Notitie Maatschappelijke stages in Heemstede per 2009

Notitie Maatschappelijke stages in Heemstede per 2009

Een onderdeel van het beleidsprogramma van het kabinet Balkenende IV is het voornemen om met ingang van het schooljaar 2011/2012 een maatschappelijke stage als een verplicht onderdeel van het lesprogramma van het voortgezet onderwijs (VO) in te voeren. Elke middelbare scholier die vanaf 2011 in het VO instroomt, zal gedurende zijn middelbare schoolloopbaan een maatschappelijke stage van minimaal 72 uur moeten volgen. Doel van de maatschappelijke stage is dat alle jongeren tijdens hun schooltijd kennis maken met én een onbetaalde bijdrage leveren aan de samenleving.

Tot het schooljaar 2011/2012 kunnen scholen zich voorbereiden op en experimenteren met de maatschappelijke stage.

Er zijn diverse partijen betrokken bij maatschappelijke stages: leerlingen, scholen, stagebieders (organisaties en verenigingen), gemeenten en bemiddelaars. In deze notitie wordt allereerst een algemene toelichting op de rol van alle betrokkenen gegeven. Vervolgens wordt deze rol voor Heemstede beschreven. Na een paragraaf over de financiën en conclusies sluit de notitie af met een voorstel voor de invulling van de rol van de gemeente.

1. Algemene toelichting: rollen en verantwoordelijkheden

Leerlingen

In de eerste plaats is het aan de leerling zelf om een stageplek te zoeken. De ideale stageplek sluit aan bij de interesses en de capaciteiten van de leerling. Het is niet de bedoeling dat de stageplek in het verlengde ligt van de eventuele beroepskeuze van de scholier. Het gaat er juist om dat jongeren ervaren hoe het is om een onbetaalde bijdrage te leveren aan de samenleving. Vanuit deze ervaring is de stap richting vrijwilligerswerk in de toekomst kleiner.

Scholen

De school begeleidt de leerling tijdens de stage en zorgt ervoor dat leerlingen die zelf geen stageplek vinden toch geplaatst worden. Daarnaast draagt de school de eindverantwoordelijkheid voor de stage als het gaat om het borgen van het leerrendement en de begeleiding. Dat kan bijvoorbeeld door met de leerling een stageplan op te stellen. Daarin staat wat de leerling gaat doen op de stageplek, hoe de begeleiding op de stageplek eruit ziet en welke afspraken er rond de veiligheid van de leerling zijn gemaakt. Scholen krijgen van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen geld voor de organisatie (inclusief bemiddeling) van maatschappelijke stages. Dit bedrag loopt op van € 48 per leerling in 2009, tot € 105 per 2011.

Stageaanbieder

Stages kunnen op diverse plekken gevonden worden. Ook in sectoren die niet direct op het netvlies staan. Denk bijvoorbeeld niet alleen aan het eten rondbrengen in het verzorgingshuis, maar ook aan het organiseren van buurtactiviteiten, wijksportdagen en begeleiding van de avondvierdaagse. Of het trainen van de F-jes van een voetbalteam. Wel zal de stageaanbieder moeten investeren in de begeleiding van de leerlingen, terwijl hiervoor geen specifieke middelen beschikbaar worden gesteld.

Gemeenten

De rol van gemeenten is vastgelegd in een convenant dat op landelijk niveau is afgesloten tussen het rijk en de VNG. Op basis van dit convenant ontvangen gemeenten extra middelen in het gemeentefonds. Aan gemeenten wordt er geld beschikbaar gesteld om de lokale ondersteuning- structuur voor vrijwilligerswerk te versterken. Gemeenten met VO-scholen ontvangen daarnaast middelen voor een effectieve bemiddelings- en ondersteuningsinfrastructuur voor maatschappelijke stages en vrijwilligerswerk. Gemeenten hebben naast een faciliterende en stimulerende rol ook de rol van stagebieders.

Bemiddelaars

Als een scholier zelf zijn stageplek vindt, is er geen rol weggelegd voor een bemiddelaar. In veel gevallen zal er echter wel behoefte zijn aan iets of iemand waar vraag en aanbod bij elkaar komen. Deze rol is niet per definitie aan een bepaalde instelling gekoppeld. Scholen zouden zelf als bemiddelaar kunnen optreden maar het is ook denkbaar dat de gemeente of een vrijwilligerscentrale deze functie vervult.

