Financiële verordening Bussum 2009

Voor de indeling van de nieuwe financiële verordening is de inhoud van artikel 212 Gemeentewet gevolgd. Dit artikel uit de Gemeentewet zegt dat de financiële verordening de uitgangspunten voor het financieel beleid en regels voor het financieel beheer en de inrichting van de financiële organisatie moet bevatten. De elementen financieel beleid, financieel beheer en financiële organisatie komen terug in de hoofdstukindeling; achtereenvolgens de hoofdstukken 3, 4 en 5 gaan over deze onderwerpen.

Het eerste lid van artikel 212 Gemeentewet stelt aanvullende eisen aan de inhoud van de verordening. De verordening moet waarborgen dat aan de eisen van rechtmatigheid, verantwoording en interne controle wordt voldaan. Ook deze eisen komen terug in de indeling van de verordening. Zo behandelt het 2e hoofdstuk de verantwoording over de uitvoering van de begroting.

In hoofdstuk 3 zijn kaders voor het financieel beleid opgenomen en in hoofdstuk 5 kaders voor de financiële organisatie. Deze kaders bepalen tezamen de spelregels waarop de interne controle, waaronder de controle op de rechtmatigheid van de (financiële) beheershandelingen, wordt uitgeoefend. Regels over interne controle zelf staan in hoofdstuk 4, het hoofdstuk over het financieel beheer. De interne controle richt zich mede op de rechtmatigheid van de (financiële) beheershandelingen.

Het tweede lid van artikel 212 Gemeentewet geeft aan welke regels in elk geval in de verordening moeten zijn opgenomen. De verordening moet in elk geval regels bevatten voor waardering en afschrijving van vaste activa, grondslagen voor de berekening van tarieven en prijzen en de algemene doelstellingen en te hanteren richtlijnen en limieten voor de financieringsfunctie. Deze regels zijn opgenomen in het hoofdstuk 3, het hoofdstuk over het financieel beleid.

Voor de gehanteerde begrippen in de verordening gelden de definities uit de Gemeentewet, de Wet Fido, het Besluit begroting en verantwoording Provincies en Gemeenten (BBV) en het Besluit accountantscontrole Provincies en Gemeenten. Overige begrippen worden in artikel 1 van de verordening gedefinieerd.

In de oude Financiële verordening werden van veel meer begrippen de definities gegeven, zoals van doelmatigheid, doeltreffendheid, etc. Definities die in andere verordeningen of wetten zijn vastgelegd, zijn in deze nieuwe verordening nu achterwege gelaten.

Verder bevatte de oude verordening ook nog veel bepalingen over bijvoorbeeld de inhoud van de verplichte paragrafen bij de programmabegroting. Het BBV geeft hierover al veel nadere regels. Daarom zijn in de nieuwe verordening ook deze bepalingen achterwege gelaten.

Dit artikel bevat de bepalingen over de inrichting van de begroting en de jaarstukken. De indeling van de programma’s wordt door de gemeenteraad vastgesteld. In de oude verordening was aangegeven dat de gemeenteraad dat doet bij de aanvang van de nieuwe raadsperiode. In de nieuwe verordening kan de gemeenteraad dit doen wanneer zij dit wenselijk acht.

Het BBV bepaalt in aanvulling hierop dat het college de producten aan de programma’s toewijst.

In dit artikel zijn in aanvulling op het BBV bepalingen opgenomen voor de inrichting van de begroting en de jaarstukken. Zo wordt in het eerste lid het college van burgemeester en wethouders opgedragen om daarin een overzicht van de productenraming resp. de productenrealisatie beschikbaar te hebben.

Verder wordt de verplichting in het BBV om in de begroting aandacht te besteden aan de investeringen nader uitgewerkt door te bepalen dat er in de begroting een overzicht van de nieuwe investeringen per programma wordt gegeven. De gemeenteraad autoriseert met de vaststelling van de begroting waarin dit overzicht is opgenomen ook deze investeringen (zie ook artikel 4).

