte geldigheidsduur moeten hebben. Dit betekent dat standplaatsvergunningen voor onbepaalde tijd niet meer zijn toegestaan. Om die reden krijgen de huidige jaarrond- en seizoensstandplaatshouders met een vergunning voor onbepaalde tijd per 1 januari 2020 een nieuwe vergunning met een looptijd van 10 jaar.

Standplaatshouders die op dit moment al een vergunning voor bepaalde tijd (2x 5 jaar) hebben, behouden deze vergunning. Zodra de vergunningstermijn is verstreken of wanneer de standplaatshouder de vergunning tussentijds opzegt, wordt de locatie getoetst (zie paragraaf 3.2) en bij het opnieuw vrijgeven vindt mededinging plaats. Als de standplaatshouder in de eerste termijn van 5 jaar zit, dan krijgt hij de tweede termijn van 5 jaar. Na het aflopen van deze tweede termijn wordt mededinging toegepast. Wanneer de standplaatshouder in de tweede termijn van 5 jaar zit, dan wordt mededinging toegepast na verstrijken van deze termijn.

De gemeente informeert de standplaatshouder bij aanvang van de tweede termijn van 5 jaar over het uitvoeren van de locatietoets en het proces van mededinging dat plaats vindt nadat deze tweede termijn is verstreken.

Incidentele standplaatsen krijgen vergunning voor aangevraagde periode

Voor de incidentele standplaatsen geldt dat ze een vergunning voor bepaalde tijd kunnen krijgen voor de aangevraagde periode. Dit kan variëren van 1 dag tot minder dan één maand. Deze vergunningen moeten jaarlijks opnieuw worden aangevraagd.

Opleveren standplaats

Na afloop van de vergunningsperiode of bij het tussentijds opgeven van de standplaats moet de locatie leeg en schoon worden opgeleverd en de vergunning mag niet worden doorverkocht. Een standplaats moet op eenvoudige wijze te verplaatsen zijn.

Overschrijving vergunning

Indien de houder van een vaste standplaatsvergunning niet langer zelf gebruik wenst te maken van de vergunning of is hij overleden of onder curatele gesteld, kunnen burgemeester en wethouders op aanvraag van de vergunninghouder, zijn erven of zijn curator de vergunning overschrijven op naam van zijn echtgenoot, geregistreerde partner of andere persoon met wie hij duurzaam samenwoonde, of zijn kind. De vergunning kan alleen gedurende de looptijd van de vergunning worden overgeschreven. De overschrijving heeft geen invloed op de lopende vergunningsduur.

Indien deze weg niet kan worden gevolgd, kan de vergunning op aanvraag van de vergunninghouder, zijn erven of zijn curator worden overgeschreven op een medewerker van de vergunninghouder die ten minste 2 jaren in dienst heeft gewerkt bij de vergunninghouder en/of de mede-eigenaar van diens bedrijf.

Tot slot is het overschrijven van de vergunning op een derde mogelijk gedurende de eerste 5 jaar van de overgangsperiode, anders dan hiervoor beschreven. Dit heeft geen invloed op de duur van de overgangsperiode en ook niet op de vergunningduur; die blijven hetzelfde. Na de eerste 5 jaar van de overgangsperiode is overschrijven op een derde, anders dan hiervoor beschreven, niet mogelijk.

Indien de wens bestaat om gebruik te maken van de mogelijkheid om over te schrijven, dan dient er een aanvraag ingediend te worden. Er moet blijvend worden voldaan aan de voorschriften van de vergunning en regelgeving. De vergunning wordt dan verleend op de nieuwe naam voor de resterende duur van de vergunning die overgeschreven wordt. Bijvoorbeeld als de vergunning na 6 jaar wordt overgeschreven, wordt de vergunning aan de nieuwe vergunninghouder (de personen zoals hierboven vermeld) verleend voor de resterende 4 jaar.

