Beleidsvisie externe veiligheid

2.1 Plaatsgebonden risico (PR)

Het plaatsgebonden risico is de kans dat een persoon die permanent op een plaats aanwezig is, overlijdt als gevolg van een ongeluk. Dit risico wordt uitgedrukt in de overlijdenskans per jaar. Er zijn verschillende normen voor risicos als gevolg van risicovolle activiteiten bij bedrijven en het transport van gevaarlijke stoffen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten én in bestaande en in nieuwe situaties. De begrippen zijn in bijlage 5 uitgewerkt. Daarnaast is in deze bijlage, per situatie en object, aangegeven welke norm volgens het BEVI en de circulaire risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen moet worden gehanteerd.

We hanteren de hiervoor genoemde grens- en streefwaarden uit het BEVI en de Circulaire risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen èn de bijbehorende definities voor kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten.

De provincie staat op zeehavenindustriegebieden die bestemd zijn voor zware industrie, toe dat bepaalde inrichtingen worden toegelaten binnen de PR 10-6 en 10-5 contour. Een nadere uitwerking is opgenomen in §4.1.

Voor het landelijk gebied gelden de PR-normen als ondergrens. Uitgangspunt is dat wat schoon is, schoon moet blijven ; oftewel dat de risicosituatie niet mag

verslechteren. Alleen bij zeer zwaarwegende motieven staan we een verslechtering toe; denk aan: een voor de specifieke locatie zeer belangrijke ontwikkeling

 een situatie waarbij door het niet toestaan van een risicobron in het landelijk gebied

de externe veiligheidsproblematiek elders (sterk) toeneemt (bijv. verplaatsing LPG stations buiten woonkernen).

2.2 Groepsrisico (GR)

Het groepsrisico geeft de kans aan dat in één keer een groep mensen die zich in de omgeving van een risicosituatie bevindt, dodelijk door een ongeval worden getroffen. Voor het groepsrisico gelden oriënterende waarden (zie onderstaande grafiek). Over elke overschrijding van de oriënterende waarde én bij een zekere toename van het groepsrisico moet verantwoording worden afgelegd.

Figuur: Normlijn groepsrisico (oriënterende waarden)

* Voor transport is de frequentie uitgedrukt per kmvak per jaar  

In §2.6 is aangegeven in welke situaties de gemeente een nader onderzoek naar (de toename van) het groepsrisico eist. Het gaat bijvoorbeeld om de realisatie van meer dan 50 woningen nabij een spoorlijn. Bij een nader onderzoek moet eerst worden nagegaan of maatregelen mogelijk zijn om het groepsrisico te reduceren. Dit kan door het treffen van bronmaatregelen en door het schuiven met personendichtheden (hogere bebouwingsdichtheden verder van de risicobron af). Als dit niet mogelijk is, is een motivatie nodig waarbij wordt aangegeven waarom de ontwikkeling toch gewenst is (motieven t.a.v. economische, ruimtelijke, stedelijke ontwikkeling) en waarom alternatieven niet mogelijk zijn. Ook moet worden aangegeven hoe de veiligheidssituatie zoveel mogelijk wordt verbeterd.

Motieven voor de overschrijding van de oriënterende waarde of een acceptatie van de verslechtering van de risicosituatie kunnen zijn:

• -

  het opvullen van kleine open gaten in bestaand stedelijk gebied of vervangende nieuwbouw in het kader van de herstructurering van stedelijk gebied een voor

• -

  de specifieke locatie belangrijke ontwikkeling

• -

  een situatie waarbij door strikte toepassing van de normen de externe veiligheidsproblematiek elders (sterk) toeneemt.

Bij de verantwoording van het groepsrisico worden de veiligheidscriteria

zelfredzaamheid (§2.3), beheersbaarheid (§2.4) en resteffecten (§2.5) meegewogen. De

verantwoording wordt vastgelegd in een besluit, zoals bestemmingsplannen, art 19 WRO procedures en/of milieuvergunningen.

Voor de beoordeling van het GR in het landelijk gebied geldt hetzelfde uitgangspunt als voor het PR, nl. dat de risicosituatie in principe niet mag verslechteren (zie §2.1).

2.3 Zelfredzaamheid

Zelfredzaamheid is de mate waarin de aanwezigen (bewoners, werkenden, bezoekers) zich op eigen kracht in veiligheid kunnen brengen. Aspecten die de zelfredzaamheid beïnvloeden zijn:

• -

  Preventieve voorlichting/communicatie in de richting van bewoners

• -

  De planning van functies van gebouwen met gebruikers met een hoge dan wel een verminderde zelfredzaamheid;

• -

  Infrastructurele voorzieningen om de gevarenzone te ontvluchten, vluchtrichtingen e.d.,

• -

  Maatregelen voor het alarmeren en informeren van bewoners.

• -

  Mogelijkheden om bouwwerken via maatregelen beter te beveiligen, zoals de ventilatie van af te sluiten ruimte (te controleren/reguleren), beter glas, nooduitgangen, etc..