Op grond van artikel 189 Gemeentewet berust het budgetrecht bij de gemeenteraad. De gemeenteraad neemt uiteindelijk de beslissing welke bedragen hij voor doelstellingen, taken en activiteiten op de begroting beschikbaar stelt. Gedurende het begrotingsjaar kan de gemeenteraad op grond van artikel 192 Gemeentewet besluiten nemen tot wijziging van de begroting. Het college van burgemeester en wethouders kan slechts uitgaven doen voor de bedragen die hiervoor op de begroting zijn gebracht.

De gemeenteraad kan kiezen op welk niveau hij budgetten beschikbaar stelt. Net als in de oude Financiële verordening is deze keuze vertaald naar het beschikbaar stellen van budgetten per programma.

Artikel 4 bevat nadere regels voor de autorisatie van de begroting en investeringskredieten. Autorisatie van de baten en lasten vindt op programmaniveau plaats (lid 1). Voor begrotingswijzigingen doet het college van burgemeester en wethouders gedurende het jaar en bij de voortgangsrapportages voorstellen aan de gemeenteraad (lid 2).

Met de vaststelling van de begroting autoriseert de gemeenteraad tevens de investeringskredieten die in de begroting zijn opgenomen.

Gedurende het begrotingsjaar kunnen nieuwe investeringsvoornemens op tafel komen die bij het opstellen van de ontwerpbegroting nog niet waren voorzien. Het derde lid van het artikel regelt de autorisatie van de investeringskredieten voor deze investeringen. In de oude verordening was hiervoor niets vastgelegd.

Door de beheer- en onderhoudsplannen voor de openbare ruimte vast te stellen stelt de raad naast de kwalitatieve kaders tevens de financiële kaders vast (lid 6). Een voorbeeld hiervan is het Gemeentelijke Rioleringsplan. In de exploitatiebegroting zijn de hieruit voortvloeiende normbedragen opgenomen. Ter uitvoering van deze plannen autoriseert het college de investeringen en het onderhoud .

In lid 7 is vastgelegd dat aan de raad regelmatig verslag wordt gedaan wanneer investeringen vanuit deze plannen zijn afgerond.

Een belangrijk onderdeel van de planning- en controlcyclus voor de gemeenteraad zijn de voortgangsrapportages. Op basis van voortgangsrapportages wordt de gemeenteraad geïnformeerd over de uitputting van budgetten en investeringskredieten en de voortgang van de uitvoering van het beleid. Hiermee wordt aangehaakt bij de planning- en controlcyclus zoals deze naar ieders tevredenheid loopt. Dit artikel geeft ten opzichte van het artikel in de oude verordening meer ruimte om door te blijven ontwikkelen in de planning- en controlcyclus zonder de verordening te moeten aanpassen.

Het tweede lid bevat bepalingen over de minimale inhoud van de rapportage. Hierin komen, wanneer relevant, ook de onderwerpen aan de orde die genoemd zijn in art. 7 lid 4 van de oude verordening.

Het derde lid bepaalt, net als de oude verordening, dat de voortgangsrapportages dezelfde programma-indeling moeten hebben als de begroting.

Het artikel uit de oude verordening omtrent besluitvorming door de gemeenteraad bij nieuwe meerjarige verplichtingen > € 25.000 per jaar is geschrapt, omdat hierin sprake is van een dubbeling. Via de begroting heeft de gemeenteraad budget beschikbaar gesteld voor het realiseren van bepaalde taken. Volgens het oude artikel zou de raad bij het aangaan van een nieuwe meerjarige verplichting hiertoe afzonderlijk moeten besluiten. Dit past niet bij de huidige werkwijze van de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders.

In het tweede lid van artikel 212 Gemeentewet is onder letter a de uitdrukkelijke bepaling opgenomen dat de financiële verordening in elk geval de regels voor waardering en afschrijving van activa bevat. Hieraan is in artikel 7 invulling gegeven.

