Afvalbeleidsplan 2014-2017

1.1 Aanleiding

Afvalbeheer heeft zowel op lokaal Wijchens niveau als op nationaal niveau de afgelopen jaren de nodige aandacht gehad. Zo is in Wijchen Diftar ingevoerd, de nieuwe milieustraat Bijsterhuizen geopend en is de gemeente Wijchen voor bepaalde periode aandeelhouder geworden van Dar nv.

Op nationaal niveau is een doelstelling afgesproken van 65% hergebruik en zijn in het kader van het realiseren van de doelstellingen voor verpakkingen afspraken gemaakt tussen het verpakkende bedrijfsleven en gemeenten. Ook is sprake van de toenemende aandacht voor de grondstoffenschaarste én de koppeling met klimaatbeleid.

Het laatste beleidsdocument van de gemeente Wijchen dateert van 2007 en met een looptijd tot 2011 (Notitie Optimalisatie inzameling huishoudelijke afvalstoffen). Een herijking van het Wijchense afvalbeleid is, vanwege de ontwikkelingen en het feit dat het laatste document is gedateerd, dan ook noodzakelijk. Met het afvalbeleidsplan 2014-2017 wordt het voorgaande beleidsplan gecontinueerd en geactualiseerd.

1.2 Doel en doelgroep

Koers en voorgenomen maatregelen

Het afvalbeleidsplan voorziet in een visie op het gemeentelijk afvalbeheer en een uitvoeringsplan. Koers, doelstellingen en voorgenomen maatregelen zijn inzichtelijk gemaakt voor de periode 2014-2017 met een doorkijk naar de langere termijn. In bijzonder op het gebied van de huishoudelijke afvalstoffen. Hiermee is voor de Wijchense burgers, contractanten en regiogemeenten duidelijk waarop de gemeente de komende jaren wil inzetten.

Gemeentelijke organisatie, burgers en andere partijen

Binnen de gemeentelijke organisatie (i.c. gemeenteraad, college van B&W en ambtelijke organisatie) is het afvalbeleidsplan richtinggevend voor plannen en besluiten, alsook de regionale samenwerking op het gebied van afvalbeheer. Voor de gemeenteraad is het beleidsplan tevens een instrument om afvalbeheer en kosteneffectiviteit te bewaken.

Bijzondere doelgroep is de Wijchense burger. Een goede afvalscheiding wordt in hoge mate bepaald door het bewustzijn en enthousiasme van de burgers om afval zoveel mogelijk aan de bron te scheiden. Het is belangrijk dat burgers inzicht hebben in voornemens van de gemeente en het effect van hun (afvalbewust) handelen. Het beleidsplan maakt inzichtelijk wat zij van de gemeente kunnen verwachten.

1.3 Context afvalbeleid

Duurzaamheidskader

Het afvalbeleid maakt deel uit van het milieu- en duurzaamheidbeleid van de gemeente. In het Milieubeleidsplan 2013-2016 van de gemeente Wijchen is de doelstelling voor afval als volgt geformuleerd. Het afvalbeleidsplan 2014-2017 vult deze doelstelling verder in.

‘Continueren uitvoering gemeentelijk afvalbeleid. Restafvalreductie door optimalisatie van afvalscheiding. Afvalinzameling- en verwerking tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten. Inzetten op gestructureerde communicatie, monitoring, rapportage.’

Begroting

Het afvalbeleid is uitgewerkt in de programma- en productbegroting. De financiële context wordt daarnaast bepaald door de bekostiging van de afvalinzameling, die in Wijchen geheel wordt gedekt uit de opbrengst van de afvalstoffenheffing.

Verordeningen, contracten en plannen

De verdere verankering van het afvalbeleid vindt plaats in plannen en besluiten, zoals de afvalstoffenverordening, dienstverleningsovereenkomsten (DVO), contracten met inzamelaars en verwerkers, ruimtelijke plannen en beheer- en uitvoeringsplannen.

Afvaljaarverslag

De realisatie van het afvalbeleidsplan wordt jaarlijks geëvalueerd in een afvaljaarverslag. Hierbij wordt ingegaan op doelrealisatie (milieuprestatie) en genomen maatregelen (uitvoeringsplan). Zo nodig vindt tussentijdse bijsturing van beleid plaats. Bevindingen worden gecommuniceerd met de Raad en met de burgers.

