Besluit van de gemeenteraad van de gemeente Tubbergen houdende regels omtrent beleid integrale schulddienstverlening

Hoofdstuk 2 Inleiding en samenvatting

Schulddienstverlening maakt onderdeel uit van het takenpakket van de gemeente. De gemeente Tubbergen voert hiervoor vele verschillende activiteiten en projecten uit en er wordt nauw samengewerkt met verschillende instanties. Momenteel zijn er allerlei nieuwe ontwikkelingen gaande met betrekking tot schulddienstverlening. Om deze reden is dit beleidsplan schulddienstverlening opgesteld. Met de betrokken professionals heeft er een evaluatie plaatsgevonden van het voorgaande beleidsplan schulddienstverlening. De uitkomsten hiervan zijn ook in dit beleidsplan meegenomen.

Onderdeel van dit beleidsplan schulddienstverlening zijn de (regionale) projecten. De verschillende (regionale) projecten die momenteel worden opgestart zijn:

• 1.

  Vroegsignalering;

• 2.

  (Veeggroep) Regeling Uitstroom Bijstandsgerechtigden (RUB);

• 3.

  Regeling uitstroom Overig (RUO) voor de sociale werkvoorziening;

• 4.

  RUO voor niet bijstandsgerechtigden;

• 5.

  RUO bij andere zorgverzekeraars;

• 6.

  Inhouden en doorbetalen;

• 7.

  Samenwerken met de Rechtbank Oost Nederland;

• 8.

  Verbreding van de doelgroep die gebruik maakt van de budgetbeheerrekening (BBR).

Door al deze ontwikkelingen en projecten wordt een andere organisatiestructuur voorgesteld voor de uitvoering van de schulddienstverlening. De bedoeling is dat de schulddienstverlening door de gemeente zelf wordt uitgevoerd zodat er een brede klantbenadering kan worden wordt gehanteerd (sociaal domein breed). Hiermee verwachten wij van een meer sluitende, passende en effectievere aanpak van schulddienstverlening te kunnen realiseren.

In de volgende hoofdstukken worden alle projecten, de implementatie en de gevolgen hiervan verder worden toegelicht. Ook worden de gevolgen voor de huidige werkwijze met betrekking tot schulddienstverlening en de financiële kaders, nader worden toegelicht. Hetzelfde geldt voor de planning en voor het vervolg. Het “Regionaal plan van aanpak, thema integrale schuldenaanpak, werkgroep Menzis-Samen 14” is als bijlage toegevoegd aan dit beleidsplan.

Hoofdstuk 3 Juridische kaders

Per 1 juli 2012 heeft het rijk de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) ingevoerd om de schuldhulpverlening een juridische basis te geven en om de effectiviteit van de schulddienstverlening te vergroten. Deze wet geeft de gemeente de regierol om een integraal aanbod schulddienst- en schuldhulpverlening tot stand te brengen. Voor de duidelijkheid, schuldhulpverlening heeft specifiek betrekking op de financiële situatie van een inwoner. Bij schulddienstverlening wordt breder gekeken, dus ook naar de problematiek achter de schulden. We werken samen met andere hulpverleners om naar een effectieve en duurzame oplossing te zoeken.

Met de invoering van de Wgs is de Algemene wet bestuursrecht (AWB) van toepassing geworden op de gemeentelijke schuldhulpverlening. De gemeente moet aangeven hoe het aanbod schuldhulpverlening eruit ziet en aan welke voorwaarden inwoners moeten voldoen om hiervoor in aanmerking te komen. Voor de nadere uitwerking van de Wgs en de daarop volgende regels voor toelating tot schulddienstverlening, is de reeds geldende ‘regeling toelating tot de schulddienstverlening gemeente Tubbergen 2013’ van toepassing. Deze wordt inhoudelijk niet gewijzigd, behalve de periode van het beleidsplan. Hierin staan onder andere de toelatingseisen en uitsluitingsgronden voor schuldhulpverlening beschreven, evenals het aanbod van schuldhulpverlening binnen de gemeente Tubbergen. In dit beleidsplan wordt niet meer ingegaan op de uitvoering van schuldhulpverlening. Dit beleidsplan richt zich specifiek op de schulddienstverlening.

Hoofdstuk 4 Doelstelling

Schulddienstverlening leidt tot een blijvend resultaat met minder tot geen terugval in schulden. Daarmee wordt de zelfredzaamheid en participatie van de inwoner versterkt.

Bij te late inzet van schulddienstverlening zal het beroep op zwaardere zorg toenemen.