Hieraan wordt extra aandacht besteed indien dit een (beperkt) kwetsbaar object is gelegen binnen het invloedsgebied van een risicovolle activiteit. De regulering hiervan vindt deels plaats via de gebruiksvergunning of via bijvoorbeeld een ruimtelijke onderbouwing bij aanpassing/herziening bestemmingsplannen waarin het verplichte advies van de regionale brandweer is opgenomen.

2.4 Beheersbaarheid

De beheersbaarheid wordt bepaald door de mogelijkheden van de hulpdiensten en andere betrokken instanties om hun taken goed uit te voeren. Denk hierbij aan de bereikbaarheid van de locatie, opstelmogelijkheden, de beschikbaarheid en inzetbaarheid van materieel en personele capaciteit.

2.5 Resteffecten

Het resteffect betreft de inschatting van het aantal doden, gewonden en de materiële schade die als gevolg van een ongeval kan ontstaan in een nieuwe situatie.

De effectafstanden maken onderdeel uit van de verantwoording van het groepsrisico, zeker daar waar het invloedsgebied een woongebied overlapt. Hierbij moet rekening worden gehouden met domino-effecten en cumulatie (zie bijlage 5).

2.6 Wanneer wegen welke criteria mee?

Voor het plaatsgebonden risico gelden wettelijke grenswaarden, waarop de provincie en gemeente in alle gevallen toetst (zie §2.1). Voor het groepsrisico gelden oriënterende waarden. Niet in alle gevallen wordt een nader onderzoek naar het groepsrisico vereist (zie onderstaand beslisschema).

De gemeente vereist geen uitgebreide verantwoording van het groepsrisico als3:

• a.

  de geplande kwetsbare objecten buiten het invloedsgebied liggen (dan is er geen groepsrisico);

• b.

  het een enkel (kwetsbaar) object in een nagenoeg maagdelijke omgeving betreft (dan is het groepsrisico zeer laag);

• c.

  het een enkel (kwetsbaar) object in een al zeer volle omgeving betreft, waardoor het effect op het groepsrisico marginaal is. Hierbij worden de volgende vuistregels gehanteerd:

ad b) Tot een factor 10 onder de oriënterende waarde wordt geen uitgebreid onderzoek naar het groepsrisico vereist.

ad c) Tot een toename van het aantal mogelijke slachtoffers binnen het invloedsgebied van 10% beschouwt de gemeente de toename als marginaal.

Pas als de risicosituatie niet voldoet aan de hiervoor genoemde voorwaarden a, b en c, vereist de gemeente een uitgebreide verantwoording van het groepsrisico, waarbij aandacht wordt besteed aan de criteria zelfredzaamheid, beheersbaarheid en resteffecten. In het schema op de volgende pagina is de samenhang tussen de criteria schematisch weergegeven.

3 Zie Handreiking Verantwoordingsplicht Groepsrisico, VROM, augustus 2004

Figuur: Beslisschema voor de toetsing aan wettelijke normen

3.1 Vergunningverlening

In bijlage 8 zijn de relevante risicoveroorzakende bedrijven die binnen de gemeente Terneuzen aanwezig zijn, benoemd. De gemeente kiest voor een meer stringent brongericht beleid. Dit betekent dat we in het vergunningentraject van een bedrijf dat risicos voor zijn omgeving veroorzaakt de volgende uitgangspunten hanteren:

De vergunningaanvraag

De vergunningaanvraag moet alle gegevens bevatten die nodig zijn om alle belangen, waar onder de veiligheidsbelangen, af te wegen. Het betreft in ieder geval de maximaal aanwezige stoffen en de richtlijnen die van toepassing zijn. In bijlage 3 is hiervoor een checklist met mogelijke aandachtspunten opgenomen. Dit sluit aan bij de handleiding externe veiligheid in de milieuvergunning die door het IPO is opgesteld.

In onderstaande tabel staat wanneer we een QRA eisen en wanneer we de standaardafstanden (zoals opgenomen in de Regeling Externe Veiligheid Inrichtingen) hanteren.

Bij het beoordelen van een vergunningaanvraag streven we naar de beste veiligheidssituatie binnen wettelijke, technische en financiële mogelijkheden. We toetsen daarbij aan de geldende regelgeving zoals het BEVI en het BRZO. Eventuele domino-effecten worden in dit kader mee beoordeeld.

Daarnaast zorgen we voor een goede afstemming van de procedures en de inhoud van alle vergunningen waarbij externe veiligheid een rol speelt (milieuvergunning, bouwvergunning, gebruiksvergunning). Hierbij houden we rekening met het advies van de brandweer ten aanzien van de mate van zelfredzaamheid, beheersbaarheid en resteffect.

De considerans

In de considerans moet worden aangegeven op welke manier aan de uitgangspunten zoals genoemd in deze visie is voldaan. Daarnaast wordt hierin een uitwerking gegeven van de beoordeling van de risicos en de toetsing in het kader van het BEVI.