Tot het schooljaar 2011/2012 kunnen scholen zich voorbereiden op en experimenteren met de maatschappelijke stage. Tevens zijn er landelijke pilots. De evaluatie van de pilots moet antwoord geven op de vragen: lukt het scholen om al hun leerlingen stage te laten lopen? Zijn er voldoende stageplaatsen? Waar lopen scholen, bemiddelaars, begeleiders en stagebieders in de praktijk tegen aan?

2. Heemsteedse situatie

Scholen

De Heemsteedse scholen voor voortgezet onderwijs zijn twee jaar geleden beide op eigen wijze gestart met de maatschappelijke stage.

Haemstede Barger

Deze school maakt gebruik van Codename Future. Dit is een organisatie die onder andere jongerenprojecten uitvoert voor de overheid, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Codename Future heeft de maatschappelijke stages voor de Haemstede Barger de afgelopen twee schooljaren ingevuld via een themaweek. Vorig schooljaar was het thema “armoede dicht bij huis”. 115 leerlingen van de derde klas liepen stage bij de Voedselbank Haarlem. Ze werden ingeschakeld bij het samenstellen van de voedselpakketten en organiseerden activiteiten om geld in te zamelen.

De school is zeer tevreden over de samenwerking met Codename Future, maar is zich er wel van bewust dat de maatschappelijke stage vanaf 2011 op een andere wijze ingevuld zal moeten worden. Zo is er in de huidige vorm geen ruimte voor keuzevrijheid voor de leerlingen: alle leerlingen van de derde klas doen verplicht mee aan de themaweek. Daarnaast is het onmogelijk om de stage van 72 uur gedurende één week te lopen. De school signaleert in de voorbereiding op de wettelijke stage de volgende knelpunten/uitdagingen:

• ·

  Hoe combineren we de stage van 72 uur met het lesrooster?

• ·

  Hoe zorgen we voor een goede begeleiding van leerlingen op het stageadres?

Dit tweede punt speelt vooral op VMBO-scholen omdat de stagiaires van deze scholen relatief jong zijn. De stage zal over het algemeen niet in het examenjaar plaatsvinden waardoor er “slechts” drie schooljaren overblijven. Naast de leeftijd vraagt het onderwijsniveau ook om meer begeleiding.

College Hageveld

Ook Hageveld heeft de afgelopen twee schooljaren geëxperimenteerd met de maatschappelijke stages. Hageveld heeft hiervoor samenwerking gezocht met het Steunpunt Vrijwilligerswerk Heemstede (SVH), zijnde een door de gemeente gesubsidieerd project van de Stichting CASCA, en de Vrijwilligerscentrale in Haarlem. Men is tevreden over deze samenwerking. Vorig schooljaar hebben 90 leerlingen van de vierde klas stage gelopen bij diverse instellingen. SVH heeft hiervoor 40 stageplekken geregeld. Net als de Haemstede Barger heeft ook Hageveld ervoor gekozen om de maatschappelijke stages gedurende een bepaalde week in te vullen. Dit was ook mogelijk omdat de stages “slechts” 24 uur duurden. In de toekomst ziet de school mogelijkheden om de leerlingen hierin meer vrijheid te bieden. Dit schooljaar doet Hageveld mee aan een van de - gesubsidieerde - landelijke pilots op het gebied van maatschappelijke stages.,op grond waarvan 120 leerlingen van de vierde klas in maart/april een maatschappelijke stage (MAS) van 30 uur volgen.

De school verwacht dat 40% van de leerlingen zelf een stageplek zal vinden. Voor de overige leerlingen maakt de school gebruik van de inzet van het SVH.

Heemsteedse stagebieders

Op basis van de Heemsteedse leerlingaantallen zullen jaarlijks ongeveer 300 leerlingen stage volgen. Het aantal benodigde stageplekken komt niet overeen met dit aantal omdat een stageplek door meerdere leerlingen benut kan worden. Het aantal Heemsteedse organisaties dat de maatschappelijke stages aanbiedt neemt jaarlijks toe. Op dit moment bieden onder andere de Stichting Jacob, de Hartekamp Groep, de Stichting CASCA, de Wereldwinkel, Scouting Wabo, de Volkstuinvereniging, Radio de Branding, Stichting Sportservice en de Roeivereniging Het Spaarne deel aan de stages. Gelet op het aantal benodigde stageplekken lijkt een verdere toename van het aantal stagebieders echter noodzakelijk. Met name de organisaties die hoofdzakelijk met vrijwilligers werken, wijzen op het knelpunt van het ontbreken van mogelijkheden, c.q. financiën, om de leerlingen op de stageplek te begeleiden.

