Omslagverordening van waterschap Hollandse Delta 2005

Hoofdstuk 1 Inleidende bepalingen

Hoofdstuk 2 Omslagheffing ongebouwd

Hoofdstuk 3 Omslagheffing gebouwd

Hoofdstuk 4 Omslagheffing ingezetenen

Hoofdstuk 5 Heffing en invordering

Hoofdstuk 6 Overgangs- en slotbepaliingen

Toelichting

Algemeen

Ongebouwde en gebouwde belastingobjecten

De wettelijke regeling met betrekking tot de omslagheffing brengt mee dat ook voorschriften

worden gegeven inzake de belastingobjecten die in de omslagheffing worden betrokken. De bepalingen

betreffende de afbakening van het individuele belastingobject waarvoor omslag verschuldigd

is, vormen een substantieel, maar gecompliceerd onderdeel van de onderhavige regelgeving.

Voor de bepaling van de omvang van een gebouwde onroerende zaak dient in beginsel

volledig te worden aangesloten bij hoofdstuk II van de Wet waardering onroerende zaken (Wet

WOZ). Omdat de objectafbakening voor de omslagheffing op bepaalde punten (met name het onderscheid

tussen gebouwde en ongebouwde onroerende zaken) afwijkt van die voor de Wet

WOZ zijn de objectafbakeningsvoorschriften voor de omslagheffing zelfstandig opgenomen in

artikel 117 van de Waterschapswet.

Bij de afbakening van het WOZ-belastingobject maakt het geen verschil of een onroerende zaak

ongebouwd, dan wel gebouwd is. In beide gevallen geldt ten aanzien van het belastingobject de

WOZ-waarde, waarbij uiteraard een deel van de waarde onder omstandigheden buiten aanmerking

wordt gelaten (zie de Uitvoeringsregeling uitgezonderde objecten Wet WOZ).

De Waterschapswet daarentegen maakt wel een onderscheid tussen ongebouwde en gebouwde

onroerende zaken. De maatstaf van heffing voor ongebouwde belastingobjecten is de oppervlakte.

Voor gebouwde belastingobjecten geldt als heffingsmaatstaf de waarde in het economische

verkeer, die is toegekend op basis van de Wet WOZ.

In beginsel is de situatie feitelijk aldus dat alles wat voor de Wet WOZ - met uitzondering van

die eigendommen waarvan de waarde op grond van artikel 18, derde lid, wet WOZ buiten aanmerking

wordt gelaten - als een onroerende zaak wordt aangemerkt, voor de omslagheffing gebouwd

als een gebouwd belastingobject wordt beschouwd. Op deze hoofdregel zijn echter uitzonderingen

mogelijk die zijn terug te voeren zijn op het onderscheid tussen de samenstelbepaling

in de Wet WOZ (en de Gemeentewet) en het dienstbaarheidcriterium in de Waterschapswet.

Zo komt het wel voor dat een WOZ-object bestaat uit een samenstel van ongebouwde en

gebouwde eigendommen, waarvan de ongebouwde eigendommen evenwel niet dienstbaar zijn

aan de zich hierop bevindende gebouwde eigendommen. Een voorbeeld hiervan zijn opstallen

(denk aan kleedruimten) die zich bevinden op sportterreinen en die worden gebruikt ten behoeve

van de sportbeoefening op die terreinen. Zie in dit verband artikel 117 van de Waterschapswet.

Geen heffingsmaatstaf ingezetenenomslag

Met betrekking tot de ingezetenenomslag geeft de Waterschapswet geen voorschriften voor de

in aanmerking te nemen maatstaf van heffing. Dit hangt samen met het feit dat de ingezetene

als persoon een rechtstreeks belang heeft bij de uitoefening van een of meer waterschapstaken. Het

belang waar het bij de ingezetenen om gaat, is een algemeen taakbelang, dat wordt gekenmerkt

doordat het subject- of persoonsgericht is. Dit belang bestaat hierin dat een ingezetene onge-

stoord kan wonen, werken en recreëren, dus ook zich vrijelijk kan verplaatsen in het gebied van

het waterschap. Aangezien het in casu om een immaterieel belang gaat kan dan ook niet worden

gesteld dat de ene ingezetene een groter belang heeft bij een bepaalde taak dan de andere

ingezetene.

Daarentegen is het belang dat ten grondslag ligt aan de omslagheffingen ongebouwd en gebouwd,

een specifiek taakbelang dat daardoor uit zijn aard object- of zaakgericht is. Dit houdt in dat

het belang van de ongebouwde en gebouwde objecten bij de uitoefening van een of meer waterschapstaken

op de voorgrond staat. De instandhouding en het optimaal functioneren van die objecten

zijn mede afhankelijk van goede waterschapsvoorzieningen. Gelet op het verschil in oppervlakten

van de ongebouwde objecten en het verschil in waarden in het economische verkeer

van de gebouwde objecten, behoeft het geen betoog dat het belang van het ene object groter

kan zijn dan dat van het andere bij de behartiging van een of meer waterschapstaken. Dit verschil

in belang is tot uitdrukking gebracht in de heffingsmaatstaven die op de betreffende ongebouwde

en gebouwde onroerende zaken van toepassing zijn. Via de objecten worden de daartoe

gerechtigde zakelijk genothebbenden of de gebruikers en pachters van ongebouwde objecten in de

omslagheffing gebouwd of de omslagheffing ongebouwd betrokken.

Nu voor de ingezetenenomslag geen heffingsmaatstaf nodig is, kan worden volstaan met de constatering

van het belastbare feit, te weten het bij het begin van het belastingjaar blijkens de gemeentelijke

basisadministratie persoonsgegevens woonplaats hebben in het gebied van het waterschap

en het aldaar gebruik hebben van woonruimte. Zie in dit verband de artikelen 118, derde

lid, 120, achtste lid, en 121 van de Waterschapswet.

Formele criteria inzake heffing en invordering

Voorts dienen de heffing en de invordering van waterschapsbelastingen, waaronder de omslagheffing,

te voldoen aan een aantal criteria van formele aard. De belastingverordening dient alle wezenlijke

elementen te bevatten, waaruit duidelijk blijkt wie belastingplichtig is, voor welk belastbaar

feit, op grond van welke maatstaf, tegen welk tarief, op welke wijze de belasting wordt geheven

en ingevorderd en met ingang van welk tijdstip. Zie in dit verband de artikelen 110 en 111

van de Waterschapswet.

Hoofdstukindeling

De verordening bestaat uit zes hoofdstukken.

Het eerste hoofdstuk heeft betrekking op begripsbepalingen en het belastbare feit in algemene zin.

Het tweede, derde en vierde hoofdstuk hebben betrekking op de specifieke - materiële - bepalingen

inzake de omslagheffing ongebouwd, respectievelijk de omslagheffing gebouwd en de ingezetenenomslag.

Het vijfde hoofdstuk ziet op de formele bepalingen met betrekking tot de in de

hoofdstukken II, III en IV nader geregelde waterschapsomslagen, in materiële zin. Het zesde

hoofdstuk bevat bepalingen van overgangsrecht, inwerkingtreding, tijdstip van ingang van de

heffing en citeertitel.

Artikelsgewijze toelichting

Artikel 1 (begripsbepalingen)

In artikel 1 zijn enkele begrippen die in het vervolg van de verordening meerdere malen voorkomen,

nader gedefinieerd.

Onderdeel a, b en c (taakgebied)

Ingevolge artikel 5, tweede lid, van de Waterschapswet heeft de provincie bij reglement de grenzen

van het gebied van waterschap Hollandse Delta vastgesteld. De grenslijn is op de kaart die

deel uitmaakt van het reglement zodanig getrokken dat die reikt tot aan het gebied waarover

(één van) de hoofdtaken zich uitstrekt. In het reglement zijn aan waterschap Hollandse Delta

meerdere taken opgedragen. Tot die taken behoren onder meer het waterkwantiteitsbeheer,

de waterkeringszorg en de wegenzorg.

Binnen waterschap Hollandse Delta worden deze taken niet in het gehele territoir van het

beheersgebied uitgeoefend. In de definitie wordt enerzijds tot uitdrukking gebracht dat een

taakgebied altijd onderdeel is van het (grotere) beheersgebied van het waterschap, anderzijds

wordt in de definitie tot uitdrukking gebracht dat het waterschap in een taakgebied in ieder geval

één van de aan haar opgedragen taken behartigt. Verder blijkt uit de definitie dat de exacte

begrenzing van het taakgebeid uit het provinciale reglement dient te blijken.

Op de bij deze omslagverordening behorende kaarten zijn de gebieden waarin de zorg voor het

waterkwaliteitsbeheer, de waterkeringszorg en de wegenzorg worden uitgeoefend aangegeven.

Binnen de grenzen van een taakgebied bevinden zich de onroerende zaken en de ingezetenen waarvan

de specifieke, respectievelijk algemene taakbelangen worden behartigd door de uitoefening

van de desbetreffende waterschapstaak.