1.4 Reikwijdte

Preventie, inzameling en verwerking van huishoudelijk afval

Het afvalbeleidsplan omvat beleid en voorgenomen maatregelen op het gebied van de preventie, inzameling en verwerking van huishoudelijk afval.

Huishoudelijk afval wordt gedefinieerd als ‘afval afkomstig van huishoudens’ . Huishoudelijk afval omvat de deelstromen restafval, gft-afval, oud papier & karton, textiel, kunststof verpakkingsafval, glas, grof huishoudelijk afval en de afvalstromen die bij de milieustraat kunnen worden gebracht.

Zwerfafval is géén onderdeel van het afvalbeleidsplan. Zwerfafval komt aan de orde in het beheerplan voor de openbare ruimte.

Afvaldriehoek ‘milieu-service-kosten’

Bij de afweging van maatregelen wordt de afvaldriehoek ‘milieu-service-kosten’ gehanteerd. Hierbij worden maatregelen beoordeeld op:

• -

  Milieurendement (minder restafval, benutting hergebruikstromen, efficiënt transport etc)

• -

  Tevredenheid van burgers over inzamelvoorzieningen

• -

  Kosten danwel opbrengsten van de inzamelstructuur.

1.5 Leeswijzer

Hoofdstuk 2: geeft inzicht in de huidige situatie: wat is de stand van zaken met betrekking tot het afvalbeheer in Wijchen en wat zijn de landelijke ontwikkelingen.

Hoofdstuk 3: geeft de visie, ambitie en bijbehorende uitgangspunten voor het gemeentelijk afvalbeleid.

Hoofdstuk 4: geeft de aanpak en de bijbehorende maatregelen

Hoofdstuk 5: geeft de financiële onderbouwing

Hoofdstuk 6 :geeft het uitvoeringsprogramma

2.1 Evaluatie afvalbeleidsplan 2007 – 2012

In 2007 is de beleidsnotitie ‘Optimalisatie inzameling huishoudelijke afvalstoffen 2007-2011’ vastgesteld. In de beleidsnotitie en jaarlijkse evaluaties zijn maatregelen opgenomen.

Inzamelstructuur verbeterd

Uit de eindevaluatie blijkt dat het merendeel van deze maatregelen is uitgevoerd. In bijzonder de maatregelen gericht verbetering van de inzamelstructuur. Daarentegen is een systematische (wijkgerichte) monitoring en terugkoppeling van resultaten hiervan in structurele communicatieactiviteiten niet van de grond gekomen.

2.2 Prestatie milieu – kosten – service [3]

De gemeente Wijchen heeft de afgelopen jaren grote stappen voorwaarts gemaakt in de optimalisatie van het afvalbeheer (zie ook bijlage 2).

Hoeveelheid restafval gedaald

Zo is in 4 jaar tijd de hoeveelheid restafval, die middels minicontainers en (ondergrondse) verzamelcontainers huis-aan-huis wordt ingezameld, met bijna 80 kg/inwoner afgenomen (van circa 225 kg/inw naar 144 kg/inw). Dit is een afname van 35%.

Afvalscheiding verbeterd

Tegelijkertijd is het aandeel gescheiden ingezameld afval (incl. het grof afval) in dezelfde periode gestegen van 50 tot 65%. Deze goede resultaten zijn het gevolg van in ieder geval twee belangrijke aanpassingen in het afvalbeheer. In 2013 is Diftar [4] ingevoerd en is de nieuwe milieustraat te Bijsterhuizen geopend.

Heffing gedaald

Mede als gevolg van de afname van de hoeveelheid restafval en een gunstiger verwerkingstarief voor rest- en GFT-afval is de gemiddelde afvalstoffenheffing (maatstaf voor de afvalbeheerkosten) gedaald van € 225 per huishouden naar circa € 160 per huishouden.

Tevredenheid op orde

Het jaarlijkse bewonersonderzoek, uitgevoerd door Dar nv, laat zien dat de burgers van Wijchen tevreden zijn over de dienstverlening met betrekking tot de inzameling van afval. Aandachtspunten zijn het beter schoonhouden van (de omgeving) van glascontainers en een hogere inzamelfrequentie van gft-afval en kunststofafval.

2.3 Wijchen in vergelijking met andere gemeenten

Om de positie van de gemeente Wijchen te duiden is deze vergeleken met de resultaten van regiogemeenten en van een aantal gemeenten dat qua inwoners en stedelijkheid vergelijkbaar is met Wijchen (zie ook bijlage 3).