Maatregelen

Als uit de aanvraag blijkt dat maatregelen moeten worden getroffen om bijvoorbeeld aan de normen van het BEVI te voldoen4, is het zinvol deze in de voorschriften op te nemen. De voorschriften hebben met name betrekking op concrete activiteiten binnen de inrichting, zoals opslag, verbruik, gebruik, intern transport en het productieproces. Daarnaast kunnen registratieverplichtingen of meldingsverplichting worden opgenomen. Dit om de controle op de naleving van de voorschriften mogelijk te maken.

Propaantanks (welke niet onder het Besluit voorzieningen en installaties vallen) Met name ten aanzien propaantanks (in het buitengebied) hanteren we de volgende uitgangspunten:

We zorgen er in de eerste plaats voor dat afstand van de tanks tot kwetsbare objecten zo groot mogelijk is. In de tweede plaats onderzoeken we mogelijkheden om de risicobron beter af te schermen door bijvoorbeeld het realiseren van een stenen muur of ondergrondse opslag.

Propaantanks moeten indien mogelijk zodanig worden geplaatst, dat ze voor het vullen bereikbaar zijn zonder dat daarvoor gebieden met kwetsbare objecten (zoals bungalows en tenten) moeten worden doorkruist (aan de rand van een terrein).

LPG tankstations

Specifiek voor LPG tankstations gelden de volgende uitgangspunten:

Een nieuw LPG tankstation moet zo ver mogelijk van (beperkt) kwetsbare objecten zoals woonbebouwing worden geplaatst.

In de Wm-vergunningen nemen we indien mogelijk een doorzet van maximaal 1000 m³ per jaar op (hiervoor gelden afstandseisen voor de PR 10-6 contour van 45 meter).

Het groepsrisico binnen het invloedsgebied wordt bepaald aan de hand van de handreiking verantwoordingsplicht groepsrisico.

Afstemming

We zorgen voor een goede afstemming van de procedures en de inhoud van alle vergunningen waarbij externe veiligheid een rol speelt (milieuvergunning, bouwvergunning, gebruiksvergunning). Hierbij houden we rekening met het advies van de brandweer ten aanzien van de mate van zelfredzaamheid, beheersbaarheid en resteffecten.

Actualisatie vergunningen

In het project 3A Actualisatie vergunningen van het Uitvoeringsprogramma Risico s Inzicht worden vergunningen geactualiseerd volgens de hiervoor genoemde uitgangspunten.

4 Als dit het geval is moet de QRA opnieuw worden uitgevoerd, om te bepalen of met de voorgestelde maatregelen de gewenste veiligheidssituatie daadwerkelijk wordt gerealiseerd.

3.2 Toezicht en handhaving

De gemeente ziet toe op het naleefgedrag van inrichtingen voor wat betreft veiligheidsvoorschriften. Dit doen we door tijdens de integrale milieucontroles nadrukkelijk rekening te houden met het nieuwe externe veiligheidsbeleid, dat overeenkomstig de hiervoor genoemde uitgangspunten is vastgelegd in vergunningvoorschriften. Dit houdt bijvoorbeeld in dat de uitgangspunten van de risicoberekeningen (QRAs) en de berekeningen zelf, getoetst worden. We volgen de prioritering die in het kader van de professionalisering van de handhaving is vastgesteld.

Verder zetten we ons op regionaal niveau in voor een verdere intensivering van de samenwerking tussen de verschillende handhavende partijen.

De BRZO-bedrijven waarvoor de provincie het bevoegde gezag is, worden gecontroleerd overeenkomstig het inspectieprogramma dat door Gedeputeerde Staten is vastgesteld. Voor het BRZO-bedrijf waarvoor de gemeente bevoegd gezag is, is momenteel geen inspectieprogramma aanwezig. Er wordt 2 maal per jaar een controlebezoek verricht vanuit de Wet milieubeheer. Een nieuw inspectieprogramma in  het kader van het BRZO wordt opgesteld zodra het veiligheidsrapport van 2002 is

geactualiseerd. Met het bedrijf is afgesproken dat het veiligheidsrapport voor 1 juli 2006 is geactualiseerd.

Op dit moment zijn op rijksniveau kwaliteitseisen voor de handhaving in ontwikkeling (voor BRZO-bedrijven). Als deze gaan gelden voldoen wij aan deze eisen.

3.3 Routering

Eind jaren 90 is door de Zeeuwse gemeenten gezamenlijk een route gevaarlijke stoffen opgesteld. Sindsdien zijn nieuwe wegen aangelegd, snelheidsbeperkende maatregelen genomen, toegestane hoeveelheden gewijzigd: tijd voor een actualisatie van de route gevaarlijk stoffen. Deze actualisatie wordt uitgevoerd in het project 1B van het Uitvoeringsprogramma Risicos InZicht (werkgroep routering).

Ontheffingenbeleid

Het verlenen van ontheffingen dus voor het afwijken van de route is gemandateerd aan de Regionale Brandweer Zeeland. Uitgangspunten voor het verlenen van ontheffingen is opgenomen in bijlage 7.

Handhaving, parkeermogelijkheden

De gemeente maakt in overleg met de brandweer en politie afspraken over handhavingactiviteiten met betrekking tot de route gevaarlijke stoffen. Een aandachtspunt hierbij is hoe om te gaan met omleidingen.