In de oude verordening werden de afschrijvingstermijnen in de staat van activa gehanteerd. Dit is feitelijk achteraf omdat deze staat onderdeel uit maakt van de door de accountant te controleren stukken bij de jaarrekening. Het is echter de bedoeling dat in de verordening, dus vooraf, door de gemeenteraad wordt aangegeven welke afschrijvingstermijnen in de staat van activa moeten worden gehanteerd. De nieuwe verordening is hierop aangepast. Er is gekozen voor maximum afschrijvingstermijnen. Hiervan kan door het college van burgemeester en wethouders naar beneden worden afgeweken. Reden hiervoor is dat bijvoorbeeld de economische levensduur van oude riolering korter is dan die van nieuwe riolering. Ook kan de levensduur van verharding in een woonwijk verschillen van het centrum van de gemeente door de verschillende gebruiksintensiteit.

Dit artikel wijkt inhoudelijk niet af van de vorige verordening. Artikel 212 Gemeentewet bepaalt in het tweede lid, letter b dat de verordening in ieder geval de grondslagen bevat voor de berekening van de door het gemeentebestuur in rekening te brengen prijzen en tarieven voor rechten. De grondslag voor de prijzen en tarieven vormt de samenstelling van de kostprijs van de diensten waarvoor prijzen en heffingen in rekening worden gebracht. In artikel 7 van de verordening staan de kaders voor de bepaling van de kostprijzen van de gemeentelijke diensten.

Lid 1 van het artikel bepaalt dat de kostprijs bestaat uit de directe kosten en de indirecte kosten die direct met de dienst samenhangen. Ter nadere toelichting is aangegeven welke kosten niet onder de indirecte kosten vallen.

Het tweede lid bepaalt dat onder de indirecte kosten ook worden verstaan toevoegingen aan bestemmingsreserves en voorzieningen voor noodzakelijke vervanging van betrokken activa en de compensabele BTW. Hiermee wordt invulling gegeven aan de mogelijkheid die artikel 229.b Gemeentewet biedt om bijvoorbeeld compensabele BTW door te belasten in rioolheffing, marktgeld, afvalstoffenheffing etc. De kaders in het artikel vormen de basis waarbinnen het college van burgemeester en wethouders zijn systematiek van kostentoerekening kan vormgeven en de kostenverdeelsleutels voor de toerekening van indirecte kosten kan vaststellen.

Het derde lid uit de oude verordening is vervallen omdat de omslagrente onderdeel uit maakt van de kapitaallasten zoals al genoemd in lid 2.

Dit artikel wijkt inhoudelijk niet af van de vorige verordening. Het vaststellen van de tarieven voor belastingen, bestemmingsheffingen en rechten is een bevoegdheid van de gemeenteraad. Het eerste lid van artikel 8 bepaalt dat de gemeenteraad deze tarieven jaarlijks vaststelt. Het tweede lid zegt dat de gemeenteraad periodiek een beleidsnota inzake de lokale heffingen vaststelt. Het vaststellen van de prijs voor een gemeentelijke dienst of de levering van goederen of werken (die niet vallen onder artikel 229 Gemeentewet) is een privaatrechtelijk besluit. Dergelijke besluiten zijn een bevoegdheid van het college van burgemeester en wethouders (eerste lid, letter e artikel 160 Gemeentewet).

Daar waar bij het vaststellen van de prijs voor een gemeentelijke dienst of de levering van goederen of werken een publiek belang in het geding is en prijzen lager dan marktconform worden vastgesteld, is het aan de gemeenteraad om het publiek belang te definiëren en het college van burgemeester en wethouders kaders mee te geven voor het afwijken van marktconforme prijzen. Het derde en vierde lid bepalen dat de gemeenteraad periodiek deze kaders voor de prijzen voor gemeentelijke diensten en de verhuur en verkoop van onroerend goed vaststelt.