Regiogemeenten: Wijchen is middenmoter

In de regio Nijmegen is de gemeente Wijchen zowel op het gebied van milieu (hoeveelheid restafval, % gescheiden inzameling) als kosten (hoogte heffing) een ‘middenmoter’. De gemeenten in de regio zijn echter qua inwoneraantal en stedelijkheidsklasse (aantal adressen per km2) niet goed vergelijkbaar met Wijchen.

Vergelijkbare gemeenten: Wijchen is koploper

Ten opzichte van gemeenten met eenzelfde inwonersaantal en stedelijkheidsklasse bevindt de gemeente Wijchen zich juist in de ‘kopgroep’. Nog beter dan Wijchen scoren de gemeenten die al langere tijd Diftar toepassen, beschikken over een minicontainer voor oud papier & karton en een hoger tarief voor restafval hanteren.

2.4 Organisatie van het afvalbeheer

Regionale samenwerking complexer

Eind 2011 is door de Raad besloten om voor een periode van 5 jaar (eind 2016) aandeelhouder te worden van Dar NV. Hiermee werd Dar aangewezen als uitvoerende partij, verantwoordelijk voor de afvalinzameling (restafval, gft-afval, oud papier & karton, textiel, kunststof verpakkingsmateriaal en grof afval) én de exploitatie van de milieustraat Bijsterhuizen. De organisatorische en financiële constellatie waarbinnen het afvalbeheer in Wijchen wordt uitgevoerd is door dit besluit ingrijpend veranderd. Zowel de gemeente Wijchen als Dar zijn volop bezig de samenwerking te optimaliseren.

Interne organisatie behoeft herijking

Op dit moment zijn 4 afdelingen bij het afvalbeheer betrokken, te weten Ruimte, milieu en economie (integraal afvalbeleid), Openbare Werken (aansturing feitelijke afvalinzameling) Financiën (ondersteunend) en Communicatie (ondersteunend), alsook 2 wethouders (financiën en milieu). Dit vereist een goede samenwerking en afstemming. Hiertoe is een overlegstructuur ingericht en een aanzet gegeven voor herijking van de taakverdeling.

Beleidsevaluatie is voorzien

Jaarlijks wordt de Raad geïnformeerd over de voortgang van het afvalbeleid. Dit gebeurt middels een jaarevaluatie van het afvalbeleid als onderdeel van de milieujaarevaluatie. Ook wordt, in het kader van de begroting en het vaststellen van de afvalstoffenheffing, jaarlijks een financieel overzicht ten behoeve van de gemeenteraad opgesteld. Inmiddels is een aanzet gegeven voor verdere professionalisering van de verantwoording aan de Raad.

Afvalcommunicatie veelal volgend

De burgers worden via de gemeentelijke website, de website van Dar en de afvalkalender geïnformeerd over de afvalinzameling en hetgeen van hen wordt verwacht. In 2012 en 2013 is over de introductie van Diftar, de nieuwe milieustraat en de inzameling van plastic verpakkingsafval gecommuniceerd. De communicatie is veelal volgend en informerend en behoeft een meer planmatige aanpak.

2.5 Landelijke ontwikkelingen

Van afval naar grondstof

Als gevolg van de toenemende schaarste aan grondstoffen en een steeds groter beslag op de beschikbare voorraden, is een mondiale trend waarneembaar naar maximalisering van hergebruik van afvalstromen. Door de onstuimige economische groei in landen als China en India is de vraag naar grondstoffen explosief gestegen.

Eén van de gevolgen is een sterke ‘herwaardering’ van afvalstoffen. De rijksoverheid onderkent deze ontwikkeling en richt zich middels het programma ‘Van afval naar grondstof’ veel meer op grondstoffenbeleid en ketenbeheer dan op afvalbeleid. In het programma is dit als volgt verwoord:

‘De beweging van afval naar grondstof leidt tot een meer circulaire economie. Dit vergt het duurzaam omgaan met natuurlijke bronnen (sustainable sourcing), het zuinig omgaan met onze grondstoffen (resource efficiency), het slim ontwerpen van producten (eco-design en substitutie van niet duurzame materialen), het langer en meerdere keren gebruiken van voorwerpen (hergebruik en reparatie) en het optimaal benutten van reststromen.’

Trendbreuk nodig in gemeentelijk afvalbeheer

Om de grondstoffen uit het afval maximaal te benutten is in de zogenaamde ‘Afvalbrief’ van de Staatssecretaris van Milieu (augustus 2011) de ambitie neergelegd om in 2015 65% van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval te recyclen.