Daarnaast moeten met de brandweer en politie afspraken worden gemaakt over (de handhaving van) de parkeermogelijkheden voor vrachtwagens met gevaarlijke stoffen.

3.4 Ruimtelijke plannen

Ruimtelijke plannen (bestemmingsplannen) vormen een belangrijk instrument om het externe veiligheidsbeleid te verankeren. De gemeente werkt vanuit een gebiedsgerichte aanpak aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit als geheel, waarbij voldaan wordt aan de veiligheidscriteria zoals in hoofdstuk 2 beschreven.

Het planontwikkelingsproces

Algemene uitgangspunten bij het opstellen van structuurvisies, omgevingsplannen en bestemmingsplannen zijn de volgende:

• -

  Ieder plan kent zijn eigen schaalniveau, (milieu-)problematiek en fasering. Bepaal daarom per plan in overleg met de milieu-medewerkers en de brandweer - de veiligheidsdoelen op maat. De uitgangspunten, zoals beschreven in deze visie zijn hiervoor richtinggevend.

• -

  Start ieder planproces met een inventarisatie van de risicosituatie (kwetsbare objecten, risicocontouren van bedrijven die met gevaarlijke stoffen werken en transportrisicos, zie bijlage 4)

• -

  Besteed in een Milieu-effectrapportage (MER) of Strategische Milieubeoordeling (SMB) aandacht aan de uitgangspunten uit deze visie. Overweeg per plan of het opstellen van veiligheids-effectrapportage (VER) meerwaarde biedt.

• -

  Neem een paragraaf over veiligheid op. De gemeente stelt samen met de provincie een toetsingkader op voor de inhoud van deze paragraaf. Hierin wordt het advies van de regionale of gemeentelijke brandweer opgenomen.

• -

  Leg risicocontouren en de gewenste veiligheidssituatie ruimtelijk vast. In bijlage 4 worden hiervoor verschillende mogelijkheden voor bestemmingsplannen toegelicht, waaronder het weergeven van risicocontouren op de plankaart, het vastleggen van tussenbestemmingen en het opnemen van de normen in voorschriften. Welke optie het beste is hangt af van het plan (vereiste flexibiliteit, betreft het een bestaande of een nieuwe situatie, is er ruimte voor tussenbestemmingen).

• -

  Houd rekening met het advies van de brandweer ten aanzien van de mate van zelfredzaamheid, beheersbaarheid en resteffecten.

• -

  Houd rekening met het vastleggen van buisleidingenstroken in bestemmingsplannen zoals aangegeven in het IOP.

Inhoudelijke uitgangspunten

Inhoudelijke uitgangspunten in het ruimtelijk veiligheidsbeleid zijn de volgende:

• -

  Brongerichte maatregelen verdienen de voorkeur boven omgevingsgerichte maatregelen.

• -

  Concentreer risicobronnen (zie toelichting hieronder)

• -

  Zorg ervoor dat kwetsbare objecten (woningen) zover mogelijk van de risicobron zijn gelegen (in ieder geval buiten de 10-5 contour).

• -

  Houd bij het bestemmen rekening met (beperkt) kwetsbare objecten en risicovolle activiteiten in aangrenzende gebieden (cq. plannen).

• -

  Beperk bedrijfswoningen in gebieden met risicovolle activiteiten.

Concentreer risicobronnen

Net als de provincie voert de gemeente een meer sturend locatiebeleid. Het doel is de risicos te concentreren6 om zoveel mogelijk Zeeuwse ruimte vrij van risico s te houden. De provincie vraagt daarom bij wijziging van bestemmingsplannen van bedrijventerreinen waar risicovolle activiteiten worden toegestaan - vast te leggen welke bedrijfscategorieën worden toegelaten (categorieën risicovolle bedrijven) en welke bedrijfscategorieën dus niet. Daarbij gaat het om bedrijven die leiden tot de aanwezigheid van veel personen, zoals arbeidsintensieve bedrijven of publiekstrekkers. Het betreft in ieder geval bedrijven die ook aangemerkt kunnen worden als een kwetsbaar object zoals omschreven in het BEVI: detailhandel, opleidingsinstituten, kantoorgebouwen en hotels.

Zo kan worden voorkomen dat bij industrieterreinen die mede bestemd zijn voor de vestiging van risicovolle bedrijven, uitbreiding van deze activiteiten wordt belemmerd door de vestiging van bedrijven die veel personen aantrekken en die qua categorie ook elders geplaatst kunnen worden.

Voorts willen wij er voor zorgdragen dat bij nieuwe bedrijven of bedrijfsterreinen tot clustering van bedrijfssegmenten wordt overgegaan (bijv. geclusterde vestiging van chemische industrie).

Daarnaast dient bij planontwikkeling rekening te worden gehouden met bestaande transportroutes voor gevaarlijke stoffen en evt. toename van transportrisicos als gevolg van nieuwe bedrijfsactiviteiten in een gebied. In het provinciaal beleid (IOP) is aangegeven om het transport door (ondergrondse) buisleidingen te bevorderen.