De financieringsfunctie (treasury) is een belangrijk onderdeel van het middelenbeheer. Gezien de kwetsbaarheid van deze functie bevat artikel 212 Gemeentewet de expliciete bepaling dat de financiële verordening hierover regels voor het beleid en de organisatie bevat. In artikel 9 wordt invulling aan deze wettelijke plicht gegeven.

Het eerste lid bevat richtlijnen voor de uitvoering van de financieringsfunctie.

In het tweede lid staan de kaders voor het financieel beleid opgesomd, die bij de uitvoering in acht moeten worden genomen. Binnen de wet Fido geldt een A rating als ondergrens voor financiële instellingen waar decentrale overheden hun geld mogen onderbrengen. Een toelichting op deze ratings is opgenomen in bijlage 1. De A rating uit de wet Fido, zoals in de vorige verordening, wordt, met het oog op de kredietcrisis 2008, door de gemeente Bussum als te risicovol aangemerkt. Daarom is gekozen voor een hogere/strengere lange termijn creditrating (Aa/AA) en een hogere/strengere korte termijn creditrating (P-1/A-1+/A-1).

Het verstrekken van leningen en garanties en het aangaan van financiële participaties mogen gemeenten alleen uit hoofde van de publieke functie (artikel 2 Wet Fido). Daarbij bepaalt het tweede lid van artikel 160 Gemeentewet dat een besluit tot de oprichting van en de deelneming in stichtingen, maatschappen, vennootschappen, verenigingen, coöperaties en onderlinge waarborgmaatschappijen niet eerder wordt genomen dan nadat de gemeenteraad een ontwerpbesluit is toegezonden en hij zijn wensen en bedenkingen ter kennis van het college van burgemeester en wethouders heeft kunnen brengen.

Het derde lid stelt aanvullende eisen aan dergelijke besluiten. Het publieke belang moet door het college van burgemeester en wethouders worden gemotiveerd. Daarbij draagt de verordening het college van burgemeester en wethouders op bij het aangaan van dergelijke overeenkomsten zo mogelijk zekerheden te bedingen.

De accountant toetst jaarlijks bij de controle van de gemeenterekening of deze een getrouw beeld geeft van de gemeentelijke financiën en of de (financiële) beheershandelingen die eraan ten grondslag liggen rechtmatig zijn verlopen.

Artikel 12 draagt het college van burgemeester en wethouders op maatregelen te treffen op basis waarvan de gemeente zelf nagaat of de cijfers in de administraties een getrouw beeld geven en of de financiële beheershandelingen die aan de baten en lasten en de balansmutaties ten grondslag liggen rechtmatig (zijn) verlopen.

Artikel 14 geeft de uitgangspunten voor de financiële organisatie. Volgens het eerste lid letter a van artikel 160 Gemeentewet is het college van burgemeester en wethouders bevoegd regels vast te stellen voor de ambtelijke organisatie van de gemeente. Het college van burgemeester en wethouders wordt onder letter a, b, c en d van het artikel uit de verordening opgedragen bepaalde regels die de financiële organisatie betreffen, vast te leggen in besluiten.

De regels bedoeld onder de letters a en b kan het college van burgemeester en wethouders gezamenlijk vastleggen in een organisatiebesluit.

Hierin kunnen ook de regels voor de inrichting van de organisatie van de financieringsfunctie worden opgenomen, zoals wordt bedoeld onder letter d.

In Bussum zijn nadere regels van financiering e.d. nu nog opgenomen in een Financieringsstatuut dat door de gemeenteraad is vastgesteld. In dit artikel wordt het opstellen van het Financieringsstatuut opgedragen aan het college van burgemeester en wethouders. Dit past in de lijn van de verdeling van kaderstellende taken van de gemeenteraad en de uitvoerende taken van het college van burgemeester en wethouders.

Het huidige financieringsstatuut van de gemeente Bussum dateert uit december 2003 zal geactualiseerd worden.

Onder letter f wordt het college van burgemeester en wethouders opgedragen ook de kostenverdeelsleutels voor het toerekenen van kosten aan de producten vast te leggen.