Ter realisatie adviseert de NVRD [5] gemeenten de volgende elementen te verwerken in hun afvalbeheer:

• 1.

  Bekijken op welke manier (een vorm van) Diftar kan worden ingezet om recycle-doelstellingen te ondersteunen.

• 2.

  Een goede balans tussen een hoge service op recyclables, een financiële prikkel voor gescheiden inzameling en een goede, constante en gezamenlijke communicatie leidt tot beter scheidingsgedrag. Bewezen en veelbelovende systemen kunnen door gemeenten breed worden ingevoerd.

• 3.

  Nadrukkelijk onderscheid maken in beleid voor laag- en hoogbouwgebieden. Voor hoogbouw zijn nieuwe pilots en initiatieven noodzakelijk.

• 4.

  Een hoog voorzieningenniveau via milieustraten draagt bij aan de gescheiden inzameling van grof huishoudelijk afval. Goede faciliteiten op milieustraten, zoals bereikbaarheid, ruime openstelling en lage aanbiedtarieven, zijn nodig om de burgers te stimuleren tot scheiding van grof huishoudelijk afval.

• 5.

  In het kader van teruglopende beleidscapaciteit (zeker in kleinere gemeenten) wordt meer samenwerking tussen gemeenten op het gebied van regievoering omtrent het afvalbeheer geadviseerd.

Verpakkingendossier

Voor een aantal afvalstromen, waaronder verpakkingsafval, geldt in Nederland een systeem van producentenverantwoordelijkheid. De producentenverantwoordelijkheid voor verpakkingsafval is uitgewerkt in de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022.

De overeenkomst bevat de afspraken tussen Rijk, verpakkende industrie en VNG [6] over de uitvoering van het Verpakkingenbesluit. In bijzonder het realiseren van de 42% doelstelling voor gescheiden inzameling en hergebruik van plasticafval. Gemeenten ontvangen hiertoe een (ruimte) kostendekkende vergoeding voor de gescheiden inzameling van plastic verpakkingsafval.

Vanaf 2015 zijn gemeenten naast de inzameling ook verantwoordelijk voor de sortering en vermarkting van plastic verpakkingsafval (vermarkting is facultatief). De te ontvangen vergoeding is dan niet meer gebaseerd op de ingezamelde hoeveelheid, maar beperkt zich tot de hoeveelheid plastic verpakkingsafval die na sortering aan de gestelde kwaliteitseisen voldoet. Het feit dat slechts een deelstroom uit het plastic afval wordt vergoed, kan voor de gemeente aanzienlijke financiële gevolgen hebben.

Onderdeel van de Raamovereenkomst is beproeving van de inzameling en recycling van drankenkartons. Hiertoe zijn in 2013 verschillende pilots in Nederland uitgevoerd. De resultaten hiervan leiden in de loop van 2014 tot besluitvorming over de vraag of, en zo ja hoe, de drankenkartons het beste kunnen worden ingezameld.

3.1 Visie op duurzaam afvalbeheer

De gemeente Wijchen heeft op grond van de Wet milieubeheer een zorgplicht voor de inzameling van huishoudelijk afval. De gemeente streeft naar een autonome, effectieve en efficiënte invulling van de zorgplicht. Aanvullend wil de gemeente het afvalbeheer verder verduurzamen.

Voorkomen van afwenteling

Het afvalbeheer geeft invulling aan de gemeentelijke duurzaamheidsprincipe (zie Milieubeleidsplan 2013-2016). In bijzonder het voorkomen van afwenteling van problemen naar andere locaties en toekomstige generaties. Onder andere door toepassing van Cradle to Cradle [7] en verdere invulling van de Ladder van Lansink [8].

Minimaliseren restafval

Het afvalbeheer wordt ingericht op minimalisering van de hoeveelheid restafval door afvalpreventie en een betere afvalscheiding en -hergebruik. Hierdoor wordt productie van grondstoffen vermeden, energie bespaard en de uitstoot van CO2 gereduceerd.

Kosteneffectief

Wijchen streeft naar een kosteneffectief afvalbeheer. Doordat de waarde van grondstoffen zich positief ontwikkelt en voor restafval juist moet worden betaald, kunnen kostenbesparingen worden gerealiseerd door gescheiden inzameling van grondstoffen. Daar waar regionale samenwerking bijdraagt aan effectiever en efficiënter afvalbeheer heeft deze de voorkeur.