Onderdeel d (woonruimte)

Deze definitie is per 1 januari 2001, bij de inwerkingtreding van de Wet houdende vervanging

van hoofdstuk IV van de Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo), opgenomen in artikel

118, derde lid, onderdeel b, van de Waterschapswet. Reeds bij de totstandkoming van de Waterschapswet

is voor dit begrip verwezen naar het stelsel van de verontreinigingsheffing krachtens

de Wvo. De uitleg van het begrip woonruimte in artikel 17, onderdeel c, Wvo in de zin van 'zelfstandige'

woonruimte is derhalve in de Waterschapswet overgenomen.

Onderdeel e (kadastrale registratie)

In artikel 117, vierde lid, van de Waterschapswet is slechts sprake van 'kadastrale registratie'. In deze

begripsbepaling wordt nader gepreciseerd wat daaronder moet worden verstaan.

Onderdeel f (ambtenaar belast met de heffing)

In artikel 123, lid 3 zijn de bevoegdheden en verplichtingen van een aantal, in de Algemene

wet, de Invorderingswet 1990 en de Kostenwet invordering rijksbelastingen genoemde functionarissen,

met betrekking tot de waterschapsbelastingen voor de daarachter genoemde colleges

of functionarissen aangegeven (vertaalbepaling). Voor de inspecteur dient hier gelezen te worden

de ambtenaar belast met de heffing.

Onderdelen g en h (Omslaqklassenverordeninq en Kostentoedelinqsverordeninq)

Het stelsel van de waterschapsomslagen wordt in juridische zin vormgegeven door een samenhangend

geheel van verordeningen. Het betreft de Kostentoedelingsverordening, de Omslagklassenverordening

en de eigenlijke belastingverordening (de onderhavige verordening op de waterschapsomslagen).

Artikel 2 (belastbaar feit en omslagplichtigen)

Artikel 2 is het kernartikel van de verordening, omdat op grond van het daarin bepaalde waterschap

Hollandse Delta daadwerkelijk zijn bevoegdheid tot het heffen en invorderen van waterschapsomslagen

kan uitoefenen. Artikel 2 draagt het karakter van een 'raambepaling'. Het beperkt

zich tot het vermelden van de hoofdzaken - de behartiging van de waterschapstaken en het belang

daarbij van de onderscheidene categorieën omslagplichtigen - zonder deze nader te benoemen.

Een en ander wordt uitgewerkt in de hoofdstukken II, III en IV, betrekking hebbend op

de omslagheffing ongebouwd, respectievelijk de omslagheffing gebouwd en de omslagheffing

van ingezetenen. In die hoofdstukken worden in de eerste plaats de waterschapstaken gespecificeerd.

Volgens het reglement worden die taken onderscheiden in waterkwantiteitsbeheer, waterkeringszorg

en wegenzorg.

In de hoofdstukken II, III en IV zijn voorts bepalingen opgenomen omtrent wie als omslagplichtige

wordt aangemerkt, welk belastingobject in aanmerking wordt genomen, naar welke maatstaf

de omslag wordt geheven, alsmede welk tarief en welke vrijstellingen van toepassing zijn.

Alleen in hoofdstuk IV betreffende de omslagheffing van ingezetenen ontbreken de bepalingen

inzake het belastingobject, de heffingsmaatstaf en de vrijstellingen. Dit hangt samen met het feit

dat het aan de ingezetenenomslag ten grondslag liggende algemene taakbelang voor alle ingezetenen

gelijk is. In dit verband wordt verwezen naar hetgeen hierover in het algemene deel van deze toelichting is opgemerkt.

Artikel 3 (omslagplicht zakelijk genothebbenden ongebouwd)

Inleiding

Artikel 3 vormt het eerste artikel van hoofdstuk II dat gaat over de omslagheffing ongebouwd. In dit

artikel worden de omslagplichtigen voor de categorie ongebouwd aangewezen.

Eerste lid (benoeming waterschapstaken en omslaqplichtigen)

Voor een beter begrip van dit artikellid wordt tevens verwezen naar de toelichting op de artikelen 1, onderdelen a, b en c en 2.

In dit lid worden vermeld de taken, waarbij de onroerende zaken van de zakelijk genothebbenden

ongebouwd belang hebben. Of van belang sprake is, blijkt in eerste instantie uit het feit dat

de desbetreffende ongebouwde onroerende zaak in het bij waterschapsreglement vastgestelde taakgebied

is gelegen. In geval van verschillen in belang van meer dan 50 % heeft waterschap Hollandse

Delta een omslagklassenverordening ingesteld.

Tweede lid (toestand op 1 januari is bepalend voor wie omslaqplichtiq is)

In dit artikellid wordt voorgeschreven wie als zakelijk genothebbende ongebouwd moet worden

aangemerkt. Dat is degene die bij het begin van het kalenderjaar als zodanig in de desbetreffende

kadastrale registratie staat vermeld. Zie in dit verband artikel 1, onderdeel e.

De aandacht wordt erop gevestigd dat zich problemen kunnen voordoen in de gevallen waarin

een akte tot overdracht van een onroerende zaak kort vóór l januari is verleden, doch die overdracht

op 1 januari nog niet in de kadastrale registratie is ingeschreven. De levering van de

desbetreffende onroerende zaak is eerst compleet op het tijdstip waarop de overdracht in de kadastrale

registratie is ingeschreven. Zolang dat niet is gebeurd, blijft de overdragende partij formeel

de zakelijk genothebbende voor die onroerende zaak. In de praktijk wordt een bevredigende

oplossing gevonden door gebruikmaking van het wettelijke rechtsbegrip 'genot krachtens

bezit' in de situatie waarin een onroerende zaak kort vóór 1 januari bij notariële akte is overgedragen,

doch deze overdracht pas na dat tijdstip in de openbare registers is ingeschreven. Indien

uit de feitelijke omstandigheden duidelijk kan worden geconcludeerd dat de overdragende

partij bij de ondertekening van de overdrachtsakte tevens de feitelijke beschikkingsmacht over

de onroerende zaak aan de verkrijgende partij heeft overgedragen, dan kan daaruit worden afgeleid

dat de verkrijgende partij op 1 januari het genot krachtens bezit had van de desbetreffende

onroerende zaak.

Derde lid (omslaqplicht in geval van meerdere genothebbenden krachtens beperkt recht)

Dit artikellid geeft een voorschrift voor de aanwijzing van de omslagplichtige genothebbende ongebouwd

in de gevallen, waarin geen sprake is van genot krachtens eigendom of bezit, maar wel

van genot krachtens beperkt recht. In die gevallen kan zich de situatie voordoen, waarin op dezelfde

ongebouwde onroerende zaak verschillende soorten van beperkt recht zijn gevestigd. Deze

rechten kunnen bestaan uit een combinatie van twee of meer van de rechten van beklemming,

van erfpacht, van opstal en van vruchtgebruik.

Wanneer zich zo'n combinatie van beperkte rechten voordoet, schrijft artikel 118, vijfde lid, van

de Waterschapswet voor dat als genothebbende ongebouwd wordt aangemerkt degene die ingevolge

artikel 24 van de Waterschapswet als eerste van de in dat artikel genoemde genothebbenden krachtens

beperkt recht wordt genoemd. (Het genot waaraan stemrecht wordt toegekend.) De volgorde

van artikel 24 van de Waterschapswet in aanmerking nemende, dienen in de onderhavige situatie

als genothebbende krachtens beperkt recht te worden aangemerkt achtereenvolgens de

vruchtgebruiker, de opstaller, de erfpachter of de beklemde meier.

Gewezen wordt ook op een bijzonder voorschrift in artikel 24, eerste lid, tweede volzin, Waterschapswet.

Dit voorschrift bepaalt dat indien een recht van opstal uitsluitend is gevestigd ten

behoeve van de aanleg of het onderhoud, dan wel ten behoeve van de aanleg én het onderhoud,

van ondergrondse dan wel bovengrondse leidingen, niet de opstalier, maar de eigenaar van de

grond stemgerechtigd is. Het is ook de eigenaar van de grond die in deze situatie in de omslagheffing

moet worden betrokken.

Artikel 4 (belastingobject ongebouwd)

Inleiding

Conform hetgeen is bepaald in artikel 117, derde en vierde lid, aanhef, van de Waterschapswet,

wordt het belastingobject voor de omslagheffing ongebouwd aangeduid als 'één ongebouwde

onroerende zaak'. De Waterschapswet biedt twee mogelijkheden om de omvang van zo'n ongebouwde

onroerende zaak te bepalen. De eerste mogelijkheid bestaat uit de in de wet verankerde

hoofdregel inzake de afbakening van het ongebouwde belastingobject, hierna ook wel nader

aan te duiden als 'wettelijk object'. Als alternatief biedt de Waterschapswet een tweede mogelijkheid

namelijk dat als een ongebouwd belastingobject wordt aangemerkt een kadastraal perceel,

ook wel nader aan te duiden als 'kadastraal object'. Waterschap Hollandse Delta heeft

van deze mogelijkheid gebruik gemaakt en dit in de omslagverordening opgenomen.