Leidingstroken en hun omgeving moeten gevrijwaard blijven van bebouwing. Dit  voorkomt problemen met de aanleg van leidingen voor gevaarlijke stoffen. Het borgen

van buisleidingenstroken is van belang zodat sneller en eenvoudiger nieuwe leidingen kunnen worden aangelegd. Voor transportleidingen met gevaarlijke stoffen zullen buisleidingenstroken worden aangewezen welke zullen worden vastgelegd in bestemmingsplannen.

Deze uitgangspunten moeten op dusdanige wijze worden toegepast dat binnen een plan een optimale flexibiliteit van bedrijfsvestiging wordt gerealiseerd en een bijdrage wordt geleverd aan een duurzame economische ontwikkeling van de gemeente.

5 De concentratie van risicobronnen moet wel dusdanig plaats vinden dat, bijvoorbeeld door dominoeffecten en cumulatie, geen onverantwoorde situaties ontstaan.

Bouwvergunning: afstemming & weigering

We zorgen voor een goede afstemming van de procedure en de inhoud van de bouwvergunning met andere vergunningen waarbij externe veiligheid een rol speelt (milieuvergunning, gebruiksvergunning). Hierbij houden we rekening met het advies van de brandweer ten aanzien van de mate van zelfredzaamheid, beheersbaarheid en resteffecten.

De gemeente wil voorkomen dat nieuwe saneringssituaties ontstaan. We willen dus niet dat ergens gebouwd wordt waardoor volgens het BEVI of de Circulaire transport een saneringssituatie ontstaat, ook al staat het bestemmingsplan dit toe. Dit betekent dat ofwel een bouwvergunning moet worden geweigerd6, ofwel dat de risicocontouren moeten worden teruggedrongen. De eerste oplossingsrichting kan leiden tot planschade. Deze kosten zullen in de regel echter aanzienlijk lager zijn dan de saneringskosten in een later stadium. Als de saneringssituatie redelijkerwijs voorkomen had kunnen worden, worden de saneringskosten namelijk niet door VROM betaald7. Onder redelijkerwijs wordt verstaan dat de gemeente binnen anderhalf jaar na inwerkingtreding van het BEVI een voorbereidingsbesluit8 had kunnen nemen op welke gronden de bouwvergunning geweigerd had kunnen worden. Bij de afweging of een voorbereidingsbesluit nodig was, wordt gekeken of bronmaatregelen mogelijk waren.

Binnen onze gemeente zijn de volgende bedrijven op grond van het Besluit rampenbestrijding inrichtingen (Bri) verplicht een rampenbestrijdingsplan op te stellen: YARA, DOW, Zuidchemie, Broomchemie, de Rijke en Oiltanking.

Een rampenbestrijdingsplan is een in detail uitgewerkt multidisciplinair plan waarmee de hulpdiensten een specifiek omschreven scenario kunnen bestrijden. De Commissaris van de Koningin toetst de rampenbestrijdingsplannen aan de hand van een interprovinciaal vastgesteld toetsingskader.

6 Dit kan alleen als de risicocontouren zijn vastgelegd in het bestemmingsplan (zie bijlage 4)

7 Voor LPG-stations kent VROM een financiële regeling; voor overige BEVI-categorieën is een regeling in de maak.

8 Dat is een besluit waarbij de gemeente verklaart dat voor een bepaald gebied een nieuw bestemmingsplan wordt voorbereid. Dit besluit heeft een werkingsduur van een of twee jaar. Het voorbereidingsbesluit heeft tot gevolg dat het college van Burgemeester en Wethouders bouwvergunningen nog niet kan afgeven. Deze zogeheten aanhoudingsplicht kunnen B en W onder bepaalde voorwaarden doorbreken. Als binnen de werkingsduur van een voorbereidingsbesluit een nieuw bestemmingsplan in procedure wordt gebracht, kan de aanhoudingsplicht doorlopen totdat het bestemmingsplan in werking is getreden. De aanhoudingsplicht vervalt eerder, wanneer de gemeente de termijnen in de bestemmingsplanprocedure overschrijdt. Tegen een voorbereidingsbesluit kan bezwaar en beroep worden gemaakt.  

3.6 Integrale veiligheidscommunicatie

Bij iedere risicosituatie, maar zeker daar waar risiconormen worden overschreden, moeten de burgers op adequate wijze geïnformeerd worden over de risicos.

We kiezen voor een aanpak, waarbij we risicocommunicatie als onderdeel van integrale veiligheidscommunicatie beschouwen. Zo kunnen we aan de burger de volgende boodschappen overbrengen, die in samenhang een beter beeld van de werkelijkheid geven dan wanneer ze afzonderlijk worden gecommuniceerd:

• 1.

  We bieden service (veiliger wonen, brandpreventie, etc.)

• 2.

  We bieden veiligheid (waakvlamovereenkomsten callcenter, rampenzender, busvervoer, etc.)

• 3.

  We laten zien dat we betrokken zijn en goed zijn voorbereid (risicokaart).