3.2 Locatietoets bij vrijkomen standplaats

Haarlem is voortdurend in ontwikkeling waardoor standplaatsen die in het verleden ooit zijn aangewezen, mogelijk in de toekomst niet meer goed gesitueerd zijn. Daarom moet bij het vrijkomen van een standplaats op gemeentegrond (dus niet op particuliere grond), wanneer de vergunningstermijn afloopt of omdat de standplaatshouder de vergunning tussentijds opzegt, en bij het bepalen van nieuwe of gewijzigde plekken eerst een toets van de locatie worden gedaan. Bij lopende vergunningen zal de gemeente een jaar voor het aflopen van de vergunning starten met de locatietoets en de eventuele selectieprocedure. Dit proces duurt in totaal zo'n half jaar. Door tijdig te starten hebben zowel de huidige standplaatshouder als de eventuele nieuwe standplaatshouder al in een vroeg stadium duidelijkheid voor de toekomst. De landschapsarchitecten van team Ontwerp van de afdeling Omgevingsbeleid voeren de locatietoets uit en halen, waar nodig, informatie op bij andere afdelingen.

De openbare ruimte in Haarlem is zeer beperkt en er is vaak sprake van ruimteconcurrentie als het gaat om de verschillende beleidswensen. In de Structuurvisie Openbare Ruimte 2040 staan de algemene beleidskaders over hoe moet worden omgegaan met gewenste en noodzakelijke ruimteclaims op de openbare ruimte. De afwegingsmethodiek openbare ruimte geeft handvatten om de verschillende ruimteclaims (zoals groen, water, klimaatadaptatie, mobiliteit, parkeren, etc.) tegen elkaar af te wegen.

Concreet betekent een goede situering dat5:

• •

  Toegankelijkheid.

• •

  Sociale veiligheid en transparantie.

• •

  Een goede doorstroming van verkeer (weggebruikers) en de doorloopruimte voor voetgangers gewaarborgd blijven.

• •

  Geen onevenredig groot aantal parkeerplaatsen in beslag wordt genomen.

• •

  De beleving aan openbaar groen niet mag worden aangetast.

• •

  De standplaats moet passen in het straatbeeld.

• •

  De (brand)veiligheid niet in het geding komt.

• •

  Belangrijke zichtlijnen, bijvoorbeeld voor etalages van winkels, voor historische gevels, voor entrees van winkels of woningen, niet worden belemmerd.

• •

  Deze geen mogelijke stedenbouwkundige ontwikkeling in de weg staat.

• •

  De aanleg of onderhoud van nutsvoorzieningen niet worden belemmerd.

• •

  Vanuit het oogpunt van een goede ruimtelijke ordening en het voorkomen van structurele winkelleegstand, de standplaats niet tot een onaanvaardbare situatie mag leiden.

• •

  Er geen ongezonde etenswaren worden verkocht binnen een afstand van 100 meter hemelsbreed van een school.

• •

  Deze goed is gepositioneerd ten opzichte van:

  • •

    Centrumentrees/-bronpunten en pleinen (strategische centrumlocaties zoals uiteinde winkelstraat of gewenste invulling lege pleinruimte).

  • •

    De locatie van een eventueel aanwezige weekmarkt.

  • •

    Gewenste looproutes/passantenstromen (begeleiden loopstromen).

  • •

    Veiligheidsroutes nood-hulpdiensten.

Als de plek na de locatietoets geschikt blijkt als standplaats, dan komen de specifieke kwaliteitseisen (criteria) aan bod. Deze zijn opgenomen in paragraaf 4.2 Selectieprocedure.

Het toetsingskader sluit aan op de Structuurvisie Openbare Ruimte 2040, het concept-Handboek Inrichting Openbare Ruimte en de Nota Ruimtelijke Kwaliteit. Elke standplaatslocatie die vrijkomt zal aan bovenstaande criteria worden getoetst. De weigeringsgronden voor een standplaatsvergunning in de APV Haarlem vormen de juridische basis voor deze toets.

De uitkomsten van de locatietoets kunnen leiden tot het aanwijzen, opheffen of verplaatsen van de standplaats. Bij het behouden van een standplaats wordt bepaald of het een jaarrond of seizoenslocatie betreft. Daarnaast wordt gekeken naar de mogelijke vergunningsduur. Deze is standaard 10 jaar, maar kan korter zijn indien er een gebiedsontwikkeling gaande is. Als een standplaats niet meer voldoet, is het uitgangspunt dat de gemeente kijkt naar een nieuwe passende locatie waar mogelijk in de nabijheid van de standplaats. Als er geen nieuwe passende locatie is, wordt de standplaats opgeheven. Indien de standplaats wordt opgeheven, geeft team Ontwerp dit door aan team Economie. Team Economie dient het maximumstelsel in het beleid bij te stellen en dit te laten vaststellen door het College van Burgemeester en Wethouders. Als de locatie positief is getoetst, geeft team Ontwerp opdracht aan team Advies & Ondersteuning van de afdeling VTH om de standplaats te publiceren.