Aanhef

Omdat tot de inwerkingtreding van de Waterschapswet de waterschappen als regel voor de afbakening

van de ongebouwde belastingobjecten aansluiting zochten bij de indeling van alle grond,

dus ook de ondergrond van gebouwde eigendommen, in kadastrale percelen, zoals die zijn opgenomen

in de kadastrale registratie (Kadaster), heeft de wetgever erin voorzien dat deze praktijk

ook kan worden voortgezet onder de werking van de Waterschapswet.

Eerste lid (afscheiding gebouwde eigendommen van kadastraal perceel)

Zolang een kadastraal perceel bestaat uit alleen ongebouwde eigendommen, zullen zich bij de

afbakening van een ongebouwde onroerende zaak geen moeilijkheden voordoen. Problemen

kunnen rijzen, wanneer zich op een kadastraal perceel gebouwde eigendommen bevinden. Artikel

117, vierde lid, onderdeel b, bepaalt dat in zo'n geval van het kadastrale perceel de op dat

perceel gelegen gebouwde eigendommen moeten worden afgescheiden, met inbegrip van de bij

die gebouwde eigendommen behorende dienstbare grond. Indien zich derhalve op het kadastrale

perceel gebouwde eigendommen bevinden, dienen eerst met toepassing van de afbakeningsvoorschriften

van artikel 9 van de verordening die gebouwde eigendommen tot een of meer gebouwde

onroerende zaken - voor de omslagheffing gebouwd - te worden geformeerd. Wat van

dat perceel dan nog resteert als ongebouwd, kan als een zelfstandig ongebouwd belastingobject in

de omslagheffing worden betrokken.

Tweede lid f belastinaobiect dat binnen meer dan een taakgebied of OP de grens van twee

of meer waterschappen is gelegen)

De situatie kan zich voordoen, waarin met toepassing van de afbakeningsbepalingen van artikel

4, eerste lid, een ongebouwde onroerende zaak als zelfstandig belastingobject ontstaat, die op de

grens tussen twee of meer waterschappen is gelegen. Indien deze situatie zich voordoet, schrijft

onderdeel d voor dat alleen het gedeelte van de volgens de algemene afbakeningsregels tot

stand gekomen ongebouwde onroerende zaak, dat binnen het beheersgebied van het waterschap

Hollandse Delta is gelegen, in de omslagheffing ongebouwd kan worden betrokken. Dit

gedeelte vormt voor de omslagheffing ongebouwd een zelfstandig ongebouwd belastingobject,

derhalve in zekere zin een 'geamputeerde' ongebouwde onroerende zaak. Daarnaast bestaat de

mogelijkheid dat een object op de grens van een of meer taakgebieden is gelegen. In dat geval

vormt het gedeelte dat binnen het taakgebied is gelegen een zelfstandige ongebouwde onroerende

zaak.

Derde lid (wegen en dergelijke ongebouwd)

Het derde lid bevat een fictiebepaling, waarin wordt voorgeschreven dat openbare landwegen, waterwegen

en spoorwegen met inbegrip van de van die wegen deel uitmakende kunstwerken,

worden aangemerkt als ongebouwde objecten. Teneinde te voorkomen dat talloze geschillen

ontstaan over de vraag of een dergelijke (vaar)weg als een gebouwd object dan wel als een ongebouwd

object moet worden beschouwd, heeft de wetgever besloten deze problematiek op te

lossen door de onderhavige fictiebepaling in artikel 117, vijfde lid, van de Waterschapswet op te

nemen.

Artikel 5 (heffingsmaatstaf ongebouwd)

De heffingsmaatstaf van een ongebouwde onroerende zaak bestaat uit de oppervlakte daarvan.

Hoewel de Waterschapswet daaromtrent niets bepaalt, wordt die oppervlakte uitgedrukt in een aantal

hectaren of een gedeelte daarvan.

Evenmin schrijft de Waterschapswet voor dat voor het vaststellen van de oppervlakte aansluiting

moet worden gezocht bij de kadastrale registratie. In de praktijk is dit evenwel algemeen

gebruikelijk. Artikel 5 gaat er dan ook impliciet van uit dat bij het vaststellen van de heffingsmaatstaf

de kadastrale oppervlakte als regel doorslaggevend is, zoals in het tweede lid van dat

artikel tot uitdrukking is gebracht. Indien in een concreet geval blijkt dat de kadastrale oppervlakte

niet juist of niet bekend is, stelt de ambtenaar belast met de heffing door middel van

meting of schatting de concrete oppervlakte vast. Ingevolge artikel 120, zevende lid, van de

Waterschapswet heeft het waterschap de bevoegdheid een omslagklassenverordening vast te

stellen teneinde te voorkomen dat verschillen in hoedanigheid of ligging van ongebouwde of gebouwde

onroerende zaken leiden tot onevenredig voordeel of nadeel voor de omslagplichtigen.

Die omslagklassenverordening moet regels bevatten met betrekking tot een correctie van de volgens

de algemeen geldende bepalingen bepaalde heffingsmaatstaven voor ongebouwde en gebouwde belastingobjecten. 

Waterschap Hollandse Delta heeft een omslagklassenverordening vastgesteld.

Artikel 6 (tarieven ongebouwd)

De tarieven van waterschapsomslagen worden in belangrijke mate bepaald door de kostentoedeling

aan de onderscheidene categorieën omslagplichtigen, zoals die is vastgelegd in de kostentoedelingsverordening.

Dit verband tussen kostentoedeling en tarief wordt in het tariefartikel tot uitdrukking

gebracht. De kostentoedelingsverordening bevat bepalingen, waarbij het aandeel in de

door waterschap Hollandse Delta gemaakte kosten, gespecificeerd naar de taken waterkeringszorg

en waterkwaliteitsbeheer, wordt toegerekend aan de onderscheidene categorieën belanghebbenden

bij de behartiging van die taken. De mate van belang die een bepaalde categorie

heeft, wordt uitgedrukt in een percentage van de kosten voor de behartiging van de desbetreffende

waterschapstaak. Deze systematiek van de kostentoedelingsverordening en het onderscheid

in taakgebieden leiden ertoe dat in de tariefartikelen voor de verschillende waterschapsomslagen

een gedifferentieerde tariefstelling is opgenomen, waarbij de relatie tot de waterschapstaken

tot uitdrukking wordt gebracht.

Ingevolge artikel 120, achtste lid, van de Waterschapswet dient het tarief van de omslagheffing ongebouwd

en gebouwd per eenheid van de heffingsmaatstaf gelijk te zijn. Ingevolge artikel 6

wordt de heffingsmaatstaf uitgedrukt in hectaren. Het logische gevolg hiervan is dat het tarief

per hectare in een bedrag wordt uitgedrukt.

Artikel 7 (vrijstellingen)

Opmerking vooraf

Hoewel artikel 7 betrekking heeft op vrijstellingen betreffende de omslagheffing ongebouwd,

zijn in deze toelichting beschouwingen opgenomen, die evenzeer gelden voor de omslagheffing

gebouwd. In algemene zin brengt de aard van de omslagheffing mee dat er geen plaats is voor

vrijstellingen. Elk onroerend object dient in de omslagheffing te worden betrokken, tenzij dat object

aanwijsbaar geen belang heeft bij de behartiging van de waterschapstaak- of taken. Vandaar dat

in artikel 1, onderdeel a, het taakgebied wordt geïntroduceerd, waaruit grosso modo blijkt of

een bepaald object belang heeft. Voorts wordt in artikel 2 nog eens uitdrukkelijk herhaald dat

een onroerende zaak alleen in de omslagheffing kan worden betrokken, voor zover die zaak belang

heeft.

In het algemeen kan worden gesteld dat het opnemen van vrijstellingsbepalingen in een belastingregeling

wordt ingegeven door overwegingen van maatschappelijke en/of politieke aard

dan wel op grond van doelmatigheid. Een vergelijking met de gemeentelijke onroerendezaakbelastingen

dringt zich op. Evenals de omslagheffing biedt het zakelijke en objectieve karakter

van de onroerende-zaakbelastingen in beginsel geen ruimte voor vrijstellingen. Bij de indiening

van het wetsvoorstel tot invoering van de onroerende-zaakbelastingen was daarin om die reden

geen regeling omtrent verplichte vrijstellingen opgenomen. Het regeringsvoorstel behelsde

wel een 'beperking' van het collectieve belastingobject waarover belasting kon worden geheven

door de heffing over landbouw- en andere cultuurgronden uit te sluiten (politieke vrijstelling).

Bij amendement van de Tweede Kamer werden voorts wettelijke vrijstellingen voorgeschreven voor

kerken, natuurterreinen e.d. (maatschappelijke vrijstellingen).