Stichting CASCA: Steunpunt Vrijwilligerswerk Heemstede

Sinds 2003 subsidieert de gemeente de Stichting CASCA voor het uitvoeren van (Steunpunt vrijwilligerswerk (SVH), vrijwilligersbijeenkomst - incl. uitreiking vrijwilligersprijs - en vrijwilligerwerk voor jongeren). De subsidie bedraagt in 2009 ruim € 37.000. De totale personele inzet voor de projecten bedraagt 16 uur per week.

De Stichting CASCA (via het SVH) is hiernaast gestart met de bemiddeling voor de maatschappelijke stages voor College Hageveld. De kosten van deze bemiddelingsinzet komen voor rekening van College Hageveld.

De Stichting CASCA participeert via het Steunpunt Vrijwilligerswerk Heemstede in een provinciaal overleg van vrijwilligerscentrales. Deze hebben gezamenlijk van de provincie een incidentele subsidie ontvangen om een goede structuur voor maatschappelijke stages neer te zetten. Deze structuur bestaat uit het opzetten van een breed vacature-aanbod voor de scholieren en een goede relatie met de scholen en de stagebieders. De Stichting CASCA heeft ervoor gekozen deze incidentele middelen in te zetten voor tijdelijke personele inzet op dit vlak (18 uur per week gedurende een jaar). In het najaar van 2008 heeft SVH het initiatief genomen een lokaal platform maatschappelijke stages bijeen te roepen. In dit platform participeren scholen en stagebieders.

3. Financiën: scholen en gemeente

Vanuit het rijk worden aan scholen en gemeenten gelden beschikbaar gesteld voor maatschappelijke stages. Overigens ontvangen de scholen de middelen per schooljaar en de gemeente per kalenderjaar. Voor Heemstede is sprake van de volgende bedragen.

* inclusief € 8.600 uit 2008

Het budget van de gemeente bestaat uit twee geldstromen. Het grootste deel van het budget (54%) wordt door het Ministerie van OCW beschikbaar gesteld en is bestemd voor maatschappelijke stages. Het andere deel komt van het ministerie van VWS en is bestemd voor de versterking van het lokale vrijwilligerswerk, indien/voorzover dit noodzakelijk is.

Uit het financiële overzicht blijkt dat de scholen het grootste budget tot hun beschikking hebben. Dit is in overeenstemming met de mate waarin zij verantwoordelijk zijn voor de maatschappelijke stage. Zij dragen de eindverantwoordelijkheid en worden geacht met de middelen de begeleiding van de leerlingen en de bemiddeling te verzorgen, c.q. in te kopen.

4. Conclusies

Uit het bovenstaande kunnen de volgende conclusies worden getrokken.

• o

  In Heemstede is er een goede ondersteuningsstructuur voor vrijwilligerswerk (met name het Steunpunt Vrijwilligerswerk Heemstede (SVH), gesubsidieerd door de gemeente;

• o

  De scholen voor voortgezet onderwijs ontvangen van het rijk middelen om de maatschappelijke stages vorm te geven en uit te voeren;

• o

  College Hageveld en de Haemstede Barger zijn twee jaar geleden beide op eigen wijze gestart met de maatschappelijke stage. Dit ter voorbereiding op de verplichting stages aan te bieden per schooljaar 2010/2011.

• o

  SVH wordt met behulp van een provinciale subsidie in staat gesteld om een goede structuur voor de maatschappelijke stages op te zetten (vacatureaanbod en relatie met scholen en stagebieders);

• o

  De medewerking van instellingen en organisaties als stagebieders is cruciaal voor het succes van de maatschappelijke stages. Voor de begeleiding van stagiaires op de werkvloer door de stagebieders zijn geen gelden beschikbaar gesteld.

5. Voorstellen

De komende jaren is de maatschappelijke stage nog in de experimenteerfase. Alle betrokkenen zijn op zoek naar de juiste invulling van hun rol. In deze fase past een stimulerende rol van de gemeente. We stellen voor deze rol als volgt in te vullen:

A Stimuleringssubsidie voor stagebieders

Het is van groot belang dat zoveel mogelijk Heemsteedse organisaties maatschappelijke stages gaan aanbieden. Niet alleen om scholieren een ruime keus aan stageplaatsen te kunnen bieden, maar ook omdat de stagiaires van vandaag de vrijwilligers van morgen kunnen zijn. Knelpunt hierbij is voor veel organisaties het ontbreken van de mogelijkheden, c.q. financiën, om de leerlingen op de stageplek te kunnen begeleiden. Door verschillende organisaties zijn wij op dit knelpunt gewezen. We stellen voor dit aan te pakken door - met inzet van de ontvangen middelen - organisaties via subsidiëring te stimuleren tot het aanbieden van stages. Hierbij denken we aan een subsidieregeling met de volgende voorwaarden:

• o

  Doelgroep stagebieders die merendeels werken met vrijwilligers

• o

  Subsidie voor de begeleiding op de stageplek van elke leerling van een Heemsteedse

  school die stage loopt van minimaal 30 uur

• o

  Hoogte subsidie € 100 per leerling

Uitgaande van 300 leerlingen betekent dit een financiele inzet van € 30.000.