De gemeente streeft er naar de schulddienstverlening waar mogelijk te verbinden aan de Participatiewet, de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet. Dit om een sociaal domein brede aanpak te bewerkstellen, in het kader van één gezin-één regisseur-één plan. Het doel is de zelfredzaamheid van inwoners te stimuleren zodat zij kunnen (blijven) participeren in de samenleving. Dit vraagt onder andere om een financieel stabiele situatie. Problematische schulden belemmeren een volwaardige deelname aan de samenleving. Ook leiden schulden vaak tot hoge maatschappelijke kosten.

Dit beleidsplan beoogt:

• 1.

  een aanbod schulddienstverlening te leveren dat maatwerk biedt;

• 2.

  schulddienstverlening onderdeel te laten uitmaken van de sociaal domein brede werkwijze en dienstverlening;

• 3.

  meer inzet op vroegsignalering en preventie van de schuldenproblematiek;

• 4.

  een vermindering van maatschappelijke problematiek en kosten (als gevolg van bijvoorbeeld huisuitzetting, afsluiting van energie en belemmering van re-integratie, slechte gezondheid, psychische klachten, isolement, criminaliteit).

Hoofdstuk 5 Nieuwe (regionale) projecten en regelingen

De 14 Twentse gemeenten houden zich momenteel bezig met zes projecten die onderdeel uitmaken van de integrale schuldenaanpak. Deze worden uitgevoerd vanuit de regionale werkgroep Menzis-samen 14.

Het betreft de volgende zes projecten:

• 1.

  vroegsignalering;

• 2.

  (Veeggroep) Regeling Uitstroom Bijstandsgerechtigden (RUB);

• 3.

  Regeling uitstroom Overig (RUO) voor de sociale werkvoorziening;

• 4.

  RUO voor niet bijstandsgerechtigden;

• 5.

  RUO bij andere zorgverzekeraars;

• 6.

  Inhouden en doorbetalen.

Daarnaast loopt een project vanuit de Rechtbank Oost Nederland. Hierin wordt door de gemeente samengewerkt met de Rechtbank. Dit is wel een regionaal project maar valt niet onder de samenwerking Menzis-samen 14.

Lokaal is een project gestart om BBR bij de Stadsbank Oost Nederland aan te bieden aan alle inwoners die, op basis van vrijwilligheid, daar behoefte aan hebben. Dit betekent dus een verbreding van de doelgroep die gebruik kan maken van een BBR.

Alle projecten worden hieronder nader toegelicht. Meer informatie over de regionale projecten is te vinden in het “Regionaal plan van aanpak, thema integrale schuldenaanpak, werkgroep Menzis-Samen 14”, zie bijlage.

5.1Vroegsignalering

Vroegsignalering van schulden: het in een zo vroeg mogelijk stadium in beeld brengen van mensen met financiële problemen. Dit maakt het mogelijk om vroegtijdige hulpverlening aan te bieden en in te zetten. Hierbij wordt gebruik gemaakt van daadwerkelijke signalen van een betaalachterstand van verschillende partijen en outreachende hulpverlening.

Doel: (problematische) schulden en daaruit voortvloeiende problematiek te voorkomen.

In dit project vroegsignalering zal de gemeente signalen ontvangen over inwoners die een achterstand hebben in hun betaling; bijvoorbeeld twee maanden hun nota niet betaald hebben bij één of meerdere partijen. Deze signalen komen van o.a. zorgverzekeraars, energiemaatschappijen, woningbouwverenigingen en de gemeentebelasting. Om deze signalen te ontvangen (van deze partijen) moeten hiervoor convenanten worden afgesloten. Op basis van deze convenanten moeten afspraken worden gemaakt wanneer het signaal aan de gemeente doorgegeven wordt. Alle signalen worden, door alle partijen, gemeld en geregistreerd in één register dat is opgesteld en handelt in lijn met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Dit register geeft vervolgens de signalen door aan de desbetreffende gemeente zodat deze er mee aan de slag kan. Op basis van landelijke cijfers is het de verwachting dat de gemeente Tubbergen tussen de 6 en 10 signalen per maand zal ontvangen. Diverse Nederlandse gemeenten maken al gebruik van deze werkwijze en de ervaringen van deze gemeenten zijn uitsluitend positief.

De gemeente kan lokaal invulling geven aan “hoe om te gaan met de binnengekomen signalen”. Dit wordt voor de gemeente Tubbergen toegelicht in hoofdstuk 6. Dit project wordt regionaal begeleid door Plangroep, Siebols & Schippers. Het “Projectvoorstel vroegsignalering Twente” van Plangroep, Siebols & Schippers is als bijlage bij dit beleidsplan toegevoegd. Het streven is dat het project vroegsignalering definitief van start gaat in juni 2019.