In dit verband moet worden gewezen op een fiscaal-theoretisch verschil tussen de onroerende-zaakbelastingen

enerzijds en de omslaghefflng anderzijds. De onroerende-zaakbelastingen zijn algemene

belastingen, waarvan de opbrengsten voor allerlei gemeentelijke doeleinden kunnen

worden aangewend. De gemeenteraad beslist over de wenselijke opbrengsten en dus over de

hoogte van het tarief. De omslagheffing daarentegen is een bijzonder soort bestemmingsbelasting,

waarvan de opbrengst - dus ook het tarief - wordt bepaald door de hoogte van de kosten

die zijn verbonden aan de behartiging van de waterschapstaak of -taken. De kostentoedelingsverordening

speelt in dit kader een doorslaggevende rol. Dit fiscaal-theoretische verschil heeft

tot gevolg dat voor een algemene belasting gemakkelijker vrijstellingen kunnen worden verleend

dan voor een specifieke bestemmingsbelasting. Bij de laatstbedoelde belasting leidt een vrijstelling

ertoe dat niet vrijgestelde belastingplichtigen moeten opdraaien voor het aandeel in de kosten

van de vrijgestelde belastingplichtigen, die verhoudingsgewijs een even groot belang kunnen

hebben bij de te financieren bestemmingsvoorzieningen.

Vorenstaande uiteenzettingen leiden tot de conclusie dat er voor de omslagheffing geen plaats

is voor vrijstellingen die zijn gebaseerd op maatschappelijke en/of politieke overwegingen. Er

kunnen wel vrijstellingen worden opgenomen, die zijn gebaseerd op doelmatigheidsoverwegingen.

Daarbij dient een kosten/baten-analyse tot uitgangspunt te worden genomen. In de gevallen

waarin de hoogte van de perceptiekosten geen redelijke proportie meer hebben tot de hoogte

van het omslagbedrag, kan een (doelmatigheids)vrijstelling op haar plaats zijn.

De achterliggende gedachte bij de vrijstelling van ongebouwde onroerende zaken waarvan waterschap

Hollandse Delta genothebbende is krachtens eigendom, bezit of beperkt recht, is dat het

weinig doelmatig wordt geacht dat waterschap Hollandse Delta zelf ter zake wordt aangeslagen.

Artikel 8 (omslagplicht zakelijk genothebbenden gebouwd)

Artikel 8 regelt de omslagplicht van degenen die krachtens eigendom, bezit of beperkt recht het

genot hebben van gebouwde onroerende zaken, ook wel de genothebbenden gebouwd genoemd

(vgl. artikel 116, onderdeel c, Waterschapswet). Wie de genothebbende is wordt in het algemeen

op grond van de kadastrale registers vastgesteld.

Indien een gebouwde onroerende zaak uitsluitend is belast met het recht van eigendom, spreekt

het voor zich dat de eigenaar als zakelijk gerechtigde in de omslagheffing wordt betrokken. Is

evenwel sprake van een situatie waarin op de gebouwde onroerende zaak een beperkt zakelijk

recht is gevestigd, dan kan zich de vraag voordoen wie belastingplichtig is. De Hoge Raad gaf

hierover een fundamentele beslissing in het arrest van 18 april 1990, nr. 26 607, BNB 1990

/197, Belastingblad 1990, blz. 419. In dit arrest bepaalde de Hoge Raad dat degene die het van

het eigendomsrecht afgeleide beperkte recht heeft, in de belastingheffing moet worden betrokken.

De beperkt zakelijke rechten die tot omslagplicht leiden zijn:

1. het appartementsrecht;

2. het recht van erfpacht;

3. het recht van vruchtgebruik;

4. het recht van gebruik en bewoning;

5. het recht van opstal; en

6. het recht van beklemming.

Het appartementsrecht is geregeld in de artikelen 5:106 en volgende van het Burgerlijk Wetboek. Op

grond van hetgeen in deze artikelen is bepaald, is alleen een eigenaar, erfpachter of opstaller

bevoegd een gebouw met toebehoren en de daarbij behorende grond te splitsen in appartementsrechten.

De gerechtigde tot een appartementsrecht - het Burgerlijke Wetboek noemt hem appartementseigenaar

- moet voor de toepassing van artikel 24 Waterschapswet worden aangemerkt

als eigenaar, erfpachter of opstaller.

Artikel 9 (belastingobject gebouwd)

Inleiding

Conform hetgeen is bepaald in artikel 117, eerste lid, aanhef, van de Waterschapswet, wordt het belastingobject

voor de omslagheffing gebouwd aangeduid als 'één gebouwde onroerende zaak'.

Artikel 9 van de verordening bevat voorschriften met betrekking tot de wijze waarop de omvang van

een gebouwde onroerende zaak wordt bepaald. Het gaat hier dus om de afbakening van het belastingobject

gebouwd. Artikel 9 is inhoudelijk gelijk aan artikel 117 Waterschapswet, welke be-

paling op haar beurt aansluit bij de objectafbakeningsvoorschriften van artikel 16 van de Wet WOZ.

Wat betreft de aansluiting bij de Wet WOZ is het uiteraard zo dat in artikel 117, eerste lid, Waterschapswet

en artikel 9 van de verordening slechts is uitgegaan van de bepalingen uit de Wet

WOZ die betrekking hebben op gebouwde eigendommen.

Artikel 9, tweede lid, beschrijft een bijzondere situatie inzake de objectafbakening bij de omslagheffing

gebouwd welke als zodanig niet in de Wet WOZ voorkomt. Zie ook artikel 117, tweede

lid, Waterschapswet. Op grond van deze bepaling maken ongebouwde eigendommen die dienstbaar

zijn aan een gebouwd eigendom, deel uit van de gebouwde onroerende zaak. In de praktijk

betekent dit dat dergelijke ongebouwde onroerende zaken hun karakter van ongebouwde onroerende

zaak verliezen (en opgaan in het gebouwde object).

Op grond van de Wet WOZ zijn de gemeenten verplicht om de waterschappen mededeling te

doen van onder andere de aanduiding van de onroerende zaak, de waarde van de onroerende

zaak en de naam, het adres en de woon- of vestigingsplaats van degene te wiens aanzien de

WOZ-beschikking wordt genomen. Opgemerkt wordt dat de gemeenten onder vigeur van de Wet

WOZ ook verplicht zijn aan de waterschappen de relevante gegevens te verstrekken van gebouwde

objecten ten aanzien waarvan voor de gemeentelijke onroerende-zaakbelastingen een facultatieve

dan wel een verplichte vrijstelling geldt. Zie ook de toelichting op artikel 13 hierna.

Onder de Wet WOZ zijn de gemeenten ook verplicht tot het waarderen van objecten in aanbouw.

Deze objecten vormen voor de waterschappen gebouwde onroerende zaken, die in de

omslagheffing gebouwd moeten worden betrokken.

Eerste lid, onderdeel a (een gebouwd eigendom)

Van oudsher werd onder een gebouwd eigendom een constructie van min of meer duurzame aard

verstaan, die dient voor het bewaren van zaken of het beschutten van personen tegen atmosferische

invloeden. In jurisprudentie die in de zeventiger jaren inzake de gemeentelijke onroerende-

zaakbelastingen is ontstaan, heeft de Hoge Raad evenwel uitgesproken dat het begrip gebouwde

eigendom geenszins beperkt is tot bouwwerken die beschutting bieden tegen atmosferische

invloeden, maar dat daartoe ook installaties, open inrichtingen, locaties en dergelijke

bouwsels of constructies in de open lucht behoren. In nog latere jurisprudentie heeft de Hoge

Raad dit ook bevestigd ten aanzien van hoogspanningsmasten, open zwembaden, windmolens,

en dergelijke. Alhoewel bij het begrip 'gebouwde eigendom' vaak zal worden gedacht aan het

gebruikelijke beeld (een hoofdgebouw, eventueel met bijgebouwen en omliggende, dienstbare

grond en het woonhuis met garage, schuur en tuin), zijn er in de praktijk dus meer onroerende

zaken die hiertoe behoren.

Eerste lid, onderdeel b (een gedeelte van een gebouwd eigendom)

Onderdeel b van artikel 9, eerste lid, bepaalt dat een gedeelte van een gebouwd eigendom dat

blijkens zijn indeling is bestemd om als een afzonderlijk geheel te worden gebruikt, als een gebouwde

onroerende zaak wordt aangemerkt. Bedoeld worden dan gedeelten die elk nog als een

zelfstandige en onafhankelijke eenheid kunnen worden gebruikt. In dit verband kan worden gedacht

aan appartementen in een flatgebouw, maar ook aan een etage in een woonhuis die is

voorzien van eigen sanitaire voorzieningen en kookgelegenheid, welke afzonderlijk wordt verhuurd.