Kracht van de samenleving

De gemeente Wijchen gaat uit van de kracht van de samenleving en ziet zichzelf vooral als ‘facilitator’. De burger moet het uiteindelijk doen. Het resultaat van afvalinzameling valt of staat met het enthousiasme van de burgers.

Verbrede scope

Verduurzaming betekent ook een bredere scope binnen het afvalbeheer. Het gaat erom dat keuzes toekomstbestendig zijn en naast milieuwinst ook financiële en sociale voordelen opleveren.

Voorts gaat het om een integrale benadering van afvalbeheer, waarbij ook andere (milieu)effecten worden meegewogen. Hierbij kan worden gedacht aan transport van afval (energie, klimaat) en ruimtelijke ordening (ruimtebeslag voorzieningen).

3.2 Ambitie 2014-2017

Vorige planperiode zijn grootschalige maatregelen, zoals Diftar, in hoog tempo ingevoerd. Voor de huishoudens was dit een hectische periode met veel veranderingen en een stortvloed aan informatie. Burgers hebben tijd nodig om aan de nieuwe situatie te wennen, inzicht te krijgen in het scheidingsgedrag en dit te verbeteren. Daarnaast heeft ook de gemeentelijke organisatie tijd nodig om een inhaal- en kwaliteitsslag te maken en nieuwe ontwikkelingen in het afvalbeheer intern zo goed mogelijk in te regelen.

Consolidatie en optimalisatie

Om deze redenen wordt de komende periode ingezet op bestendiging en optimalisering. Het is noodzakelijk om eerst alle elementen van het afvalbeheer zodanig in te richten en te beheersen dat een goede basis ontstaat voor een vervolgstrategie. Op lange termijn wordt gestreefd naar continue verbetering van het afvalbeheer.

Tenminste handhaven bereikte niveau

Ambitie voor de periode 2014-2017 is het tenminste handhaven van het bereikte niveau (ref 2013) en het voldoen aan wettelijke en andere eisen, wat betreft: restafvalproductie (hoeveelheid), afvalscheiding (percentage hergebruikstromen), serviceniveau (voorzieningen, tevredenheid), kosten (heffing) en communicatie (voorzieningen en acties).

Kansen benutten voor hergebruikstromen

Zo mogelijk wordt een verbeterslag gemaakt. De komende periode wordt ingezoomd op de afvalstromen papier, drankenkartons en textiel, omdat deze goede kansen bieden voor verdere restafvalreductie en kostenbesparing. Daarnaast is optimaliseren van de plastic afvalinzameling een punt van aandacht.

Continueren Diftar

De komende periode wordt Diftar gecontinueerd en geoptimaliseerd. Uitgangspunt is om geen nieuwe (grootschalige) maatregelen te intoduceren totdat de streefwaarde (140 kg/inwoner/jaar) is bereikt en stabiel gebleven (2013=144 kg/inwoner/jaar).

Geen ingrijpende wijzigingen

Introductie van een ander inzamelsysteem, zoals ‘Omgekeerd inzamelen’ is deze planperiode gelet op bovenstaande niet aan de orde. Wel kunnen optimalisatiemogelijkheden worden verkend en doorgevoerd, mits wordt voldaan aan gestelde criteria zoals milieu-service-kosten, alsook toekomstbestendigheid. Voorbeeld is verkenning van het rendement van een minicontainer voor papier.

Professionele regionale samenwerking

Punt van aandacht is de samenwerking met Dar als afvalinzamelaar. Marktconformiteit, tevredenheid over dienstverlening en transparantie van bedrijfsvoering zijn belangrijke elementen in het licht van gestelde doelen. De samenwerking met de Dar wordt de komende jaren geëvalueerd, waarna eind 2016 besluitvorming plaatsvindt over continuering van het aandeelhouder- en opdrachtgeverschap.

3.3 Beleidsuitgangspunten

Bij de verdere implementatie van het afvalbeleid worden de volgende uitgangspunten of leidende principes gehanteerd.

• 1.

  De vervuiler betaalt.

• Diftar blijft één van de pijlers onder het afvalbeleid. Met de toepassing van Diftar ‘betaalt de vervuiler’, zowel bij huis-aan-huis inzameling als de milieustraat.

• 2.