Tussentijds gewijzigde omstandigheden locatie

Ook kan het voorkomen dat tussentijds een locatie waarvoor een standplaatsvergunning is verleend, door (ruimtelijke) ontwikkelingen niet langer voldoet aan de criteria zoals hierboven genoemd. Indien mogelijk, wacht de gemeente tot het einde van de vergunningsduur en komt de standplaats daarna te vervallen. Als dit geen optie is, wordt in overleg met de standplaatshouder gezocht naar een andere bestaande of nieuwe standplaatslocatie. Indien er geen overeenstemming met de standplaatshouder kan worden bereikt over verplaatsing, wordt binnen de bestaande mogelijkheden van dit beleid naar een andere oplossing gezocht.

3.3 Mededinging

Bij een positieve toets van de standplaatslocatie wordt de standplaats vrijgegeven voor mededinging en vindt selectie plaats. De Europese Dienstenrichtlijn, de Dienstenwet, nationale rechtsregels, beleid en jurisprudentie schrijven voor dat het meedingen naar een standplaats door andere geïnteresseerde ondernemers verplicht is. Dit betekent dat elke ondernemer de kans heeft om een aanvraag voor een vergunning in te dienen. Het is niet mogelijk om een bestaande standplaatshouder voorrang te geven bij het opnieuw toewijzen van een standplaats en het verlenen van een vergunning. Per 1 januari 2020 wordt de mededinging georganiseerd in de vorm van selectie (zie hoofdstuk 4) en niet meer volgens een loting. Hierdoor maken ondernemers met een kwalitatief en passend aanbod een grotere kans om de vergunning te krijgen. Voor standplaatsen op particulier terrein is geen mededinging van toepassing omdat deze niet vallen onder het maximumstelsel.

Overgangsregeling

Huidige jaarrond- en seizoensstandplaatshouders met een vergunning voor onbepaalde tijd krijgen per 1 januari 2020 een nieuwe vergunning voor bepaalde tijd. Bij het omzetten van deze vergunning zal vanwege de algemene beginselen van behoorlijk bestuur geen mededinging plaatsvinden. Dit is een overgangsregeling van 10 jaar.

Na afloop van deze overgangsregeling en bij tussentijdse intrekking/opheffing van de vergunning vindt er mededinging plaats. Er dient, indien de standplaatshouders willen, dan een nieuwe vergunning aangevraagd te worden.

De toets voor het beantwoorden van de vraag of de betreffende locatie opnieuw als standplaatslocatie wordt uitgegeven (zie paragraaf 3.2), zal dan worden toegepast. Als de standplaats wordt gehandhaafd, zal de standplaats volgens het mededingingssysteem van hoofdstuk 4 worden toegewezen aan een gegadigde.

Voor de standplaatshouders die beschikken over een vergunning voor bepaalde tijd met een duur van 2 x 5 jaar en de overige vergunningen voor bepaalde tijd, is na afloop van de vergunningstermijn, ook het mededingingssysteem zoals nader omschreven in hoofdstuk 4 van toepassing. Ook de toets voor het beantwoorden van de vraag of de betreffende locatie opnieuw als standplaatslocatie wordt uitgegeven (zie paragraaf 3.2), zal dan voorafgaande aan de mededinging worden toegepast.

3.4 Mobiliteitseis

Het uitgangspunt van een standplaats is dat de aanwezige inrichting, zoals een tafel, kraam of verkoopwagen (o.a. foodtruck), een mobiel karakter moet hebben en dat de standplaats dagelijks na sluiting leeggemaakt wordt. Dit is de zogenaamde mobiliteitseis, wat betekent dat alle kramen in principe:

• •

  Mobiel en verplaatsbaar moeten zijn.

• •

  En dat ze dagelijks de plek moeten verlaten.

Een standplaats valt onder de ambulante handel, wat impliceert dat deze mobiel zou moeten zijn.