Delen van gebouwen die niet zelfstandig en onafhankelijk kunnen worden gebruikt, zoals veelal

het geval zal zijn bij kamerverhuur, vormen geen afzonderlijk in de omslagheffing te betrekken belastingobjecten.

In het geval van kamerverhuur maken de verhuurde kamers deel uit van het

gebouw, voor het geheel waarvan de zakelijk gerechtigde in de omslagheffing gebouwd wordt

betrokken.

Eerste lid, onderdeel c (een samenstel)

Dit onderdeel bevat de zogenaamde samenstelregeling. Van een samenstel (ook wel complex genoemd)

is sprake indien twee of meer gebouwde eigendommen die met toepassing van de afbakeningsvoorschriften

van de onderdelen a en b van artikel 9 elk als een afzonderlijk belastingobject

zouden moeten worden aangemerkt, niettemin tezamen als één zelfstandig belastingobject

worden beschouwd. Dat is het geval wanneer die onroerende eigendommen bij een zelfde

(rechts)persoon in gebruik zijn en naar de omstandigheden beoordeeld bij elkaar behoren.

Omtrent de inhoud van het begrip 'naar de omstandigheden beoordeeld bij elkaar behorend' kan

aansluiting worden gezocht bij de jurisprudentie die gevormd is over het begrip 'naar maat-

schappelijke opvatting bij elkaar behorend' onder de gemeentelijke onroerende-zaakbelastingen.

Daaruit blijkt dat tal van omstandigheden voor dit begrip van belang zijn. Ook de

afstand tussen de eigendommen kan hierbij een rol spelen. De complexbepaling zal veelal van

toepassing zijn bij industrieterreinen. Ook in het geval van agrarische bedrijven kan de situatie

zodanig zijn dat sprake is van een samenstel of complex. Ook in situaties waarin gedeelten van

een gebouwd eigendom die naar indeling zijn bestemd om als afzonderlijk geheel te worden gebruikt

tezamen als één geheel worden gebruikt - als voorbeeld kan worden genoemd de samenvoeging

van twee appartementen in een appartementsgebouw -, is sprake van een samenstel dat

voor de toepassing van de Wet WOZ als één gebouwde onroerende zaak wordt aangemerkt. In

het arrest van 15 juli 1987, nummer 24 238, Belastingblad 1987, blz. 537, BNB 1987/275 (gemeente

Woerden) oordeelde de Hoge Raad dat een NS-terrein, waartoe onder meer een stationsgebouw,

seinhuis, perrons, dienstgebouwen, een voetgangersbrug en spoorbanen behoorden,

een complex vormt. Ook een ziekenhuis met een zusterhuis zijn in de jurisprudentie als

een complex aangemerkt (Hoge Raad 9 september 1992, nr. 28 352, Belastingblad 1992, blz.

649, BNB 1991/341).

Eerste lid, onderdeel d (object dat binnen het gebied van meer dan een gemeente is gelegen)

Dit onderdeel ziet op de situatie waarin het gebouwde eigendom, het gedeelte daarvan of het

samenstel, niet in zijn geheel binnen het gebied van een en dezelfde gemeente is gelegen,

maar deels ook in het gebied van een andere gemeente ligt. Doet deze situatie zich voor, dan

vormt het deel dat binnen het gebied van een gemeente valt, een afzonderlijke gebouwde onroerende

zaak die ook afzonderlijk in de heffing zal moeten worden betrokken. In het geval

waarin een gebouwde eigendom dus op de grens van twee of meer gemeenten ligt, maar wel

volledig binnen het gebied van waterschap Hollandse Delta valt, zal waterschap Hollandse

Delta van elke betrokken gemeente de WOZ-gegevens ontvangen die betrekking hebben

op dat deel van de onroerende zaak dat in die betreffende gemeente ligt. Omdat elk deel ingevolge

de wet een afzonderlijke onroerende zaak vormt, zal waterschap Hollandse Delta elk

deel ook afzonderlijk in de heffing van de omslag gebouwd moeten betrekken.

Eerste lid, onderdeel e (belastingobject dat binnen meer dan een taakgebied of op de

grens van twee of meer waterschappen is gelegen)

Indien met toepassing van de afbakeningsvoorschriften van artikel 9, onderdelen a, b, c en d,

een gebouwde onroerende zaak tot stand komt, die is gelegen op de grens van twee of meer

waterschappen, kan alleen het binnen het gebied van waterschap Hollandse Delta gelegen gedeelte

van die zaak in de omslagheffing gebouwd worden betrokken. Dit vloeit voort uit het bepaalde

in artikel 117, eerste lid, onderdeel e, van de Waterschapswet.

Ingevolge het onderhavige onderdeel e dient een dergelijk 'geamputeerd' binnen het gebied van 

waterschap Hollandse Delta gelegen gedeelte van een gebouwde eigendom te worden aangemerkt

als een zelfstandige gebouwde onroerende zaak.

Daarnaast doet zich de mogelijkheid voor dat een belastingobject is gelegen op de grens van

twee of meer taakgebieden. In dat geval wordt eveneens het binnen het taakgebied gelegen gedeelte

als een zelfstandige gebouwde onroerende zaak aangemerkt.

Tweede lid (ongebouwde eigendommen behorende bii de gebouwde onroerende zaak)

Het tweede lid van artikel 9, welke bepaling is gebaseerd op artikel 117, tweede lid, Waterschapswet,

beschrijft een fictie. Zoals uit deze bepaling blijkt maken de ongebouwde eigendommen

die dienstbaar zijn aan een gebouwd eigendom, een gedeelte daarvan of een samenstel,

deel uit van de gebouwde onroerende zaak. Dit betekent dat een ongebouwd eigendom dat

dienstbaar is aan een gebouwd eigendom niet als een ongebouwde onroerende zaak maar als

(deel van) een gebouwde onroerende zaak moet worden aangemerkt. Een dergelijke ongebouwde

eigendom vormt met het gebouwde eigendom één gebouwde onroerende zaak.

Voor het antwoord op de vraag onder welke omstandigheden een ongebouwd eigendom dienstbaar

is aan een gebouwd eigendom kan als algemene regel gelden dat hiervan sprake is in die

gevallen waarin de gebruiksmogelijkheden van het gebouwde object positief worden beïnvloed

door het ongebouwde object. Het ongebouwde object zal samen met het gebouwde object in

gebruik zijn en daarbij behoren. Gangbare voorbeelden zijn de tuin, het erf, de moestuin of de

paardenwei bij de woning. Ook grote(re) oppervlakken ongebouwd kunnen echter tot een gebouwd

object behoren, indien ze daaraan dienstbaar zijn. Opgemerkt zij overigens dat de wet-

gever in hetzelfde artikel een aantal ongebouwde onroerende zaken benoemt die nimmer deel

uit kunnen maken van een gebouwde onroerende zaak. Deze ongebouwde onroerende zaken

zijn en blijven dus ongebouwd. Het betreft hier de ongebouwde onroerende zaken die zijn genoemd

in de Uitvoeringsregeling uitgezonderde objecten Wet WOZ (Regeling van 23 december 1994,

Stcrt.252 en zoals nadien gewijzigd).

Artikel 10 (heffingsmaatstaf gebouwd)

Inleiding

Ingevolge artikel 120, tweede lid, van de Waterschapswet geldt in het geval waarin de gebouwde

onroerende zaak tevens een onroerende zaak is als bedoeld in hoofdstuk III van de Wet

WOZ, als heffingsmaatstaf de op de voet van hoofdstuk IV van de Wet WOZ voor die onroerende

zaak vastgestelde waarde. Dit is logisch, omdat in dit geval in beide wetten wordt uitgegaan van

hetzelfde object, dezelfde onroerende zaak, en een object nu eenmaal slechts één waarde kan

hebben.

Het uitgangspunt dat in de Wet WOZ ten aanzien van het waardebegrip is neergelegd is dat de

waarde wordt bepaald op de waarde die aan de onroerende zaak dient te worden toegekend, indien

de volle en onbezwaarde eigendom daarvan zou kunnen worden overgedragen en de verkrijger

de zaak in de staat waarin die zich bevindt, onmiddellijk en in volle omvang in gebruik zou

kunnen nemen (artikel 17, tweede lid, Wet WOZ). Deze waarde is beter bekend als de waarde in het

economische verkeer en geldt ook voor de heffing van de gemeentelijke onroerende-zaakbelastingen.

De waarde in het economische verkeer is altijd van toepassing op objecten die tot woning dienen

en op niet-woningen met een rijksmonumentale status. Voor niet-woningen die niet op de

rijksmonumentenlijst voorkomen wordt uitgegaan van de gecorrigeerde vervangingswaarde indien

deze waarde hoger is dan de waarde in het economische verkeer.

Een belastingplichtige die het niet eens is met de waarde die voor zijn onroerende zaak is vastgesteld,

dient binnen zes weken na de dag van dagtekening van de WOZ-beschikking hiertegen bij

de gemeente in bezwaar te komen. Doet hij dit niet, dan staat de waarde onherroepelijk vast.

