Welstandsverordening Wageningen 1997

De gemeente Wageningen heeft al meer dan 25 jaar een eigen welstandscommissie. Deze is in het leven geroepen onder de werking van de Woningwet 1962 met als taak het adviseren over redelijke eisen van welstand bij aanvragen om een bouwvergunning bouwplannen. Sinds de inwerkingtreding van de nieuwe Woningwet op 1 oktober 1992 zijn de deuren geopend voor een geïntegreerd welstandsbeleid. Dit is van grote invloed op de taak en werkwijze van de welstandscommissie.

Was de taak van de welstandscommissie voorheen beperkt tot het beoordelen van bouwplannen aan redelijke eisen van welstand, nu kan zij een bijdrage leveren aan het beleid voor de ruimtelijke `(beeld)kwaliteit van de gemeente Wageningen (welstandszorg).

De Verordening Welstandscommissie Wageningen, zoals die sinds de laatste wijziging van 1992 luidde, regelde de instelling, samenstelling, taak en bevoegdheden van de gemeentelijke welstandscommissie. Door de nieuwe Woningwet en de daaruit voortvloeiende ontwikkelingen dient deze verordening te worden geactualiseerd. Zo heeft in 1994 een integratie plaatsgevonden tussen de welstandsadvisering en de monumentenzorg door het instellen van de overlapcommissie van de monumentencommissie en de welstandscommissie. Deze commissie adviseert over monumenten, M.I.P. panden en panden binnen de stadsgracht. Verder is een dialoog tussen welstand en stedebouw op gang gekomen en heeft een integratie van de diverse beleidsvelden plaatsgevonden in de Stuurgroep Beeldkwaliteit, waar de welstandscommissie ook in is vertegenwoordigd.

In het belang van de deregulering is in de Woningwet de mogelijkheid vastgelegd om gebieden en meldingsplichtige bouwwerken van het welstandstoezicht uit te sluiten.

In het belang van het streven naar meer visuele kwaliteit biedt dezelfde Woningwet ook de mogelijkheid om in de bouwverordening nadere welstandseisen op te nemen.

Welstandsbeleid bevindt zich dus in een interessant spanningsveld: kwaliteit waar nodig, terughoudend waar kan en nooit op zichzelf staand.

Het is de gemeente zelf die richting geeft aan dat beleid. Eenmaal vastgelegd beleid zal een toetsingskader zijn voor de uitvoeringsplannen.

De samenstelling van de commissie zal moeten waarborgen dat zij in staat is een geïntegreerde en gedifferentieerde visie te formuleren en te toetsen.

Voor de hand ligt dat de leden deskundig moeten zijn op het gebied van de architectuur en tenminste affiniteit en ervaring met de andere beleidsvelden moeten hebben.

Een meerwaarde is dat er een deskundige op het gebied van de andere beleidsvelden, met name een stedebouwkundige zitting heeft die intermediair kan zijn tussen welstand en stedebouw.

Dit artikel regelt de taak van de commissie. De taak is ten opzichte van de welstandsbeoordeling onder de Woningwet 1962 aanzienlijk verruimd. De advisering sub a gaat over concrete uitvoeringsplannen, aan de hand van aanvragen om vergunning, ontheffing of melding van bouwwerken. Ook kunnen plannen in het kader van vooroverleg aan de commissie worden voorgelegd. De bepaling is ruim omschreven, zodat naast bouwplannen ook andere objecten, zoals bijvoorbeeld reclame-aanduidingen, terrasinrichting en -meubilair op redelijke eisen van welstand kunnen worden beoordeeld door de commissie.

De beleidsadviserende taak zoals nader omschreven in lid 2 omvat onder andere het voor bepaalde locaties en wijken ontwikkelen van randvoorwaarden voor de architectuur of de beeldkwaliteit, het aangeven van nadere criteria voor welstand en het aangeven van de mate van welstandsniveau per gebied of bebouwing, mede in relatie tot andere beleidsvelden, die raakvlakken met welstand hebben.