Project 2B uit het Uitvoeringsprogramma Risicos Inzicht betreft het opstellen van een plan met concrete communicatie-instrumenten. In project 2B is de ambitie verwoord dat een actieve communicatiestrategie wordt gevolgd waarbij, de verschillende zenders van informatie een eenduidige boodschap uitdragen; een samenhangend pakket van communicatiemiddelen wordt ingezet dat (lokaal/regionaal en grensoverschrijdend) is afgestemd op de uitgangssituatie en de behoeften van zowel de zenders als de ontvangers. De planning is dit project nog in 2005 uit te voeren.

We zorgen hierbij voor een goede afstemming met de communicatieactiviteiten, zoals opgenomen in het rampenbestrijdingsplan (zie §3.5).

De gemeente heeft het voortouw in de risicocommunicatie; de provincie faciliteert, bijvoorbeeld door het beheren van de risicokaart.

3.7 Saneringssituaties

Binnen de gemeente Terneuzen zijn voor zover bekend 4 bedrijfssituaties die voor sanering in aanmerking komen. Het betreffen de volgende situaties waar het bestemmingsplan kwetsbare bestemmingen binnen de 10-6 contour toelaat:

• -

  E. de Schepper, Het Zand 21 te Koewacht (LPG-tankstation, vulpunt is het knelpunt).

• -

  Martens, Nieuwstraat 99 te Koewacht (LPG-tankstation, de afleverinstallatie is het knelpunt).

• -

  Avia tankstation, Paardenvest 12a te Sas van Gent (LPG-tankstation, vulpunt is het knelpunt).

• -

  De Pooter tankstation, Middenweg 17 te Biervliet (LPG-tankstation, vulpunt is het knelpunt).

Het gaat om niet urgente saneringssituaties. De saneringssituatie moet volgens het BEVI uiterlijk in 1 januari 2010 zijn opgeheven. In overleg met de bedrijven wordt vanuit de Wet milieubeheer gezocht naar een oplossing. Door middel van de Wet milieubeheer vergunning moet de saneringsituatie worden beëindigd.

Binnen de PR 10-6 contour van het spoorwegemplacement aan de mr. F.J. Haarmanweg is het toegestaan om bedrijfswoningen te realiseren. Dit zal bij de actualisatie van het bestemmingsplan gewijzigd moeten worden.

Volgens de planning worden alle bestemmingsplannen van de gemeente Terneuzen tussen nu en 2008 geactualiseerd. Het is zeer wel mogelijk dat het op grond van bestaande bestemmingsplannen is toegestaan op een bedrijventerrein een Beviinrichting (bedrijf met risicocontour) te vestigen waardoor een mogelijk knelpunt zou ontstaan (neem alleen aan dat dan de milieuvergunning niet verleend kan worden). Voor zover aanwezig (blijkend uit de inventarisatie) worden deze situaties bij de uitvoering van de actualiseringoperatie (wel) uit de plannen gehaald.

Vooralsnog kennen we voor transport geen saneringsregeling.

4.1 Zeehaventerrein

Voor de zeehaventerreinen sluiten we aan bij de uitgangspunten die de provincie in de provinciale visie op externe veiligheid voor zeehaventerreinen heeft opgenomen:

Het zeehaventerrein is een locatie bij uitstek voor de vestiging van grootschalige industrie, ook als dat gepaard gaat met risicos voor de omgeving. Die omgeving is er namelijk zoveel mogelijk voor ingericht. Om de vestiging van dit type bedrijven ook in de toekomst te kunnen garanderen, wil de provincie dat in ruimtelijke plannen voor het toelaten van bedrijfscategorieën naast de gebruikelijke bovengrens ook een ondergrens wordt opgenomen, zoals in §3.4 is genoemd.

Bij de indeling van een zeehaventerrein moeten de risicovolle activiteiten zoveel mogelijk worden gescheiden van de meer arbeidsintensieve bedrijvigheid (clustering). De provincie zal met Zeeland Seaports overleggen hoe dit verwezenlijkt kan worden.

Omdat dit echter leidt tot een beperking in uitgifte mogelijkheden, wordt het gebied zo klein mogelijk gehouden. Het is derhalve wenselijk om de zeehaventerreinen te definiëren.

Op grond van het BEVI is elk bedrijf een beperkt kwetsbaar object en moet gemotiveerd worden waarom dit wordt toegelaten binnen een 10-6 contour (zie ook §2.1). De gemeente staat op zeehavenindustriegebieden die (mede) bestemd zijn voor risicobedrijven, toe dat bedrijven worden toegelaten binnen de PR 10-6-contour die een relatie hebben met een bedrijf op het zeehaventerrein of met de haven zelf.

Of en onder welke voorwaarden op deze industrieterreinen ook bedrijven (bijvoorbeeld chemische industrie) binnen de PR 10-5-contour worden toegelaten, is een locatiespecifieke afweging.

Vanuit het oogpunt van beheersbaarheid verdient de bereikbaarheid van de aanwezige risicobronnen (vanaf twee kanten) speciale aandacht. Hetzelfde geldt voor dominoeffecten (ook als gevolg van windmolens).