Slechts in bijzondere situaties kan de waarde dan nog door de gemeente worden herzien.

Eerste lid (waardevaststellinq door gemeente)

Dit artikellid bepaalt dat als heffingsmaatstaf voor een gebouwde onroerende zaak die tevens

een onroerende zaak is in de zin van de Wet WOZ, in aanmerking moet worden genomen de

waarde in het economische verkeer die de gemeente in het kader van die wet voor die zaak

heeft vastgesteld. Het waterschap kan niet zelfstandig van die waarde afwijken. De door de

gemeente vastgestelde WOZ-waarde geldt ingevolge hetgeen bepaald is in artikel 22 van de

Wet WOZ voor een tijdvak van vier achtereenvolgende jaren. In het wetsvoorstel verbetervoorstellen

Wet WOZ wordt voorgesteld toe te werken naar een verkorting van het WOZ-tijdvak, zodanig

dat het WOZ-tijdvak gefaseerd wordt ingekort van vier jaren naar één jaar. De jaarlijkse

waardering wordt in beginsel per l januari 2007 ingevoerd.

De waarde wordt bij voor bezwaar vatbare beschikking vastgesteld. Op grond van de artikelen

25 en 26 van de Wet WOZ kunnen overigens ook tussentijdse waardebeschikkingen worden genomen.

Het tijdvak waarvoor deze tussentijdse beschikkingen gelden zal niet gelijk (maar korter)

zijn dan vier jaar.

Op grond van artikel 27 van de Wet WOZ zijn gemeenten onder bepaalde omstandigheden en voorwaarden

ook bevoegd een eenmaal vastgestelde WOZ-waarde te herzien. Een feit dat de heffingsambtenaar

bekend was of redelijkerwijs bekend had kunnen zijn, kan evenwel geen grond voor

herziening opleveren. Herziening gebeurt bij een voor bezwaar vatbare beschikking.

Tweede en derde lid (waarde van werktuigen)

Het tweede en het derde lid van artikel 10 van de verordening betreffen de werktuigenvrijstelling.

Deze vrijstelling is geregeld in artikel 220d, eerste lid, onderdeel j van de Gemeentewet en

artikel 2, eerste lid, onderdeel e van de Uitvoeringsregeling uitgezonderde objecten Wet WOZ.

Op grond van het bepaalde in artikel 120, lid 6, van de Waterschapswet moeten waterschappen

rekening houden met deze vrijstelling indien zij in het kader van het opleggen van een aanslag gebouwd

de waarde van een onroerende zaak zelf bepalen (zie ook artikel 10, vijfde lid, van de verordening

en de toelichting daarop). De waarderingsregels van de Wet WOZ zijn hierbij van toepassing.

Vierde lid (gebouwde onroerende zaak is deel van het WOZ-obiect)

In het geval waarin het gebouwde object voor de waterschapsomslag deel uitmaakt van het

WOZ-object (dit wil dus zeggen dat het WOZ-object meer omvat dan het gebouwde object voor

het waterschap of anders gezegd: het waterschapsobject is niet een WOZ-conform object) zou het

niet juist zijn om de totale WOZ-waarde, zoals door de gemeente aan het WOZ-object toegekend,

als heffingsmaatstaf voor de omslagheffing gebouwd te nemen. De Waterschapswet

schrijft voor (vgl. artikel 120, vijfde lid, Waterschapswet) dat de heffingsmaatstaf voor de omslag

gebouwd in een dergelijk geval wordt gesteld op het gedeelte van de WOZ-waarde dat kan

worden toegekend aan de gebouwde onroerende zaak.

Artikel 120, vijfde lid, van de Waterschapswet zal naast de gevallen waarin het waterschapsobject

gebouwd deel uitmaakt van het WOZ-object, in de praktijk ook toepassing vinden in gevallen

waarin het WOZ-object wordt doorsneden door de waterschapsgrens.

Het aantal gevallen waarin het waterschapsobject gebouwd niet gelijk is aan het WOZ-object, is

in de praktijk betrekkelijk gering. Voorbeelden zijn sportterreinen met kleedkamers en kantine, de

kazerne bij een militair oefenterrein en het CBR-oefenterrein waarop zich een gebouwtje bevindt.

Viifde lid (ontbreken WOZ-waarde)

Het vijfde lid van de model-verordening geeft de zogenaamde vangnetbepaling van artikel 120,

zesde lid, van de Waterschapswet weer. Deze bepaling maakt het voor waterschap Hollandse

Delta mogelijk om in gevallen waarin de gemeente voor een onroerende zaak onverhoopt

(nog) geen WOZ-waarde heeft vastgesteld, toch belasting te heffen. Voorwaarde daarbij is dat 

waterschap Hollandse Delta ten aanzien van het betreffende object een waarde vaststelt en daarbij

de regels van de Wet WOZ inzake de waardebepaling volgt. De waarde dient te worden vastgesteld

door de ambtenaar belast met de heffing als bedoeld in artikel 123, derde lid, onderdeel

b, van de Waterschapswet. Opgemerkt wordt dat een aldus vastgestelde waarde niet bij

een zogenaamde vervangende WOZ-beschikking aan de belastingplichtige wordt bekendgemaakt,

maar dat de vaststelling en bekendmaking van de waarde geschieden in het kader van het vaststellen

van de aanslag in de waterschapsomslag gebouwd. Anders dan het geval is bij de WOZ-beschikking,

geldt de door de heffingsambtenaar vastgestelde waarde niet voor een periode van vier jaar.

Opgemerkt wordt overigens dat waterschap Hollandse Delta de aanslag die op grond van de

vangnetbepaling is opgelegd ambtshalve zal dienen te verminderen indien de naderhand door de

gemeente vastgestelde WOZ-waarde lager is dan de waarde waarvan het waterschap bij de

aanslagregeling is uitgegaan. Indien de naderhand door de gemeente vastgestelde

waarde is hoger dan de waarde die door waterschap Hollandse Delta is vastgesteld kan

waterschap Hollandse Delta de te weinig geheven belasting navorderen op basis van artikel

18a Algemene wet inzake rijksbelastingen.

Invloed Omslagklassenverordeninq op heffinqsmaatstaf

Indien het waterschap ook ten behoeve van gebouwde onroerende zaken een omslagklassenverordening

heeft vastgesteld, dient dit in de redactie van artikel 10 tot uitdrukking te worden

gebracht. De omslagklassenverordening bewerkstelligt immers dat in de volgens de algemene

regels berekende heffingsmaatstaven correcties worden aangebracht teneinde te voorkomen dat

verschillen in hoedanigheid of ligging van ongebouwde en gebouwde onroerende zaken leiden

tot onevenredig voor- of nadeel voor de omslagplichtigen. In dit verband wordt gewezen op het

voorschrift van artikel 111 van de Waterschapswet, dat bepaalt dat de belastingverordening alle

elementen dient te bevatten die van belang zijn voor de heffing en de invordering van de in die

verordening geregelde belasting. De omslagklassenverordening beïnvloedt de grootte van de

heffingsmaatstaf en is dus een van die elementen.

In de omslagklassenverordening dient te worden geregeld op welke wijze en in welke mate de op de

voet van de omslagverordening berekende heffingsmaatstaf dient te worden gecorrigeerd.

Op het aanslagbiljet (of op een bijlage daarvan) wordt aangegeven in welke omslagklasse de

betrokken onroerende zaken zijn ingedeeld, zodat de omslagplichtige kan controleren of de omslagklassenverordening

juist is toegepast en of het waterschap Hollandse Delta de heffingsmaatstaf

op correcte wijze heeft gecorrigeerd.

Artikel 11 (tarieven gebouwd)

Hetgeen is opgemerkt in de toelichting op artikel 6 inzake de tarieven voor het ongebouwd is

ook van toepassing op artikel 11 dat betrekking heeft op de tarieven voor het gebouwd. De verschillen

met artikel 6 bestaan hieruit dat de tarieven van artikel 11 zijn uitgedrukt in eenheden van

de heffingsmaatstaf, welke op hun beurt zijn uitgedrukt in een bepaald eurobedrag. De eenheid

in euro's (€ 2.268) stemt overeen met de eenheid waarvan in de Gemeentewet terzake van de

OZB wordt uitgegaan.

De Waterschapswet schrijft in artikel 120, achtste lid, voor dat het tarief van de belasting per

eenheid van de heffingsmaatstaf gelijk is. De grootte van de eenheid is niet uitdrukkelijk in de

Waterschapswet geregeld. Omwille van de uniformiteit wordt aangesloten bij de eenheid zoals

gehanteerd door de gemeenten.

Artikel 12 (vrijstellingen gebouwd)

Hetgeen is opgemerkt in de opmerking vooraf in de toelichting op artikel 7 inzake de vrijstelling ongebouwd

is mutatis mutandis ook van toepassing op artikel 12 dat betrekking heeft op de vrijstellingen

gebouwd.