Genoemd kunnen worden onderwerpen als ruimtelijke ordening, inrichting van de openbare ruimte, monumentenzorg, sociale veiligheid, stadsvernieuwing, reclamebeleid en dergelijke.

Een en ander betekent dat aan het begin van een procedure wordt afgewogen of de welstandscommissie voor advies zal worden ingeschakeld en op welk moment. Uitgangspunt is dat de commissie altijd zal worden betrokken bij de beleidsadvisering, tenzij er goed redenen zijn om daarvan af te zien.

Lid 2.

Het rouleringsschema voorziet in de behoefte om de advisering zo optimaal mogelijk te houden. Ieder lid heeft een eigen inbreng en visie die de kwaliteit van het advies ten goede komt door de onderlinge dialoog. Door de wisseling wordt dit effect versterkt.

Lid 3.

De taak van de commissie vraagt om een samenstelling van leden die in ieder geval voldoende deskundig zijn op het gebied van architectuur, bij voorkeur met affiniteit met andere beleidsvelden. Bij de benoeming zullen deze affiniteit, kennis en ervaring van gegadigden een belangrijke rol spelen. Geregistreerde architecten zullen in de regel aan deze kwalificaties voldoen. Niet architecten zullen in ieder geval aantoonbare kwaliteiten moeten hebben.

De relatie met stedebouw is evident. Daarom is er ook voor gekozen om personen met deskundigheid op het gebied van stedebouw in de commissie op te nemen. Welstandszorg en monumentenzorg zijn eveneens nauw met elkaar verstrengeld. Die relatie wordt verankerd in de beoordelingscommissie stad en monumenten voor de toetsingstaak.

Lid 5.

Deze bepaling maakt het mogelijk om met de 1e benoeming op grond van deze verordening een cyclus in werking te zetten, waarbij elke 2 jaar 2 leden aftreden en dan kunnen worden herbenoemd respectievelijk worden vervangen door nieuwe leden.

Lid 6 en 7.

De benoeming geldt voor vier jaren. Ten einde te voorkomen dat na vier jaar alle zittende leden zouden verdwijnen en daarmee de opgebouwde kennis en ervaring in de commissie, is er voor gekozen om de benoeming zodanig te regelen dat elke twee jaar twee leden kunnen aftreden. Herbenoeming kan eenmaal plaatsvinden. Enerzijds wordt zo opgebouwde kennis behouden en voor de adviestaak ingezet, anderzijds is een te lange zittingsduur niet goed voor de adviestaak. Er zal met regelmaat verandering van de samenstelling moeten plaatsvinden om in te spelen op ontwikkelingen en omstandigheden.

Lid 1 en 2

Deze bepalingen zijn een aanvulling op artikel 9.6 van de bouwverordening Wageningen 1993, waarin de mondelinge toelichting door een belanghebbende is geregeld ten aanzien bouwaanvragen en meldingen. De bedoeling van het vooroverleg is tweeledig. De commissie kan op deze wijze nadere informatie krijgen over het ontwerp en belanghebbende over de motivering van de commissie. Opgemerkt wordt, dat het vooroverleg ook het moment kan zijn waarop de commissie bij een beoordeling over een ontwerp aanbevelingen zal kunnen doen aan de ontwerper. In de praktijk zullen deze aanbevelingen abstracter zijn bij ontwerpen van geregistreerde architecten en concreter bij ontwerpen van niet architecten, zoals particulieren of bouwkundigen. Hier bevindt zich een spanningsveld. De commissie heeft een toetsfunctie en geen ontwerpfunctie. Zij kan en mag dan ook niet op de stoel van de ontwerper gaan zitten. Van geval tot geval zal de commissie moeten afwegen in hoeverre aanbevelingen kunnen worden gedaan. De ontwerper respectievelijk de opdrachtgever blijven verantwoordelijk voor het ontwerp.

Lid 1.