5.2Veeggroep RUB

De gemeente Tubbergen heeft samen met 11 andere Twentse gemeenten en met Menzis in 2017 de Regeling Uitstroom Bijstandsgerechtigden (RUB) opgezet welke per 1 januari 2018 officieel van start is gegaan.

De gemeente en zorgverzekeraars kunnen gezamenlijk door toepassing van de RUB inwoners helpen om uit de Wanbetalingsregeling Zorgverzekering te komen. Deze wanbetalingsregeling wordt uitgevoerd door het CAK. Inwoners komen in deze regeling wanneer ze minimaal 6 maanden een schuld hebben uitstaan bij hun zorgverzekering.

Wanneer inwoners deelnemen aan de RUB worden zij, voor zowel de basisverzekering als de aanvullende verzekering, verzekerd via de collectieve zorgverzekering van Menzis in samenwerking met de gemeente. Om geen nieuwe schulden, met betrekking tot het eigen risico, te laten ontstaan is het eigen risico meeverzekerd in deze regeling. De totale kosten van het meeverzekeren van het eigen risico bedraagt € 30,00 per maand. Hiervan wordt de helft (15 euro) door de gemeente betaald en de andere helft door de inwoner zelf. Daarnaast betaalt de inwoner € 25,00 af op zijn schuld bij de zorgverzekering; dit gedurende een periode van drie jaar. Na drie jaar aflossen wordt het restant van de schuld kwijtgescholden. De bedragen van de premie zorgverzekering, het herverzekeren van het eigen risico en het aflossen van de schuld worden, gedurende drie jaar, door middel van inhouding op de uitkering doorbetaald aan Menzis. Dit betekent dat deze mensen na drie jaar schuldenvrij zijn.

In totaal nemen op dit moment in Twente 519 inwoners deel aan de RUB. Binnen de gemeente Tubbergen zijn dit 5 inwoners. Na de succesvolle start van de RUB zijn de Twentse gemeenten momenteel bezig met het organiseren van een ‘’veeggroep’’ voor de RUB bij Menzis, (vanaf 1 januari 2019). Het doel hiervan is dat meer inwoners die het nodig hebben, kunnen deelnemen aan deze regeling.

5.3RUO andere verzekeraars

De RUB richt zich momenteel alleen op de zorgverzekeraar Menzis. Dit mede omdat de Twentse gemeenten met zorgverzekeraar Menzis, als grootste zorgverzekeraar met een zorgkantoor in Twente, een collectieve zorgverzekering aanbieden aan inwoners. Echter er zijn ook inwoners in Twente die een zorgverzekering bij een andere verzekeraar hebben afgesloten en dus niet in de RUB zijn meegenomen. Om deze inwoners ook een kans te geven om van hun zorgverzekeringsschuld af komen, is het wenselijk om een soortgelijke regeling als de RUB op te zetten bij andere zorgverzekeraars, dit is de RUO.

De gemeente Tubbergen is, samen met andere Twentse gemeenten, aan het onderzoeken welke mogelijkheden er zijn. Er vinden al (eerste) gesprekken plaats met Achmea. Het streven is dat er medio 2019 een regeling van start gaat.

5.4RUO voor de sociale werkvoorziening

De doelstelling van dit project is het opzetten van een regeling om schuldenproblematiek aan te pakken bij inwoners die werkzaam zijn bij een sociale werkvoorziening. De RUB is specifiek ontwikkeld voor personen met een bijstandsuitkering. Voor de doelgroep Sociale werkvoorziening wordt het project RUO opgestart. De focus van dit project ligt op de inwoners die werkzaam zijn bij een sociale werkvoorziening. Dit is een grote werkgever en deze werkgever biedt mogelijkheden voor het inhouden en doorbetalen van de zorgpremie. Een loonbeslag is bij deze doelgroep geen uitzondering. Binnen Twente zijn vier sociale werkplaatsen: DCW, SWB, SOWECO en Larcom. De gemeente Tubbergen werkt samen met SOWECO.

Dit project is nog in de opstartfase. Het eerste inventariserende gesprek vindt (waarschijnlijk) eind 2018 plaats met SOWECO. Het is nu niet duidelijk óf en wanneer dit project daadwerkelijk kan worden uitgevoerd.