Algemeen

De Wet WOZ verplicht de gemeenten voor alle onroerende zaken een waarde vast te stellen.

(De waarde van onroerende zaken die zijn opgenomen in de reeds eerder genoemde Uitvoeringsregeling

uitgezonderde objecten Wet WOZ blijft evenwel buiten aanmerking.) Deze verplichting

leidt in de praktijk ertoe dat de gemeenten ook ten aanzien van onroerende zaken die zij zelf

niet in de heffing van de gemeentelijke onroerende-zaakbelastingen betrekken (omdat deze op

grond van de Gemeentewet verplicht daarvan zijn vrijgesteld of omdat in de belastingverordening

facultatieve vrijstellingen zijn opgenomen), de waarde moeten vaststellen indien het waterschap

de betreffende onroerende zaak of onroerende zaken wel in de omslagheffing gebouwd

betrekt. Met uitzondering van de situatie bedoeld in artikel 120, zesde lid, Waterschapswet (artikel

10, vijfde lid, verordening) hoeven en mogen de waterschappen de waarde van deze onroerende

zaken niet zelf te bepalen. De waarde moet gewoon door de gemeenten worden aangeleverd.

De objecten die ingevolge de Gemeentewet verplicht van de heffing van OZB zijn vrijgesteld,

zijn genoemd in artikel 220d, eerste lid, van de Gemeentewet en betreffen zowel gebouwde als

ongebouwde onroerende zaken (en combinaties daarvan). In het kader van de omslagheffing

gebouwd zijn uiteraard met name de gebouwde onroerende zaken uit genoemde bepaling van

de Gemeentewet relevant.

Onderdeel a (straatmeubilair)

In artikel 12 van de verordening is een vrijstelling opgenomen voor straatmeubilair. De vrijstelling

komt, voor zover bekend, tevens in alle gemeentelijke verordeningen op de onroerende-zaakbelastingen

voor en wordt, voor zover bekend, door de waterschappen overgenomen.

Het opnemen van de vrijstelling ter zake straatmeubilair is ingegeven door overwegingen van

doelmatigheid. Met name de problemen die zich naar verwachting bij de objectafbakening en de

waardering van straatmeubilair kunnen voordoen, hebben ons tot het opnemen van deze vrijstellingsbepaling

in de verordening doen besluiten.

Onderdeel b (eigendommen van waterschap Hollandse Delta)

In onderdeel b van artikel 12 is een vrijstelling opgenomen voor gebouwde onroerende zaken waarvan

het waterschap zelf genothebbende krachtens eigendom, bezit of beperkt recht is.

Onroerende zaken waarvan het waterschap het zogenaamde bloot eigendom heeft (dat wil zeggen

dat het waterschap op de betreffende onroerende zaken ten behoeve van een ander een

beperkt zakelijk recht heeft gevestigd), vallen niet onder de vrijstellingsregeling.

Artikel 10a

De bestaande vrijstellingen in de OZB voor kerken, waterbeheersingswerken en werken bestemd

voor de zuivering van riool- en ander afvalwater gaan, indien het wetsvoorstel 'Wijziging

van de Wet waardering onroerende zaken en van enige andere wetten' tot wet wordt verheven,

ook gelden voor de omslag gebouwd, zodat aan deze onroerende zaken geen waarde meer behoeft

te worden toegekend.

Artikel 13 (omslagplicht ingezetenen)

Inleiding

Artikel 13 bevat bepalingen met betrekking tot de omslagheffing van ingezetenen.

Tussen de ingezetenen en de andere categorieën omslagplichtigen, te weten de zakelijk genothebbenden

ongebouwd en de zakelijk genothebbenden gebouwd bestaan belangrijke verschillen, die

bepaalde consequenties hebben voor de omslagheffing. In het algemene deel van deze toelichting

werd daar reeds op gewezen.

De rechtsgrond voor de omslagheffing ter zake van ingezetenen is de omstandigheid dat dezen

binnen het gebied van het waterschap kunnen wonen, werken en recreëren en dat zij zich daarin

vrijelijk kunnen verplaatsen, een en ander voor zover de behartiging van de waterschapstaak of -

taken hen daartoe in staat stelt. Daarmee is tevens het ingezetenenbelang als algemeen belang

bij het kunnen wonen, werken en recreëren in het gebied van het waterschap aangegeven. Aangezien

de behartiging van de waterschapstaak of -taken ten aanzien van de ingezetenen immateriële

waarden dient, moet het ingezetenenbelang worden gezien als een immaterieel belang,

welke los staat van het belang dat de specifieke onroerende zaak (de woonruimte) bij de taakuitoefening

door het waterschap heeft. Doordat het ingezetenenbelang het waterschappelijk welzijn van

natuurlijke personen tot oogmerk heeft, is dit belang naar zijn aard subject- of persoonsgericht.

Bij de andere categorieën omslagplichtigen daarentegen gaat het om materiële belangen

bij de behartiging van de waterschapstaak of -taken. Daar gaat het om de instandhouding en

het in het kader van hun functie optimaal kunnen aanwenden van gebouwde en ongebouwde

onroerende zaken, welke aanwending zonder doeltreffende waterschapsvoorzieningen niet mogelijk

zou zijn. Het belang van de onderwerpelijke onroerende zaken staat in die gevallen voorop. De

belangen die ten grondslag liggen aan de omslagheffingen ongebouwd en gebouwd zijn naar

hun aard dan ook object- of zaakgebonden. De beschouwingen in het voorgaande maken duidelijk

dat het belang van de categorie ingezetenen wezenlijk verschilt van dat van de overige categorieën

omslagplichtigen.

Het algemene taakbelang is opgebouwd uit de immateriële of welzijnscomponenten van de uit

te oefenen specifieke taken. In de kostentoedelingsverordening is aangegeven hoe groot die

componenten zijn, uitgedrukt in een percentage van de kosten per taak. De Hoge Raad heeft dit

in het arrest van 10 augustus 2001, nr. 36.014, bevestigd. De Hoge Raad gaat in dit arrest zelf

een stap verder door te overwegen dat waterschappen waarvan het gebied uit verschillende

taakgebieden bestaat, de vrijheid hebben hetzij in het gehele gebied de ingezetenenomslag op

een gelijk bedrag per woonruimte te stellen, hetzij per taakgebied de ingezetenenomslag op

een gelijk bedrag per woonruimte te stellen. Bij waterschap Hollandse Delta is de ingezetenenomslag

vastgesteld op een gelijk bedrag per woonruimte in het gehele gebied.

In het algemene deel van deze toelichting is reeds opgemerkt dat de Waterschapswet met betrekking

tot de ingezetenenomslag geen heffingsmaatstaf voorschrijft. Weliswaar schrijft artikel 121

van de Waterschapswet voor dat het tarief van de ingezetenenomslag op een gelijk bedrag per

woonruimte wordt vastgesteld, maar daardoor is de woonruimte nog geen maatstaf van heffing

geworden. De in artikel 121 gebezigde term 'woonruimte' moet dan ook worden gezien als onderdeel

van het belastbare feit, genoemd in artikel 118, derde lid, van de Waterschapswet. Dit

belastbare feit wordt omschreven als 'het blijkens de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens

bij het begin van het belastingjaar hebben van woonplaats in het gebied van het

waterschap en het aldaar in gebruik hebben van woonruimte'. Indien aan deze twee voorwaarden

is voldaan - die tezamen het belastbare feit vormen - kan een inwoner van het waterschap

als ingezetene worden aangemerkt.

Eerste lid (benoeming waterschapstaken en omslagplichtigen')

Op grond van artikel 2 van de verordening is waterschap Hollandse Delta bevoegd een omslag te

heffen van ingezetenen. Zie het eerste lid en het tweede lid, aanhef en onderdeel b, van dat artikel.

In de toelichting op artikel 2 is uiteengezet dat de nadere invulling van deze heffingsbevoegdheid

is uitgewerkt in hoofdstuk IV van de verordening, waarvan artikel 13 het eerste artikel

vormt.

In het eerste lid worden de taken vermeld, die waterschap Hollandse Delta op grond van het

provinciale reglement ten behoeve van de ingezetenen moet behartigen.

Tweede lid (toestand op 1 januari is bepalend voor wie omslaqplichtig is)

In het tweede lid wordt bepaald wie als ingezetene moet worden aangemerkt. Dat is degene die

op 1 januari van het kalenderjaar blijkens de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens

woonplaats heeft in het gebied van het waterschap en die aldaar gebruik heeft van woonruimte.

Indien een woonruimte wordt gebruikt door personen die met elkaar een gezamenlijke huishouding

vormen, wordt slechts een van hen in de heffing van de ingezetenenomslag betrokken. De

ambtenaar die bij het waterschap belast is met de heffing van de omslag wijst hiertoe een lid van

dat huishouden aan. Hij houdt hierbij rekening met het beleid 'aanwijzing belastingplichtigen' dat

ter zake binnen waterschap Hollandse Delta geldt.

