Besluit van de gemeenteraad van de gemeente Weert houdende Welstandsnota 2017

1. Belang van goed (welstands)beleid

In Nederland is de vormgeving van individuele gebouwen vrijwel altijd ondergeschikt geweest aan het beeld dat gebouwen en openbare ruimte samen vormen. Individuele welstand wordt verborgen achter een collectief beeld dat door de overheid wordt bepaald en bewaakt. Net omdat welstand in Nederland een collectief begrip is, zijn stedenbouw en architectuur zowel professioneel als maatschappelijk van oudsher een onderwerp van gesprek. Het bestemmingsplan is het eerste kader waaraan bouwinitiatieven worden getoetst, daarbinnen volgt - in de daarvoor aangewezen gebieden - de welstandstoetsing.

Al sinds de vijftiende eeuw bestaan er in Nederland lokale welstandsbepalingen en in het verlengde daarvan, welstandsdeskundigen. In de twintigste eeuw kwam welstandstoezicht algemeen in gebruik binnen wettelijke kaders. In 1962 werd de verplichting voor gemeenten om een welstandscommissie te benoemen opgenomen in de Woningwet. Hierin is sindsdien de bepaling opgenomen dat “het uiterlijk of de plaatsing van een bouwwerk, zowel op zichzelf als in verband met de omgeving, niet in strijd mag zijn met redelijke eisen van welstand”.

Om deze toetsing transparant te maken is in de Woningwet (Ww) van 2003 de verplichting opgenomen voor gemeenten om eigen welstandsbeleid te formuleren. Het welstandsoordeel mag vanaf dat moment alleen gebaseerd worden op criteria die in deze welstandsnota verwoord zijn. Zo wordt welstandszorg geen geïsoleerde aangelegenheid, maar onderdeel van integraal ruimtelijk kwaliteitsbeleid. Ook bood de Ww 2003 gemeenten de ruimte om welstandvrije gebieden aan te wijzen.

Met de wijziging van het Besluit omgevingsrecht (Bor) is hier nog een mogelijkheid bij gekomen. Het College van burgemeester en wethouders kan als bevoegd gezag bepalen voor welke plannen een advies bij de welstandscommissie wordt ingewonnen. Hierbij wordt ambtelijke toetsing op welstand, die was vervallen bij de inwerkingtreding van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) in oktober 2010, weer mogelijk. Indien geen welstandadvies aan de welstandscommissie wordt gevraagd, vormt het college van burgemeester en wethouders (of de ambtelijke ondersteuning) zelf een oordeel over de welstandsaspecten van een bouwplan, tenzij het een welstandvrij plan betreft. Hieronder is dit schematisch weergegeven.

* Preventieve welstandstoets op verzoek van de aanvrager mogelijk: zie bladzijde 9.

** Op bladzijde 12 staan de gevallen waarin een ambtelijke toets wordt uitgevoerd.

*** De excessenregeling is te vinden op bladzijde 9.

De welstandsnota is daarmee een belangrijk sturingsinstrument voor de ruimtelijke kwaliteit binnen onze gemeente voor de daarvoor aangewezen objecten en gebieden.