Feit is echter dat het dagelijks verplaatsen tot extra verkeersbewegingen leidt en ook belastend is voor het milieu. Duurzaamheidsmaatregelen, zoals de aanwezigheid van zonnepanelen, worden slechter of nauwelijks uitvoerbaar bij een mobiliteitseis. Ook kan het dagelijks verlaten van de standplaats leiden tot parkeerproblemen en onveilige (verkeers-)situaties. Het kost de ondernemers veel tijd qua op- en afbouw en het steeds opnieuw op- en afbouwen kan de uitstraling van de kraam niet ten goede komen. Op sommige plekken is het zelfs door fysieke obstakels onmogelijk om dagelijks te verplaatsen.

Gegeven deze bezwaren verdient de mobiliteitseis zoals omschreven enige nuancering. De mobiliteitseis voor jaarrond standplaatsen en seizoensstandplaatsen wordt als volgt gehanteerd:

• •

  De verkoopinrichting hoeft niet iedere dag van de standplaats verwijderd te worden, tenzij er een gegronde reden is voor noodzakelijke dagelijkse verplaatsing.

• •

  Voor de verkoopinrichting kan nooit een recht op een omgevingsvergunning ontstaan, uitsluitend door de omstandigheid dat de standplaatshouder de verkoopinrichting niet regelmatig verplaatst.

• •

  Indien regelmatige verplaatsing noodzakelijk is, bijvoorbeeld vanwege een weekmarkt en/of een evenement, dan wordt dit vastgelegd in de vergunningsvoorwaarden.

• •

  Een standplaats moet binnen 24 uur na aanzegging, geheel leegen schoon achter gelaten kunnen worden.

• •

  Een verkoopinrichting die doorgaans drie of meer aaneengesloten dagen per week niet geopend is, moet de plek gedurende dat deel van de week verlaten.

3.5 Maximumstelsel

In de gehele gemeente wordt gestreefd naar een goed voorzieningenniveau met een voor de consument compleet en divers aanbod. Winkels die zijn gevestigd in een winkelpand staan voorop en standplaatsen dienen hierop zo veel mogelijk aanvullend te zijn. Momenteel kent Haarlem een toename in winkelleegstand, waardoor we terughoudend moeten zijn in het toewijzen van nieuwe standplaatsen. Daarnaast neemt de druk op de ruimte steeds verder toe. In het beleid uit 2010 is een maximum vastgesteld van 75 standplaatsen. Destijds was ongeveer de helft van de plaatsen nog niet uitgegeven. Dat is nog steeds het geval. Verder worden in de praktijk nieuwe initiatieven voor standplaatsen vrijwel altijd afgewezen op grond van de APV Haarlem. Dit leidt tot frustratie bij standplaatsondernemers.

Daarom hanteren wij de volgende uitgangspunten voor ons maximumstelsel:

• •

  Het nieuwe maximumaantal jaarrond en seizoensstandplaatsen wordt vastgesteld op 29. Dit komt overeen met het aantal standplaatsen dat eind 2019 bezet is (zie bijlage 5). De standplaatsen op eigen grond vallen niet onder het maximumstelsel. Ook de kiosken vallen niet onder dit standplaatsenbeleid en het maximumstelsel. De maximale aantallen jaarrond en seizoensstandplaatsen per wijk zijn vastgesteld op de huidige bezette aantallen (zie tabel hieronder).

• •

  Per persoon/ondernemer wordt maximaal één standplaatsvergunning verleend.

• •

  Alleen de gemeente kan een nieuwe locatie aandragen. Een nieuwe standplaats kan bijvoorbeeld wenselijk zijn bij gebiedsontwikkelingen om tijdelijk (pop-up/placemaking) of meer permanente levendigheid aan een gebied toe te voegen.

• •

  Bij toewijzing van een extra standplaats, is een beleidswijziging nodig. Het college kan besluiten locaties toe te voegen of te schrappen.

• •

  Grondeigenaren (bijvoorbeeld een supermarkt/warenhuis/tuincentrum/doe-het-zelfzaak met eigen grond) kunnen ook de wens hebben om een voorziening toe te voegen voor hun klanten. Zij mogen maximaal 3 standplaatsen op eigen grond hebben. Deze vallen echter niet onder het maximumstelsel.