Indien sprake is van gebruik van een onzelfstandig deel van een woonruimte - bijvoorbeeld in

het geval van kamerverhuur -, kan ter zake van dit gebruik geen ingezetenenomslag worden

geheven. In het arrest Walcheren (Hoge Raad 26 juni 1996, nr. 31 176, Belastingblad 1996, blz.

436) oordeelde de Hoge Raad dat het heffen van ingezetenenomslag pas aan de orde kan zijn indien

het gaat om het gebruik van zelfstandige woonruimte.

Met ingang van 1 januari 2001 is in de Waterschapswet een definitie van het begrip woonruimte

opgenomen die inhoudelijk gelijk is aan de definitie uit de Wet verontreiniging oppervlaktewateren

(artikel 17, onderdeel c). Opgemerkt wordt dat de heffing van de ingezetenenomslag, indien

ook voor het overige aan de voorwaarden voor heffing wordt voldaan, niet beperkt is tot het gebruik

van onroerende zaken. Ook het gebruik van (roerende) woonwagens en woonboten als woonruimte

leidt tot heffing.

Artikel 14 (tarieven ingezetenen)

In de inleiding van de toelichting op artikel 13 is de nodige aandacht besteed aan de tarieven

van de ingezetenenomslag. Uit de kostentoedelingsverordening blijkt op welke wijze de belangenafweging

per waterschapstaak is geconcretiseerd.

Artikel 15 (wijze van heffing)

Ingevolge artikel 125 van de Waterschapswet kunnen waterschapsbelastingen worden geheven

bij wege van aanslag, bij wege van voldoening op aangifte of op andere wijze, maar niet bij wege

van afdracht op aangifte. Het gaat hier om drie verschillende heffingstechnieken. Bij waterschap

Hollandse Delta worden de waterschapsomslagen geheven bij wege van aanslag. Deze

heffingswijze is in artikel 15 opgenomen.

Artikel 16 (aanslagen bij meerdere omslagplichtigen)

Ingevolge hetgeen is bepaald in artikel 142, eerste tot en met derde lid, van de Waterschapswet,

zijn waterschappen bevoegd om in gevallen waarin ter zake van hetzelfde voorwerp van de

belasting of hetzelfde belastbare feit twee of meer personen belastingplichtig zijn, de belastingaanslag

ten name van een van hen te stellen. Degene op wiens naam de aanslag is gesteld is

bevoegd hetgeen hij meer heeft voldaan dan overeenkomt met zijn belastingplicht, naar evenredigheid

van ieders belastingplicht te verhalen op de overige belastingplichtigen. De genoemde

wettelijke bepalingen geven de waterschappen ook de bevoegdheid de aanslag voor het geheel

in te vorderen bij degene op wiens naam de aanslag is gesteld.

Degenen op wiens naam de belastingaanslag niet is gesteld (maar die dus wel belastingplichtig

zijn), zijn bevoegd tegen de aanslag bezwaar en beroep in te stellen. Artikel 142, vierde lid, van

de Waterschapswet biedt hiertoe de mogelijkheid. Indien deze belastingplichtigen daarom vragen

dienen zij, voor zover deze gegevens voor het maken van bezwaar redelijkerwijs van belang

kunnen worden geacht, op de hoogte te worden gesteld van de gegevens met betrekking

tot de aanslag.

Artikel 16 van de verordening heeft uitsluitend betrekking op de traditionele omslagen. Voor de

ingezetenenomslag kent de Waterschapswet een eigen regeling, welke is opgenomen in artikel

118, derde lid, onder a, van deze wet. Op basis van deze bepaling kan in gevallen waarin sprake

is van gebruik van een woonruimte door meerdere personen die gezamenlijk een huishouding

vormen, slechts één persoon belastingplichtig zijn. Zoals we hiervoor hebben gezien verschilt

deze situatie van die van de traditionele omslagen waar situaties kunnen voorkomen

waarin meerdere personen belastingplichtig zijn (bijvoorbeeld in situaties van mede-eigendom).

Artikel 17 (niet opleggen van aanslagen)

Artikel 17 van de verordening is een weergave van hetgeen is bepaald in artikel 122 van de Waterschapswet.

Sinds de wijziging van de Waterschapswet per l januari 2002 bestaat voor de waterschappen

geen wettelijke verplichting meer om de belastingaanslagen naar beneden af te ronden op gehele

euro's.

Niet opleggen van aanslagen (artikel 17, eerste lid)

Het voorschrift over het niet opleggen van aanslagen moet gezien worden als een doelmatigheidsbepaling

die voorkomt dat aanslagen worden opgelegd voor betrekkelijk geringe bedragen.

Op één aanslagbiljet verenigde aanslagen (artikel 17, tweede lid)

Indien op één aanslagbiljet meerdere aanslagen zijn verenigd, worden deze aanslagen voor de

toepassing van de regels inzake het niet opleggen van aanslagen, als één aanslag aangemerkt.

Het belang van deze bepaling blijkt bijvoorbeeld in situaties waarin een belastingplichtige zakelijk

genothebbende is van een aantal objecten met geringe waarde. Indien het waterschap de

aanslagen die op deze objecten betrekking hebben verenigd op één aanslagbiljet, wordt wellicht

boven het bedrag uitgekomen dat bedoeld is in het eerste lid. Is dit het geval, dan is het waterschap

bevoegd het totaalbedrag van de aanslag te heffen en in te vorderen.

Artikel 18 (betalingstermijnen)

De waterschappen zijn ingevolge artikel 139, eerste lid, Waterschapswet, bevoegd in de belastingverordening

andere betalingstermijnen dan de in artikel 9 Invorderingswet genoemde termijnen

op te nemen. In artikel 18 wordt aan deze bevoegdheid uitvoering gegeven.

Artikel 19 (kwijtschelding)

Op basis van artikel 144, lid 3, Waterschapswet is het algemeen bestuur bevoegd te bepalen

dat van een bepaalde belasting in het geheel geen dan wel gedeeltelijke kwijtschelding wordt

verleend. Het hiervoor benodigde besluit is vormvrij en kan in een afzonderlijk besluit, maar

ook in de belastingverordening zelf worden vastgelegd. Omwille van de kenbaarheid, is in artikel

19 voor de laatstgenoemde mogelijkheid gekozen. Voor de omslagen ongebouwd en gebouwd

wordt geen kwijtschelding verleend.

Artikel 20 (nadere regels)

In artikel 20 is bepaald dat het dagelijks bestuur van het waterschap nadere regels kan geven

met betrekking tot de heffing en de invordering van de omslagen. Deze bepaling is in de verordening

opgenomen teneinde kenbaar te maken dat er in de praktijk naast de in de verordening

geregelde onderwerpen, voor de heffing of invordering van de betreffende belasting nog andere

onderwerpen van belang kunnen zijn. Het gaat hier met name om regels die gelden bij het doen

van aangifte, het opleggen van voorlopige aanslagen en de invorderingsrente. Gelezen in samenhang

met artikel 123, vierde lid, Waterschapswet, dienen de betreffende onderwerpen bij

besluit van het dagelijks bestuur van het waterschap nader te worden geregeld.

Artikel 21 (intrekking, inwerkingtreding, tijdstip van ingang van de heffing en citeertitel)

Het eerste lid regelt dat de oude verordeningen wordt ingetrokken met ingang van de datum

van ingang van de heffing. Deze bepaling voorkomt dat op enig moment verschillende verordeningen

van kracht zijn. De oude verordeningen blijven evenwel van toepassing op belastbare

feiten die zich voor de datum van ingang van de heffing hebben voorgedaan. Voor'oude' belastbare

feiten blijft heffing op basis van de oude verordeningen in de praktijk dus van toepassing.

Het tweede lid van artikel 21 regelt de inwerkingtreding en de bekendmaking van de verordening.

Ingevolge artikel 73 van de Waterschapswet verbinden besluiten van het waterschapsbestuur

die algemeen verbindende voorschriften inhouden niet dan wanneer zij zijn bekendgemaakt.

Aangezien een belastingverordening een besluit van het bestuur van het waterschap is dat algemeen

verbindende voorschriften inhoudt, is bekendmaking van de verordening een wettelijk  vereiste.

Ingevolge artikel 111 van de Waterschapswet is een van de onderwerpen die in de belastingverordening

moet worden geregeld, het tijdstip van ingang van de heffing. Dit tijdstip kan samenvallen

met het tijdstip van inwerkingtreding van de verordening, maar dit is niet per se

noodzakelijk. In het derde lid van artikel 21 van de verordening is de datum van ingang van de

heffing vastgesteld op l januari 2005.

Ingevolge het vierde lid van het onderhavige artikel 21 wordt de verordening voorzien van een

citeertitel en een jaartal. Als jaartal is opgenomen het eerste jaar waarin het waterschap de

omslagen op basis van deze verordening heft, in dit geval 2005.