Verstrekkingenboek Maatschappelijke Ondersteuning gemeente Slochteren 2012

1.1 Compensatiebeginsel

Artikel 4 Wmo, het artikel dat gemeenten de opdracht geeft tot het verstrekken van (individuele) voorzieningen, luidt:

1. Ter compensatie van de beperkingen die een persoon als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onder g, onderdeel 4° , 5° en 6°, ondervindt in zijn zelfredzaamheid en zijn maatschappelijke participatie, treft het college van burgemeester en wethouders voorzieningen op het gebied van maatschappelijke ondersteuning die hem in staat stellen:

a. een huishouden te voeren;

b. zich te verplaatsen in en om de woning;

c. zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel;

d. medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan.

2. Bij het bepalen van de voorzieningen houdt het college van burgemeester en wethouders rekening met de persoonskenmerken en behoeften van de aanvrager van de voorzieningen, alsmede met de capaciteit van de aanvrager om uit een oogpunt van kosten zelf in maatregelen te voorzien.

Net als in de Verordening MO wordt er in dit besluit van uitgegaan dat onder het voeren van een huishouden zowel de woonvoorzieningen als de hulp bij het huishouden moeten worden verstaan. Onder het zich verplaatsen in en om de woning is de rolstoelvoorziening gerekend. Onder het zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel zijn de vervoersvoorzieningen begrepen.

1.2 Doelgroep voorzieningen maatschappelijke ondersteuning

Het eerste dat bij een aanvraag voor een voorziening moet gebeuren is beoordelen of de aanvrager behoort tot de doelgroep van de Wmo. Daarvoor liggen enkele uitgangspunten in de Wmo zelf en aanvullend hierop enkele uitgangspunten in de Verordening MO.

Artikel 4 van de Wmo spreekt van “de beperkingen die een persoon als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onder g, onderdeel 4° , 5° en 6°, ondervindt in zijn zelfredzaamheid en zijn maatschappelijke participatie”.

Die personen uit het eerste lid onder g, onderdeel 4, 5 en 6 zijn:

1.personen met een beperking:

een persoon die ten gevolge van ziekte of gebrek, inclusief chronisch psychische en psychosociale problemen, aantoonbare beperkingen ondervindt bij het uitvoeren van activiteiten op het gebied van het voeren van het huishouden, bij het normale gebruik van de woning; bij het verplaatsen in en om de woning, bij het zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel of bij het ontmoeten van medemensen en het op basis daarvan aangaan van sociale verbanden;

2.mantelzorgers;

Ad. 1

Ten aanzien van de onder 1 genoemde groepen, mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en mensen met een psychosociaal probleem zal moeten worden vastgesteld waar de beperkingen/belemmeringen uit bestaan, of dat te objectiveren is, en welke mogelijkheden er zijn om de problemen op te lossen. Voor deze inventarisatie wordt gebruik gemaakt van de ICF (uitgewerkt in hoofdstuk 8). Dit zal worden gedaan door de medewerkers van de afdeling Dienstverlening, unit Zorg. Indien nodig wordt er extern advies aangevraagd (zie artikel 31 van de Verordening MO). Op dit extern onderzoek wordt in hoofdstuk 8 ingegaan. Er moet bijzondere aandacht zijn voor de zogenoemde medisch moeilijk te objectiveren aandoeningen (mmoa’s). Gewaakt moet worden voor het verlenen van anti-revaliderende hulp.

Ad. 2

Als het gaat om het onderdeel ‘mantelzorgers’ in relatie tot voorzieningen is de hoofdregel dat zij alleen voor voorzieningen in aanmerking komen als zij die voorzieningen zelf nodig hebben. Heeft degene die de mantelzorg ontvangt voorzieningen nodig, dan moeten deze op zijn of haar naam aangevraagd worden.

Als is vastgesteld of er medisch gezien sprake is van aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek en als de beperkingen zijn geïnventariseerd en de oplossingen helder zijn speelt de vraag of er sprake is van beperkingen of weigeringsgronden, zoals vastgelegd in artikel 2 Verordening MO. Deze vraag speelt natuurlijk ook eerder.

Het is bijvoorbeeld niet zinvol opdracht te geven voor een uitgebreid medisch onderzoek als tevoren duidelijk is dat het probleem van betrokkene tijdelijk is en dus niet voldaan kan worden aan het criterium langdurig-noodzakelijk van artikel 2, eerste lid onder a Verordening MO.

Algemene beperkingen en weigeringsgronden:

Bij de behandeling van de aanvraag van voorzieningen spelen de volgende algemene beperkingen en weigeringsgronden:

• -

  Voorliggende voorziening (artikel 2 Wmo)

• -

  langdurig noodzakelijk (artikel 2.1, aanhef en onder a);

• -

  goedkoopst-adequaat (artikel 2.1. aanhef en onder b);

• -

  algemeen gebruikelijk (artikel 2, lid 2 aanhef en onder a)

• -

  als de aanvrager niet woonachtig is binnen de gemeente waar de aanvraag wordt ingediend (artikel 2, lid 2 aanhef en onder b)

• -

  voor zover de ondervonden problemen voortvloeien uit de aard der gebruikte materialen (artikel 2, lid 2 aanhef en onder c);

• -

  voor zover de aanvraagde voorzieningen een hoger niveau hebben dan de minimumeisen in het bouwbesluit (artikel 2, lid 2 aanhef en onder d);

• -

  voor zover geen sprake is van meerkosten (artikel 2, lid 2 aanhef en onder e);

• -

  voor zover de kosten gemaakt zijn voorafgaand aan het moment van beschikken (artikel 2, lid 2 aanhef en onder f)

• -

  en tot slot voor zover de aanvraag een verloren gegane zaak betreft (artikel 2, lid 2 aanhef en onder g).