• •

  Het maximum heeft betrekking op het aantal locaties maar ook op het aantal standplaatsvergunningen. Een standplaats kan altijd maar benut worden door één ondernemer met één vergunning. Het is dus op dezelfde plek niet mogelijk om bijvoorbeeld in de winter een oliebollenkraam te hebben en in de zomer een ijskar of doordeweeks een viskraam en in het weekend een bloemenstal. Hierop gelden momenteel 2 uitzonderingen, namelijk de Nice Passage 12 en de Grote Houtstraat 140C. De uitzonderingen worden opgeheven zodra de huidige vergunning afloopt.

• •

  Incidentele standplaatsen (kerstboomstandplaatsen, promotionele en -verkoopstandplaatsen voor marketingdoeleinden en ideële standplaatsen) vallen niet onder het maximumstelsel waardoor ze ook niet te maken hebben met mededinging.

3.6 Overige toegestane locaties

Standplaatsen op particulier terrein

Een standplaats kan worden aangevraagd op gemeentegrond of op particuliere grond met openbare bestemming. Als een standplaats op particuliere grond wordt ingenomen moet de standplaatshouder zelf afspraken maken met de grondeigenaar over huur en gebruik van de grond. Afspraken over de hoogte van de vergoeding die in dat geval verschuldigd is, gaan buiten de gemeente om. Bij aanvragen op particuliere grond zal gekeken worden naar het aantal plekken dat kan worden ingenomen op particuliere grond. Het maximumaantal standplaatsen wat op een particulier terrein per perceel mag worden ingenomen is 3. De reden voor dit plafond is dat er voorkomen moet worden dat er markten ontstaan waardoor de openbare orde en veiligheid en de verkeersveiligheid in het geding komen. Dit maximumaantal wordt niet meegenomen in het maximumstelsel voor standplaatsen op gemeentegrond zoals besproken in paragraaf 3.5.

De aanvraag voor een standplaats op particuliere grond wordt gedaan door diegene die een standplaats wil innemen. Bij het indienen van de aanvraag moet een schriftelijke toestemming c.q. een privaatrechtelijke overeenkomst tussen de eigenaar en de aanvrager van de standplaatsvergunning worden overlegd.

Kerstboomstandplaatsen

Er zijn geen vaste plaatsen aangewezen voor de verkoop van kerstbomen. In de loop van de tijd zijn er enkele locaties waarvoor jaarlijks een standplaatsvergunning wordt aangevraagd. Die locaties bevinden zich vaak bij een bloemenkraam, maar er zijn ook andere verkooppunten in de stad. Ondernemers moeten hiervoor jaarlijks een vergunning aanvragen bij de gemeente en deze toetst dan of de vergunning voor die locatie kan worden verleend. Omdat er geen maximum aantal plaatsen is vastgesteld, vindt er ook geen mededinging plaats.

Promotie- en of verkoopstandplaatsen voor marketingdoeleinden

Voor promotie- en of verkoopstandplaatsen voor marketingdoeleinden met een commercieel oogmerk moet een vergunning worden aangevraagd. Binnen het centrum is dit type standplaats alleen toegestaan bij het Stationsplein. In de overige wijken vindt de locatiekeuze in overleg met de gemeente plaats. De kraam of verkoopinrichting mag gedurende maximaal 2 aaneengesloten dagen de standplaats innemen. Sampling en verkoop van producten direct bij de standplaats is toegestaan, mits eventueel afval wordt opgeruimd.

Ideële standplaatsen

Voor alle ideële standplaatsen tot 10m2 zijn drie vaste locaties vastgelegd, namelijk bij het Marsmanplein, Stationsplein en winkelcentrum Schalkwijk zoals aangegeven in de bij dit beleid behorende en daarvan deel uitmakende kaart (bijlage 6)

Hierbij geldt dat van de twee locaties nabij winkelcentrum Schalkwijk er steeds maar één tegelijk ingenomen mag zijn. Het is aan de aanvrager om een voorkeursplek in te nemen.

Voor instanties die maximaal twee aaneengesloten dagen willen staan, geldt een meldingsplicht (via formulier gemeentelijke website). Voor ideële standplaatshouders die:

• •

  een verkoopinrichting hebben van meer dan 10 m², en/of;

• •

  niet op één van de aangewezen plekken mogen/willen staan, en/of;

• •

  langer dan twee aaneengesloten dagen een plek willen innemen,

geldt dat er geen vast aangewezen locaties zijn en dat een vergunning voor een incidentele standplaats aangevraagd dient te worden. De dan in te nemen standplaatsen vallen niet onder het maximumstelsel.