  Afvalscheiding begint aan de bron; de burger moet het doen:

• afvalscheiding aan de bron prevaleert boven nascheiding vanwege de milieu- en kostenvoordelen én omdat hiermee het enthousiasme van de burger ten volle wordt benut. De gemeente ondersteunt dit door facilitering van een goede infrastructuur en een inspirerende communicatie.

• Zolang de kwaliteit en capaciteit in nascheiding door scheidingsinstallaties onvoldoende is, zal de gemeente Wijchen de discussie op afstand volgen. De gemeente Wijchen zal vooralsnog geen initiatief nemen om te investeren in nascheidingscapaciteit voor restafval.

• 3.

  Service voor hergebruikstromen:

• deze dragen bij aan de hergebruiksdoelstelling en vormen een inkomstenbron. Service voor hergebruikstromen prevaleert boven restafval.

• 4.

  Maatwerk bij hoogbouw:

• bronscheiding is vanwege de aanwezige opslagruimte voor grondgebonden woningen (laagbouw) veel vanzelfsprekender dan voor niet-grondgebonden woningen (hoogbouw [9]). Maatwerk voor hoogbouw is nodig om voldoende stimulans tot afvalscheiding te bieden en de gescheiden inzameling te optimaliseren.

• 5.

  Minicontainers, tenzij:

• huishoudens maken in principe gebruik van minicontainers, tenzij dit in de gegeven situatie niet passend of doelmatig is. Reden hiervoor is dat met mini-containers een goede afvalscheiding mogelijk is en wordt gefaciliteerd. Voor (ondergrondse) verzamelcontainers (gft- en restafval in 1 container) geldt het ‘nee tenzij’ principe, omdat het huishoudens uitsluit van afvalscheiding en in strijd is met de scheidingsdoelstelling.

• 6.

  Dar is de uitvoerende partner (in ieder geval tot en met 2016):

• voor de inzameling van huishoudelijke afvalstromen is Dar in beginsel de aangewezen partij. Door het (regionaal) creëren van volume kunnen de kosten laag worden gehouden.

• Daarnaast blijft in beperkte mate ruimte bestaan voor inzameling van huishoudelijke afvalstromen voor goede doelen met behulp van verenigingen, scholen of kerken. Bijvoorbeeld kleding en papier. De sociale overweging mag echter niet leiden tot extra kosten (heffing) voor de Wijchense burger.

• 7.

  Efficiency en autonomie bij regionale samenwerking:

• regionale samenwerking bij afvalinzameling en –verwerking is een middel om effectiever en efficiënter afvalbeer te bereiken In beginsel is regionale uitbesteding alleen opportuun als dit schaalvoordeel en kwaliteitsverbetering oplevert. In de regionale samenwerking wil de gemeente Wijchen de autonomie en onafhankelijkheid behouden.

• 8.

  Geen kostenverhoging:

• eventuele investeringen dienen binnen een redelijke termijn te worden terugverdiend via opbrengsten of vermeden kosten. Het hanteren van hogere tarieven (heffing) voor restafval is vooralsnog niet gewenst. Wel moet het inzamelsysteem zodanig zijn ingericht, dat goede scheiding een lagere heffing betekent. De kosten voor afvalverwerking zijn voor een groot deel gelegen in restafvalverbranding.

• 9.

  Weloverwogen keuzes:

• een adequaat afvalbeheer vindt plaats op basis van feiten en inzicht in consequenties, zodat de juiste maatregel op het juiste moment wordt ingevoerd. Milieuwinst en kostenbesparing zijn leidend. De aspecten regionaal (regionale verwerking, geen afwenteling buiten de regio) en sociaal (zoals inzet social return) zijn alleen relevant indien sprake is van een rendabele business case en mogen niet leiden tot extra kosten.

• 10.

  Proactief bij ruimtelijke planvorming:

• bij woningbouwprojecten worden afvalvoorzieningen in een zo vroeg mogelijk stadium meegenomen in de ruimtelijke planvorming. Aandacht voor locatiekeuze en ruimtebeslag van inzamelvoorzieningen in de openbare ruimte en opslagruimte bij grondgebonden woningen.

4.1 Speerpunten en maatregelen

1. Inspirerende en gestructureerde communicatie met burgers

Door huishoudens te informeren over voorzieningen, kosten en besparingsmogelijkheden (praktische tips) wordt bewustwording vergroot en scheidingsgedrag gestimuleerd. Hierbij hoort ook voorlichting over de mogelijkheden voor afvalpreventie [10] (voorkomen van afval) en hergebruik. Het is bekend dat kostenbesparing de belangrijkste drijfveer is voor afvalscheiding. Door huishoudens inzicht te geven in het resultaat van het scheidingsgedrag (minder afval, minder heffing) wordt nog een extra impuls gegeven.