De beoordeling van het al dan niet voldoen aan redelijke eisen van welstand is een bevoegdheid van burgemeester en wethouders. Dit doen zij op basis van een advies van de bij deze verordening ingestelde commissies. Een advies moet daarom gemotiveerd zijn. In beginsel zal er tussen de leden consensus zijn, maar een advies hoeft niet altijd eenstemmig te zijn. Bij het ontbreken van eenstemmigheid is ook de motivering van het minderheidsstandpunt belangrijk. Overigens zal het motiveren van een positief advies in de meeste gevallen achterwege kunnen blijven, tenzij de plannen "discutabel" zijn, bijvoorbeeld als buren bedenkingen hebben tegen het bouwplan. In die gevallen is een motivatie van belang voor de beoordeling door burgemeester en wethouders.

Lid 3.

Dit lid heeft betrekking op de mandatering. Het gaat hierbij om eenvoudige aangelegenheden, waarbij vooral gedacht wordt aan bouwplannen e.d. die in de praktijk getoetst kunnen worden aan bekend veronderstelde inzichten van de commissie, aangelegenheden die uit een oogpunt van welstand van minder betekenis kunnen worden geacht en plannen die eenvoudig kunnen worden getoetst aan door de raad vastgelegde toetsingscriteria. Voor een efficiënte afhandeling kan dan gekozen worden voor afdoening door één lid, zonder dat daardoor aan de "kwaliteit' of waarde van het advies wordt tekort gedaan. Naarmate meer criteria in beleid is vastgelegd op grond van artikel 9.1, lid 2 van de bouwverordening Wageningen 1993, kan de toetsing eenvoudiger zijn. In dit verband wordt ook verwezen naar artikel 9.5. van de genoemde bouwverordening, waarin de mandatering ten aanzien van aanvragen om bouwvergunningen en meldingen is geregeld.

Voor de beoordeling van monumenten als bedoeld in de Monumentenverordening Wageningen 1997 en de omliggende ruimte ligt er een duidelijke relatie tussen monumentenzorg en welstandszorg. Zowel de welstandscommissie als de monumentencommissie geven hun adviezen over veranderingen e.d. aan monumenten een advies en veelal is dat ook wettelijk verplicht. Een gezamenlijke beoordeling ligt dan ook voor de hand voor een goede afstemming tussen beide disciplines. De ervaringen die vanaf 1994 zijn opgedaan met de "overlapcommissie van de monumentencommissie en welstandscommissie" bevestigen de meerwaarde daarvan. Daarom wordt deze commissie, in deze verordening aangeduid als "beoordelingscommissie stad en monumenten" nu in deze verordening geregeld.

Een deel van de gemeente wordt als werkterrein van de beoordelingscommissie stad en monumenten aangewezen als het gebied vanuit cultuurhistorisch belang door de raad is aangemerkt als een bijzonder aandachtsgebied voor de beeldkwaliteit. Bijvoorbeeld omdat er een zodanige concentratie van monumenten is dat het totaal aan bebouwing het karakter en beeld van dat gebied bepaalt en daardoor ook overige bouwwerken integraal vanuit de monumenten- en welstandszorg dienen te worden bezien.

De uitvoering van de taak van de commissie moet doelmatig en doeltreffend zijn. Indien plannen meerdere keren aan de commissie voor vooroverleg of ter advisering worden voorgelegd, leidt dat tot een hogere werkdruk voor de commissie en de vraag of de leges voor het betreffende plan nog in redelijkheid in overeenstemming zijn met de werkzaamheden die hiervoor worden verricht. Het is niet wenselijk dat plannen/aanvragen etc. meer dan strikt nodig voor vooroverleg en advies aan de commissie worden voorgelegd. Dit artikel geeft burgemeester en wethouders daarom de mogelijkheid het aantal adviezen en vooroverleggen te bepalen, binnen nader door hen te stellen regels.

De daarbij te hanteren criteria kunnen bijvoorbeeld zijn de hoogte van de bouwkosten, de aard van het (bouw)plan of economische motieven. Het is aan burgemeester en wethouders deze richtlijnen te bepalen en te bepalen of voor adviezen en vooroverleggen die bovenop het bepaalde aantal komen, extra kosten in rekening worden gebracht.