Ook voor politieke partijen volstaat een meldingsplicht (via formulier gemeentelijke website) als ze gedurende verkiezingstijd voor maximaal twee aaneengesloten dagen, in afstemming met de gemeente, op de Grote Markt willen staan.

Voor ideële standplaatsen kan tot uiterlijk 2 weken van te voren een kennisgeving worden gedaan.

3.7 Terrassen

Een terras bij een standplaats is niet toegestaan want het betreft geen openbare inrichting. Het is wel mogelijk om maximaal 2 hoge statafels (zonder zitgelegenheid) neer te zetten voor het nuttigen van etenswaren of drankjes die op de standplaats zijn gekocht.

3.8 Handhaving

De afdeling Veiligheid en Handhaving is belast met het toezicht en de handhaving van dit beleid. Toezicht en handhaving op standplaatsen wordt onder andere uitgevoerd volgens het principe van informatie gestuurd handhaven. Dit betekent dat wordt gereageerd op signalen en meldingen. De handhaving richt zich dan op aanwezigheid van een vergunning en op de in de vergunning opgenomen voorschriften en op de in de APV Haarlem opgenomen regelgeving over standplaatsen. Bij constatering van overtredingen wordt eerst gewaarschuwd en vervolgens wordt bestuursrechtelijk opgetreden om de overtreder ertoe te bewegen de overtreding te beëindigen.

4.1 Vergunningaanvraag jaarrond of seizoensstandplaats

Vrijkomende standplaatsen en besluiten worden door team Advies & Ondersteuning van de afdeling VTH gepubliceerd via de gemeentelijke kanalen (zoals gemeentelijke website, Haarlems Dagblad, social media van de gemeente) en op de website www.overheid.nl via het gemeenteblad van Haarlem. Potentiële standplaatshouders kunnen zo op de hoogte worden gesteld als er standplaatsen vrijkomen en kunnen zich aanmelden. Op sommige momenten zullen meerdere standplaatsen tegelijkertijd vrijkomen. Een ondernemer kan een aanvraag indienen voor één standplaatsvergunning en kan optioneel een tweede voorkeur doorgeven voor een andere standplaats. Ook hiervoor geldt de standaard selectieprocedure.

Informatie en eisen aanvraag

Op het aanvraagformulier dient de aanvrager tenminste aan te geven:

• •

  NAW-gegevens waaronder naam, e-mailadres, mobiel telefoonnummer, privé-adres en namen van de medewerkers.

• •

  Op welke standplaatslocatie de aanvraag betrekking heeft (adres van de standplaats) en eventueel het adres van de locatie van de tweede voorkeur.

• •

  Op welke dagen/dagdelen/maanden van het jaar, de aanvraag betrekking heeft. Een aanvraag voor een seizoensstandplaats kan alleen voor de duur van maximaal 6 maanden.

• •

  Een situatieschets waaruit blijkt welke afmetingen de verkoopvoorziening (wagen/kraam) heeft en de benodigde ruimte voor eventuele uitstalling, statafels, luifel/windscherm en/of reclame-uiting. Hieruit moet duidelijk worden welke ruimte wordt gebruikt als de kraam open en gesloten is. Ook voor een eventuele tweede voorkeurslocatie moet dit worden ingediend.

• •

  Een duidelijke foto of ontwerp van de verkoopvoorziening.

• •

  Een verklaring dat de standplaats binnen 24 uur na aanzegging, geheel ontruimd en schoon achter gelaten kan worden.

• •

  Welke assortimenten de aanvrager gaat voeren en tot welke branche(s) deze behoort uit onderstaande lijst.

  Branche 1	Bloemen en planten
  Branche 2	Snacks (o.a. patat, hamburgers, hotdogs, loempia’s, döner, poffertjes en churros)
  Branche 3	Vis en visproducten (gebakken vis, verse vis)
  Branche 4	Groente en fruit
  Branche 5	Zuivel (kaas en andere zuivelproducten), worst en andere delicatessen
  Branche 6	Non-food en overige producten (sieraden, ballonnen, kaarten etc.)
  Branche 7	Koffie, sapjes of andere non-alcoholische dranken
  Branche 8	IJs (schepijs, verpakt ijs)
  Branche 9	Oliebollen en warm gebak

• •

  Indien het een standplaats op particuliere grond betreft, dient een formele toestemming van de grondeigenaar meegestuurd te worden.