Om te anticiperen op mogelijke spanningvelden tussen de zeehaventerreinen en (oprukkende) woonwijken doet de Provincie Zeeland onderzoek naar de mogelijkheid om veiligheidscontouren rond het zeehaventerrein in het Sloegebied vast te stellen, zoals bedoeld in art. 14 uit het BEVI. Ook bij de gemeente Terneuzen is het wenselijk om met veiligheidscontouren te werken. De zeehaventerreinen in Terneuzen zullen na overleg met de Provincie Zeeland en Zeeland Seaports worden aangewezen zodra de resultaten en bevindingen van de studie in het Sloegebied bekend zijn.

4.2 Bedrijventerreinen

Uitgangspunt voor nieuwe bedrijvigheid of uitbreiding van bestaande bedrijvigheid op bedrijventerreinen is dat binnen de wettelijk vastgelegde risicocontouren geen saneringssituaties ontstaan.

Op nieuwe en bestaande terreinen met gemengde functies mogen geen bedrijven met externe veiligheidscontouren worden gevestigd die een saneringssituatie veroorzaken.

Voor bestaande situaties, waarbij wettelijke normen worden overschreden geldt: saneren. Als geen sprake is van de overschrijding van wettelijke normen, maar wel van een risicosituatie die niet voldoet aan het provinciale streefbeeld zoals beschreven in hoofdstuk 2, zet de gemeente zich in om in overleg met de diverse betrokken partijen te zoeken naar mogelijkheden om de risicosituatie te verbeteren.

Dit vraagt ten behoeve van bestaande situaties maatwerk per geval. Voor uitbreidingen van bestaande situaties wordt de systematiek voor nieuwe bedrijvigheid aangehouden. Daar waar dit vanuit locatiespecifiek oogpunt niet mogelijk is, wordt volstaan met maatwerk per geval.

4.3 Recreatiegebied

Kenmerkend voor de gemeente is in dit verband het recreatiegebied De Braakman.

Voor dergelijke gebieden hanteren wij de volgende (veelal reeds eerdergenoemde) uitgangspunten:

• -

  We zorgen er in de eerste plaats voor dat afstand van de risicobronnen (propaantanks) tot kwetsbare objecten zo groot mogelijk is. In de tweede plaats onderzoeken we mogelijkheden om de risicobron beter af te schermen door bijvoorbeeld het realiseren van een muur of ondergrondse opslag.

• -

  Nieuwe propaantanks moeten indien mogelijk zodanig worden geplaatst, dat ze voor het vullen bereikbaar zijn zonder dat daarvoor gebieden met kwetsbare objecten (zoals bungalows en tenten) moeten worden doorkruist (aan de rand van een terrein).

• -

  In milieuvergunningen wordt standaard opgenomen dat maximaal 2 gasflessen per standplaats aanwezig mogen zijn met een max. inhoud van 11 kg butaan of propaan per fles.

• -

  Daarnaast moet er een inspectievoorschrift worden opgenomen waarin wordt gesteld dat de vergunninghouder jaarlijks controle verricht op de gebruikte gasflessen en leidingwerk. Enkel goedgekeurde apparatuur mag worden gebruikt.

4.4 Spoorzone & emplacement

Bij het vergunnen van een spoorwegemplacement wordt naast de in deze visie genoemde wetgeving tevens rekening gehouden met de circulaire Risicobenadering voor NS-goederenemplacementen.

Bij ruimtelijke plannen in de spoorzone hanteren we de algemene uitgangspunten zoals beschreven in §3.4. Omdat het accepteren van en dus het omgaan met een bepaald risiconiveau onvermijdelijk is, houden we bij besluiten nadrukkelijk rekening met de criteria zelfredzaamheid, beheersbaarheid en resteffecten.  

4.5 Emplacement Sas van Gent

Voor spoorwegemplacement in Sas van Gent loopt momenteel een vergunningprocedure volgens de Wet milieubeheer. Uit de vergunningaanvraag blijkt momenteel dat de PR 10-6-risicocontour momenteel binnen de inrichtingsgrens valt.

Het goederenemplacement Sas van Gent ligt ten zuiden van de woonkern van Sas van Gent op korte afstand van de woonbebouwing. In de loop der jaren hebben woonkernen zich rondom emplacementen uitgebreid en zijn activiteiten op emplacementen door de groei van het goederenvervoer per spoor toegenomen. Beide ontwikkelingen kunnen leiden tot overlastsituaties rondom emplacementen. De aandacht voor uitplaatsing of sanering van het emplacement komt voort uit de geluidhinder en onveiligheid die tot overlastsituaties leiden in de woonkern van Sas van Gent. De Voormalige gemeente Sas van Gent heeft in het kader van het ROM-project Gebiedsgerichte Benadering Kanaalzone Zeeuwsch-Vlaanderen een stedenbouwkundige visie opgesteld dat vastgesteld is door de gemeenteraad op 9 november 1995. In deze visie is de wens tot sanering van het emplacement voor uitplaatsing van het emplacement opgenomen, vanwege enerzijds de ligging ten opzichte van de woonbebouwing en anderzijds vanuit milieu-oogpunt.