Om burgers op een goede manier te ondersteunen zal de communicatie op gestructureerde en inspirerende wijze plaatsvinden. Hiertoe wordt een communicatieplan opgesteld, waarin doelen, aanpak en verantwoordelijkheden zijn weergegeven. Dit in aansluiting op de communicatie-activiteiten die Dar reeds voor de gemeente uitvoert. Bij voorkeur wordt gekozen voor een themagewijze aanpak (periodegewijs een thema uitlichten), communiceren van successen (positieve gedragsbeïnvloeding) en een verbrede benadering [11] (kostenbesparing én beter voor mens en milieu).

2. Bestaande faciliteiten op orde houden en zo mogelijk optimaliseren

Uitgangspunt is om geen nieuwe inzamelsystemen te introduceren voordat Diftar voldoende is geïmplementeerd (zie tekstkader Ambitie). Zo mogelijk wordt op deelgebieden een kwaliteitsslag gemaakt, voor zover wordt voldaan aan criteria van milieu-service-kosten alsook toekomstbestendigheid.

Naast de ‘grote hergebruikstromen’, zoals gft-afval en oud papier, bevat het restafval ‘kleine, waardevolle stromen’ die uit financieel en milieuoogpunt interessant kunnen zijn bij de verfijning van de afvalscheiding. Het gaat bijvoorbeeld om textiel, frituurvet, kleine apparaten, batterijen en kleine kringloopgoederen. Op basis van de sorteeranalyses en de eindevaluatie Diftar (2016) wordt bepaald welke hergebruikstromen opportuun zijn.

Oud papier

De Gemeenteraad heeft gevraagd om nut en noodzaak te onderzoeken van een minicontainer voor de inzameling van oud papier. Naar verwachting zal dit resulteren in een toename van de hoeveelheid gescheiden ingezameld papier. Ervaringen elders laten gemiddeld een toename zien van 25%.

Daarnaast fungeert de minicontainer voor de huishoudens als praktische opslagvoorziening voor oud papier. Voor de inwoners van Wijchen betekent dit echter een derde minicontainer aan huis. Ook voor de papier inzamelende verenigingen heeft een dergelijke verandering gevolgen. Zo moeten de vrijwilligers leren omgaan met minicontainers en gelden aanvullende veiligheidsmaatregelen.

Textiel

Ook voor textiel geldt dat Dar de uitvoerende partij is voor inzameling en vermarkting. Dit wordt in 2014 verder geëffectueerd. De gemeente Wijchen zal met de huidige vergunninghouders afspraken moeten maken over beëindiging van de inzameling.

Kleine apparaten, batterijen en kleine kringloopgoederen

Voor deze deelstromen geldt dat hiervoor al een inzamelstructuur bestaat bij verschillende winkelketens [12]. Een aantal gemeenten in Nederland vindt deze structuur niet voldoende. De stromen zijn voor deze gemeenten dermate interessant dat manieren zijn ontwikkeld om ze, al dan niet in combinatie met andere stromen, apart te gaan inzamelen.

Zo heeft Rd4 (de reinigingsdienst die in opdracht van een aantal gemeenten in de Oostelijke Mijnstreek opereert) de zogenaamde BEST-tas ontwikkeld. Hiermee kunnen Boeken, Elektrische apparaten, Speelgoed en Textiel worden aangeboden. Rd4 exploiteert zelf kringloopwinkels en zorgt op deze manier voor aanbod. AVRI (Rivierenland) zamelt, in samenwerking met verenigingen, bij wijze van proef gebruikt frituurvet, kleine apparaten, cartridges en textiel in.

In hoeverre een dergelijk inzamelsysteem kansen biedt voor Wijchen is mede afhankelijk van het aanbod. Op basis van de jaarlijks uit te voeren sorteeranalyses kan hiervan een inschatting worden gemaakt. Ofwel, zijn de hoeveelheden die in Wijchen vrijkomen voldoende voor het opzetten van een aparte inzamelstructuur.

Drankenkartons

Het inzamelen van drankenkartons wordt op dit moment in een aantal pilots beproefd, als uitwerking van de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022. De resultaten van de pilots bepalen of gescheiden inzameling van drankenkartons onder de Nedvang-constructie gaat vallen.