Bewust wordt in de doelgroep van de subsidieregeling gesproken over stagebieders die merendeelswerken met vrijwilligers. Het is niet de bedoeling dat professionele organisaties die (mede) werken met vrijwilligers, zoals zorginstellingen, een beroep doen op de subsidieregeling. Uiteraard betekenen de maatschappelijke stages ook voor deze organisaties extra werk. Echter, qua bedrijfsvoering zijn zij beter ingesteld op de begeleiding van stagiaires omdat zij veelal een beroepskracht in dienst hebben die de begeleiding van vrijwilligers in zijn takenpakket heeft. Daarnaast hebben zij over het algemeen wel enige financiële ruimte om de begeleiding van scholieren te regelen.

We denken hiermee niet alleen de leerlingen, c.q. scholen te ondersteunen in het vinden van een maatschappelijke stage, maar óók het lokale vrijwilligerswerk te kunnen ondersteunen en versterken.

We stellen voor deze subsidieregeling in te zetten voor de schooljaren 2009/2010 en 2010/2011.

Voordat de maatschappelijke stage een wettelijke verplichting wordt, willen we de regeling evalueren. Hierbij kan tevens de vraag worden betrokken of de ondersteuning op den duur kan worden toegevoegd aan de reeds bestaande structurele subsidiering van organisaties. Op deze wijze kan het aanbieden van stages onderdeel uitmaken van de subsidieafspraken.

B. Subsidie voor scholing en deskundigheidsbevordering

Voor veel organisaties én vrijwilligers vragen de maatschappelijke stages en het begeleiden van jongeren nieuwe vaardigheden. Scholing en deskundigheidsbevordering kunnen behulpzaam zijn bij het verkrijgen van die vaardigheden. SVH heeft de afgelopen periode op dit gebied ondersteuning geboden en het is wenselijk dat ook de komende tijd budget beschikbaar is voor scholing. SVH kan door indiening van een bestedingsvoorstel een beroep doen op de gemeente voor maximaal € 3.000 per schooljaar.

C Steunpunt Vrijwilligerswerk Heemstede

In deze fase van de invoering moet de structuur van maatschappelijke stages nog neergezet worden. Deze structuur bestaat uit het opzetten van een breed vacature-aanbod voor de scholieren en een goede relatie met de scholen en de stagebieders. Hiervoor ontvangt de Stichting CASCA (SVN) van de provincie een incidentele subsidie voor een jaar.

Zoals aangegeven subsidieert de gemeente de Stichting CASCA voor het uitvoeren van 3 vrijwilligersprojecten, waaronder vrijwilligerwerk voor jongeren. De subsidie bedraagt in 2009 in totaliteit ruim € 37.000. De personele inzet voor de 3 projecten bedraagt 16 uur per week.

Voorgesteld wordt de Stichting CASCA aan het structureel onderhouden van de opgezette structuur (met name het onderhouden vacature-aanbod) voor maatschappelijke stages invulling te laten geven via het deelproject “vrijwillligerswerk voor jongeren”.

D Gemeente als stageaanbieder

Het is van belang dat de gemeente ook als stageaanbieder meedoet aan de maatschappelijke stage om de betrokkenheid van scholieren bij de samenleving te vergroten. Naast de stages die binnen deorganisatie reeds worden aangeboden, zijn er diverse gemeentelijke projecten die geschikt zijn voor het volgen van een maatschappelijke stage, omdat ze raakvlak hebben met maatschappelijke betrokkenheid. Voorbeelden van dergelijke projecten zijn de organisatie van de jaarlijkse dag voor nieuwe inwoners, de kunst- en cultuurmanifestatie en de 65-jarigen dag.

Daarnaast kan de gemeente een stimulerende/stagewervende rol vervullen door gebruik te maken van het eigen netwerk c.q. in contacten met organisaties de maatschappelijke stages te agenderen.

Welzijnszaken, juni 2009