5.5RUO voor niet bijstandsgerechtigden (niet WWB)

Het doel van deze regeling is het aanpakken van schuldenproblematiek bij wanbetalers zonder bijstandsuitkering.

Doelstelling: voor deze inwoners, in samenwerking met de Stadsbank Oost Nederland een regeling aanbieden om de financiële situatie, voor wat betreft de betaling van de primaire lasten, onder controle te krijgen. Een voorstel voor deze regeling voor niet bijstandsgerechtigden wordt uitgewerkt binnen Samen 14 (regionaal).

Daarbij wordt rekening gehouden met de volgende componenten:

• -

  Budgetbeheer voor mensen zonder bijstandsuitkering in de bronheffing CAK (i.v.m. schulden bij een zorgverzekeraar);

• -

  Verplichte deelname van 36 maanden aan een mogelijke regeling. Stabiele deelname is vereist;

• -

  Inhouden en doorbetalen van de zorgpremie op een budgetbeheerrekening in samenwerking met de Stadsbank Oost Nederland mét een aflossingscomponent op basis van het inkomen. Regeling voor eigen risico hierin meenemen;

• -

  Onderzoeken of herstel/nieuw afsluiten van een aanvullende zorgverzekering mogelijk is na een periode van goed betaalbedrag;

• -

  Meenemen van andere schulden in het kader van primaire lasten in deze regeling, zoals huur en gas-water-elektra;

Dit project wordt in eerste instantie regionaal besproken met Menzis en de Stadsbank Oost Nederland. Het project is nog in de ontwikkelfase. Dit betekent dat nog niet duidelijk is óf en wanneer én in welke vorm deze regeling kan worden ingezet.

5.6Inhouden op uitkering en doorbetalen van vaste lasten

Gemeenten kunnen er voor kiezen om de premie in te houden op de (bijstands)uitkering en deze door te betalen aan de zorgverzekeraar. Bewezen is dat de schuldenproblematiek effectief vermindert door de premie van de zorgverzekering in te houden op de uitkering. Momenteel maken echter vele Twentse gemeenten nog geen gebruik van deze mogelijkheid. De kans dat verzekeraars de premie geïnd krijgen is, bij inhouden en doorbetalen, een stuk groter. Zij zijn daardoor vaker bereid om in ruil daarvoor, een korting of vergoeding op de premie aan te bieden. Voorheen was het proces van inhouden en doorbetalen kwetsbaar en deed dit een (groot) beroep op de organisatie- en uitvoeringsmogelijkheden van gemeenten en zorgverzekeraars. Daarom maken veel gemeenten tot op heden nog geen gebruik van deze mogelijkheid. Vanaf heden is het inhouden en doorbetalen van de premie geautomatiseerd. Dit betekent een eenmalige inrichting van de systemen en vervolgens zijn geen extra handelingen meer nodig voor deze doorbetalingen.

De gemeente Tubbergen gaat begin 2019 samen met verschillende andere Twentse gemeenten uitwerken hoe en/of het inhouden en doorbetalen kan worden ingevoerd.

5.7Afspraak Rechtbank Almelo/Enschede

De Rechtbank heeft aangegeven te willen samenwerken met de gemeente. Wanneer een inwoner schulden heeft bij een bedrijf of organisatie (bijvoorbeeld bij een energiemaatschappij, een winkelketen en/of bij een specifiek persoon) kan de vordering van deze schulden worden voorgelegd aan de rechtbank ter vaststelling. Met deze uitspraak kan beslag worden gelegd op bijvoorbeeld het inkomen van de desbetreffende inwoner.

Het voorstel van de rechtbank Almelo en de rechtbank Enschede: zodra er door de rechter een vordering wordt vastgesteld, bij een inwoner uit de gemeente Tubbergen, deze wordt doorverwezen naar een consulent van de gemeente die tijdens de zitting aanwezig is in de Rechtbank. Samen met de inwoner kan dan worden besproken welke problemen er spelen en welke hulpverlening op maat kan worden aangeboden.

Het betreft hier een brede klantbenadering, waarbij alle leefgebieden aan bod komen. Het betreft hier schulddienstverlening waarbij ook wordt gekeken naar andere problematiek.

5.8Eigen bijdrage budget beheer rekening (BBR)

In gevallen waarin de BBR regeling van toepassing is bij schuldbemiddeling en de inwoner op basis van vrijwilligheid (maar wel noodzakelijk) gebruik (wil blijven) maken van de BBR, is het voorstel dat de gemeente de kosten van de BBR rekening vergoed. Dit motiveert inwoners om laagdrempelig een BBR te houden of af te sluiten. Het betreft een gering aantal gevallen per jaar. Het effect is dat deze inwoners niet in de schuldenproblematiek terecht komen of erin terugvallen.