In het kader van het project PAGE (Plan van Aanpak Goederenemplacementen) heeft ProRail in 2002 een onderzoek Verkenning maatregelen emplacement Sas van Gent verricht naar ondermeer maatregelen ter reductie van de veiligheidsrisicos. Eén van de kansrijke maatregelen die in de studie naar voren kwam, is de gedeeltelijke sanering van het emplacement Sas van Gent in combinatie met een zuidelijke verschuiving en verlenging van de noordelijke sporen. Daarnaast is een onderzoek verricht naar volledige uitplaatsing van het emplacement naar het noorden van Sas van Gent. Tot op heden is hierover nog geen beslissing genomen. De werkgroep PAGE heeft ProRail eind 2005 opdracht gegeven om een vervolgstudie te doen naar het nut en noodzaak van uitplaatsing van het emplacement ten noorden van Sas van Gent. De studie zal naar verwachting in 2006 zijn afgerond.

Overige emplacementen

Naast Sas van Gent, wordt er binnen de gemeente Terneuzen op 3 andere locaties wagons beladen met gevaarlijke stoffen, gerangeerd. De locaties zijn:

• -

  het emplacement aan de Stationsweg in Terneuzen

• -

  Terneuzen-aansluiting (zuid), parallel aan de mr. F.J. Haarmanweg te Terneuzen - Axel-aansluiting, in de Koegorspolder, naast Yara.

De PR-contouren bij het emplacement aan de Stationsweg vallen binnen de inrichtingsgrens. Bij Terneuzen-aansluiting en Axel-aansluiting vallen de risicocontouren net buiten de inrichtingsgrenzen. Ten aanzien van Terneuzen aansluiting is een toelichting in paragraaf 3.7 vermeld. Bij axel-aansluiting ligt er binnen de PR-contour geen kwetsbaar of beperkt kwetsbaar object zodat dit geen problemen oplevert.  

4.6 Westerschelde en Kanaalzone

In de zone langs de Westerschelde is sprake van risicos als gevolg van het vervoer van gevaarlijke stoffen (onder andere ammoniak en LPG) over de Westerschelde. De afgelopen jaren zijn al veel bronmaatregelen genomen om de risicos terug te dringen. Het transport is verminderd, ammoniakschepen zijn veiliger geworden en de scheepvaartbegeleiding en nautische hulpmiddelen verbeterd. Daar staat tegenover dat de mogelijkheden om op te treden bij zware ongevallen de laatste jaren sterk is teruggelopen. De provincie spant zich de komende jaren in om, samen met de Nederlandse en Vlaamse overheden, de rampenbestrijding op de Westerschelde op een hoger niveau te brengen. Maar het accepteren van en dus het omgaan met een bepaald risiconiveau is onvermijdelijk. Daarom moet bij besluiten die betrekking hebben op de zone langs de Westerschelde hoge eisen worden gesteld aan de criteria beheersbaarheid en zelfredzaamheid, om de gevolgen van een ongeval met een schip met gevaarlijke stoffen zoveel mogelijk te beperken. Daarbij speelt communicatie een zeer belangrijke rol.

In samenwerking met de provincie en de andere betrokken gemeenten wordt een eenmalige afweging uitgevoerd van het GR ten behoeve van bouwplannen.

Binnen de kanaalzone worden buisleidingenstroken in bestemmingsplannen vastgelegd, hetgeen voortvloeit uit het IOP. Dit heeft tot gevolgen voor bebouwingsafstanden tot de leidingen. De afstandeisen die zijn opgenomen in het IOP worden daarbij aangehouden.

Voor de aanwezige spoorlijnen binnen de kanaalzone geldt geen vervoerslimiet voor transport van gevaarlijke stoffen. De gemeente heeft geen bevoegdheden om hiervoor beperkingen op te leggen. Er is momenteel geen wettelijk grondslag waarmee de vervoerscapaciteit wordt geregeld. Wel is door het ministerie van Verkeer en Waterstaat een vervoersplafond in ontwikkeling waarbij ieder spoor in een categorie wordt ingedeeld. Dit heeft tot gevolg dat in de toekomst wel een vervoerslimiet per spoorlijn gaat gelden waarmee tevens een bepaalde risicoruimte per spoor wordt vastgelegd. Deze ontwikkelingen worden door de gemeente nauwlettend gevolgd.

4.7 Incidentele risico activiteiten in het buitengebied

Voor activiteiten die vanwege de daaraan verbonden risicos niet in of aansluitend aan het bebouwde gebied kunnen worden gevestigd (bijvoorbeeld munitiedepots, vuurwerkopslag, explosievenopslag) kan in uitzonderingsgevallen medewerking worden verleend aan een locatiekeuze in het buitengebied. In dat geval dient aandacht gegeven te worden aan de consequenties van de veiligheidszonering, aan landschappelijke waarden (niet gewenst in gebieden waar het provinciaal beleid gericht is op behoud van openheid) en kwetsbaarheid, en aan eventuele specifieke uitsluitingeisen. Koppeling met verenigbare andere (niet-agrarische) functies in het buitengebied wordt nagestreefd.