Het is wellicht interessant ook zonder de Nedvangconstructie de drankenkartons gescheiden in te zamelen. Het is immers een aanzienlijk deel van het restafval. Om de drankenkartons te vermarkten is samenwerking met andere gemeenten noodzakelijk. De hoeveelheid vanuit Wijchen is te klein om een serieuze marktpartij te vormen.

Kunststof verpakkingsafval

De inzameling van kunststof verpakkingen vindt in Wijchen huis-aan-huis plaats middels de zogenaamde Plastic Hero-zakken. Deze inzamelmethode levert de hoogste respons. Een praktisch aandachtspunt is de verwaaiing van de aangeboden zakken bij harde wind. Hierdoor kost de inzameling meer tijd en worden mogelijk niet alle zakken door de inzamelaar meegenomen met vervuiling van de openbare ruimte tot gevolg.

Het zo laat mogelijk aanbieden van de zakken of bevestiging van zakken aan een hek/ paal zijn mogelijke praktische tips voor de burgers. Dit kan bijvoorbeeld door communicatie worden ondervangen. Het is zinvol om mogelijkheden te onderzoeken om de kans op verwaaiing te verkleinen.

Om na 2015 in aanmerking te blijven komen voor de vergoeding voor ingezameld kunststof verpakkingsafval is een andere wijze van nasortering en verwerking van dit afval noodzakelijk. Mogelijkheden worden in regionaal verband nader onderzocht.

4.2 Verwachte impact maatregelen

De genoemde maatregelen hebben op verschillende manieren effect op de aspecten milieu-kosten-service. Onderstaande tabel geeft een inschatting van het verwachte effect per maatregel. Met de jaarevaluaties zal blijken of de geprognotiseerde effecten ook plaatsvinden.

+ gunstig effect of kostenbesparing

0 geen of beperkt effect

- ongunstig effect, kosten

? effect nog onbekend

5.1 Jaarevaluatie en prestatie-indicatoren

Over de realisatie van het afvalbeleidsplan verschijnt jaarlijks een evaluatie ten behoeve van publiek en gemeenteraad. Hierbij wordt gerapporteerd over de realisatie van doelen (beleid) en maatregelen (uitvoeringsplan). Zo nodig wordt het maatregelenplan aangevuld in het licht van nieuwe ontwikkelingen. Zie ook hoofdstuk 4 speerpunt 5. Onderscheiden prestatie-indicatoren voor het afvalbeleid zijn:

* Bv GFT, oud papier, kunststof verpakkingen, glas, textiel etc

** De minicontainer kan 26 keer per jaar worden aangeboden. Inzichtelijk maken hoe vaak men hiervan gebruik maakt.

5.2 Financiering

Kostenraming

Het afvalbeleid is in hoofdstuk 6 uitgewerkt in een maatregelenplan. Op basis van het maatregelenplan worden de kosten voor de komende periode als volgt geraamd:

• •

  Opstellen Communicatieplan (2014): €15.000 incidenteel.

• •

  Structurele Communicatie (2014-2017): vooralsnog geraamd op €20.000 per jaar structureel, waarvan €15.000 voor werkzaamheden Dar. In de financiële paragraaf van het Communicatieplan zal een nadere raming worden gemaakt.

• •

  Onderzoek papiercontainer (2014): €10.000 incidenteel.

Wanneer het resultaat van onderzoeken (zie maatregelentabel, PM posten) aanleiding geeft tot aanvullende voorzieningen, zal hiervoor een separate kostenraming worden gemaakt.

Kostendekking

De in 2014 benodigde budgetten voor communicatieplan en onderzoek papiercontainer worden vooralsnog gefinancierd uit de huidige afvalbegroting. Voor de benodigde budgetten ten behoeve van een structurele communicatie alsook aanvullende voorzieningen (PM-posten) zal een aanvraag in het kader van de begroting 2015 e.v. worden gedaan. Bedoeling is dat de maatregelen leiden tot een betere afvalscheiding door huishoudens, hetgeen een kostenbesparing oplevert (minder restafval, meer hergebruikstromen).

Formatie

Vooralsnog wordt ervan uitgegaan dat het maatregelenplan kan worden uitgevoerd binnen de bestaande formatie (huidige begroting, 3,2 fte). Bij de evaluatie 2014 van het afvalbeleidsplan wordt bekeken in hoeverre de beschikbare formatie toereikend is danwel de planning moet worden aangepast.