Hoofdstuk 6 Organisatievoorstel uitvoering schulddienstverlening

Het doel is dat de schuldenaanpak in Tubbergen beter en duidelijker onderdeel gaat uitmaken van de totale (integrale) aanpak sociaal domein en er meer wordt ingezet op preventie en vroegsignalering. Veelal liggen er (andere) problemen ten grondslag aan schuldenproblematiek, bijvoorbeeld een licht verstandelijke beperking, een problematisch thuissituatie en/of het niet hebben van (passend) werk. Daarom is het belangrijk dat bij signalen van (beginnende) schulden breed wordt gekeken op alle leefgebieden. Vervolgens wordt samen met betrokkenen gezocht naar mogelijke oplossing(en). Ook het bieden van een goede nazorg en monitoring is belangrijk.

Om de dienstverlening integraal conform het uitgangspunt “één plan, één gezin, één regisseur” te laten plaatsvinden, stellen we voor om binnen het team Ondersteuning en Zorg een schulddienstverlener te benoemen. Vanuit het team TOZ gaan wij intensief samenwerken met het Werkplein, Wij in de Buurt (WidB) of andere professionals. De consulent schulddienstverlening ontvangt als eerste de signalen over mogelijke (beginnende) schulden bij inwoners van de gemeente Tubbergen. Deze signalen komen onder andere vanuit het project vroegsignalering of vanuit de rechtbank (zie de projecten omschreven bij het vorige hoofdstuk). Tevens kunnen collega’s vanuit o.a. TOZ, het werkplein of WidB, de consulent schulddienstverlening ook bij een inwoner betrekken. Natuurlijk kan de inwoner zich zelf ook actief melden met een ondersteuningsvraag.

De functie van consulent schulddienstverlening vergt uitgebreide kennis en competenties op “sociaal-domein-breed” terrein, dus op alle leefgebieden, met extra specifieke kennis van schulddienstverlening. Degene die die functie gaat vervullen moet een Social worker en financieel onderlegd zijn. Zoals hierboven beschreven is het bovenal gewenst dat deze consulent deel uitmaakt van sociaal domein van de gemeente. Dit betekent dat de uitvoering wordt weggehaald bij Stichting Avedan, Maatschappelijk werk, waar het momenteel is belegd.

Het proces ziet er als volgt uit:

Hoofdstuk 7 Evaluatie en monitoring

De wens is om de uitvoering van dit beleidsplan regelmatig te evalueren en waar nodig de verwachtingen en activiteiten bij te stellen. Het beleidsplan wordt in het eerste jaar (2019) elk kwartaal geëvalueerd. In deze evaluatie worden alle betrokken partijen meegenomen. Waar nodig, bijvoorbeeld bij grote afwijkingen van de uitvoering van dit beleidsplan en de verwachte resultaten, wordt het college en de gemeenteraad hier schriftelijk over geïnformeerd. Hiervoor wordt aansluiting gezocht bij de documenten voor de reguliere P&C cyclus. De Adviesraad sociaal domein zal ook in de monitoring en evaluatie worden betrokken.

Door middel van het verzamelen van gegevens over de uitvoering van dit beleidsplan en de behaalde resultaten wordt inzicht verkregen in de effectiviteit van het gestelde beleid. Hiervoor worden de rapportages van de ketenpartners bestudeerd en vinden regelmatig overleggen plaats met de verschillende betrokken partijen. Aspecten die onder andere worden gemeten zijn:

• -

  Het aantal aanmeldingen en intakes en de gemiddelde wachttijd in weken;

• -

  Het aantal doorverwijzingen naar samenwerkingspartners en (vrijwilligers)organisaties;

• -

  Doorlooptijd tussen de datum waarop het intakegesprek heeft plaatsgevonden en de start van het traject;

• -

  Het aantal crisisinterventies (inclusief resultaten);

• -

  Het aantal klachten en geschillen;

• -

  Uitvalpercentage en de oorzaken van uitval van het traject;

• -

  Aantal inwoners met budgetbeheer, beschermingsbewind en betalingsregelingen, inclusief in- en uitstroom;

• -

  Resultaten van schuldregelingen;

• -

  Het aantal recidivisten;

• -

  Het aantal adviesgesprekken;

• -

  De kosten voor de uitvoering.

• -

  Tweejaarlijks een klanttevredenheidsonderzoek.

Hoofdstuk 8 Planning

We hanteren de volgende planning