• •

  Recent uittreksel van de Kamer van Koophandel, waaruit blijkt dat de aanvrager voor deze artikelen staat ingeschreven.

• •

  Een inschrijfbewijs bij het Centraal Registratiekantoor (afdeling van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel) in Den Haag.

• •

  Een kopie van een geldig legitimatiebewijs.

• •

  Een plan waarin een innovatieve en duurzame visie op de standplaats is opgenomen en aandacht is voor buurtbetrokkenheid.

Toetsing van aanvragen en selectieprocedure

Bij de beoordeling van de aanvraag wordt getoetst aan de weigeringsgronden in artikel 5:18, derde lid, van de APV Haarlem (zie bijlage 4). Team Vergunningverlening van de afdeling VTH is verantwoordelijk voor deze toets.

Om te toetsen of de aanvrager op de aangevraagde standplaatslocatie een voldoende toegevoegde waarde heeft, wordt de aanvraag beoordeeld. Daarbij worden aan de hand van de onderstaande 3 kwalitatieve criteria ‘architectonische kwaliteitswaarde’, ‘aanvullende branche’ en ‘innovatie en duurzaamheid’ in totaal 0 tot 30 punten toegekend. De aanvrager dient:

• •

  Op alle drie de selectiecriteria minimaal 5 punten te scoren.

• •

  Over de criteria samen, in totaal minimaal 20 punten te scoren.

Bij minder dan 20 punten wordt de aanvraag geacht onvoldoende toegevoegde waarde te hebben in relatie tot het nagestreefde beleid voor standplaatsen en komt de aanvrager niet voor toewijzing van de standplaats in aanmerking.

De selectiecriteria en de richtlijnen voor het beoordelen en toekennen van de punten, worden nader uitgewerkt in een selectieleidraad. Deze is opgenomen in bijlage 2.

Voor de selectie gaan in totaal 3 personen, afkomstig uit:

• •

  team Ontwerp (landschapsarchitect) van de afdeling Omgevingsbeleid;

• •

  team Economie van de afdeling Economie, Cultuur, Duurzaamheid en Wonen;

• •

  lid van de ARK (Advies Ruimtelijke Kwaliteit).

de punten toekennen. De medewerker van team Ontwerp is voorzitter van de selectiecommissie en integreert de input tot één geheel. De voorzitter stuurt het eindoordeel naar Team Vergunningverlening zodat zij weten aan welke aanvrager de vergunning moet worden verleend.

Aanvragers voor een standplaats komen in aanmerking in volgorde van het aantal toegekende punten. Op deze wijze wordt de standplaats toegekend aan de aanvrager die de grootste meerwaarde heeft. Indien twee of meer meldingen een gelijke score hebben, dan wordt eerst een weging toegepast waarbij het selectiecriterium architectonische kwaliteitswaarde dubbel telt. Als de scores dan nog steeds hetzelfde zijn, wordt geloot.

De vergunning wordt verleend aan de geselecteerde aanvrager en wordt gepubliceerd door het Team Advies & Ondersteuning van de afdeling VTH. De voorschriften uit bijlage 3 vormen de leidraad voor de vergunning.

4.2 Standplaatsen waarop geen mededinging van toepassing is

Aanvragen voor vergunningen voor incidentele standplaatsen kunnen vanaf maximaal drie maanden voorafgaand aan de datum waarop iemand de standplaats wil innemen, worden ingediend. De aanvragen worden in volgorde van ontvangst afgehandeld. Degene die in het verleden een vergunning heeft gekregen voor een bepaalde locatie en/of product heeft geen voorrang op andere aanvragers. Er wordt geen wachtlijst bijgehouden. Bij de beoordeling van de aanvraag wordt gekeken of deze voldoet aan de APV Haarlem en of deze past binnen dit vastgestelde beleid. Kennisgevingen vallen door hun karakter: "het is toegestaan, tenzij...." niet onder de mededingingsregels.

Voor ideële standplaatsen kan tot uiterlijk twee weken van te voren een kennisgeving worden gedaan.