Voorliggende wettelijke voorzieningen

Artikel 2 Wmo bepaalt:

“Er bestaat geen aanspraak op maatschappelijke ondersteuning voor zover met betrekking tot de problematiek die in het gegeven geval aanleiding geeft voor de noodzaak tot ondersteuning, een voorziening op grond van een andere wettelijke bepaling bestaat.”

Er wordt nagegaan of de aangevraagde voorziening misschien onder een andere regeling valt. Het gaat daarbij uitsluitend om in de wet opgenomen voorzieningen. Daaronder worden in ieder geval de Algemene Wet bijzondere ziektekosten (AWBZ), de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) verstaan. Hiervoor moet in het loket een sociale kaart (het aanbod van zorg- en welzijnsorganisaties) en een overzicht van voorzieningen die op grond van sociale wet- en regelgeving wordt aangeboden aanwezig zijn.

Langdurig noodzakelijk (art. 2 lid 1, aanhef en onder a)

De eis dat een voorziening langdurig noodzakelijk moet zijn, heeft te maken met de afgrenzing met het hulpmiddelendepot dat op basis van de AWBZ beschikbaar wordt gesteld. Uit het hulpmiddelendepot kan gedurende drie maanden, éénmaal te verlengen met nog eens drie maanden, een hulpmiddel worden geleend (om-niet). Na die periode bestaat de mogelijkheid het hulpmiddel te huren (tegen betaling). Dat wil niet zeggen dat de grens van langdurig noodzakelijk op 6 maanden ligt. De grens wordt bepaald door de vraag: gaat het probleem over of is het blijvend. Als iemand een probleem heeft dat 8 of 10 maanden kan duren, maar daarna over kan zijn, mag er van worden uitgegaan dat geen sprake is van langdurige noodzaak. Dat geldt overigens niet bij een aanvrager die terminaal is.

Soms is iemand nog onder behandeling en kan nog niet worden vastgesteld of er sprake is van langdurigheid.

Dan zal:

• ·

  een aanvraag worden afgewezen waarbij de klant opnieuw een aanvraag in kan dienen als er sprake is van een uitbehandelde situatie

• ·

  of de behandeling van de aanvraag wordt opgeschort met de termijn waarop verwacht wordt dat er sprake is van een uitbehandelde situatie.

Een uitzondering op de regel dat de aangevraagde voorziening langdurig noodzakelijk moet zijn, wordt gevormd door situaties waarin voor een afzienbare periode hulp bij het huishouden nodig is, bijvoorbeeld bij ontslag uit het ziekenhuis na een opname of bij een ontregeld huishouden.

Goedkoopst-adequaat (artikel 2 lid 1, aanhef en onder b)

Het criterium goedkoopst-adequaat betekent dat een te verstrekken voorziening allereerst adequaat moet zijn. Zijn er twee of meer voorzieningen adequaat, dan mag gekozen worden voor de goedkoopste voorziening.

De goedkoopste voorziening wordt beschouwd vanuit het gezichtspunt van de gemeente: het gaat om de voorziening die voor de gemeente het goedkoopst is. Daarbij kan ook rekening gehouden worden met zogenaamde macro-overwegingen (overwegingen die het gehele beleid en de consequenties betreffen). Collectief vervoer ontleent zijn besparingen vanuit de mogelijkheden combinatieritten te maken die de kilometerprijs naar beneden kunnen brengen. Het is dus in het belang van het systeem zo veel mogelijk gebruikers te hebben. Dat mag meetellen: dus ook al is een individuele aanvrager wellicht goedkoper met een andere voorziening dan collectief vervoer, mee mag tellen dat als er uitzonderingen gemaakt worden de basis onder het collectief vervoer in gevaar zou kunnen komen.

Een algemeen gebruikelijke zaak (artikel 2, lid 2 aanhef en onder a)

Het begrip algemeen gebruikelijk stamt nog uit de tijd van de Algemene Arbeidsongeschiktheidswet (AAW). Volgens de vaste jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep is een zaak algemeen gebruikelijk indien de volgende criteria van toepassing zijn:

• 1.

  de voorziening is niet speciaal voor gehandicapten bedoeld;

• 2.

  de voorziening is in de reguliere handel verkrijgbaar;

• 3.

  de voorziening is in prijs vergelijkbaar met soortgelijke producten.

In bijlage 1 behorende bij dit hoofdstuk is een overzicht opgenomen met algemeen gebruikelijke voorzieningen en voorliggende voorzieningen. Deze lijst is niet limitatief.

In individuele gevallen kan een voorziening die op zichzelf als algemeen gebruikelijk kan worden beschouwd, vanwege omstandigheden aan de kant van de aanvrager toch niet als algemeen gebruikelijk worden beschouwd. Er moet dan een uitzondering worden gemaakt, waarbij het gaat om:

• 1.

  een plotseling optredende handicap, waardoor algemeen gebruikelijke voorzieningen eerder dan normaal moeten worden vervangen;

• 2.

  de aanvrager heeft een inkomen, dat door aantoonbare kosten van de handicap onder de voor hem/haar geldende bijstandsnorm dreigt te komen.

De aanvrager niet woonachtig is binnen de gemeente waar de aanvraag wordt ingediend (artikel 2, lid 2 aanhef en onder b)

Het compensatiebeginsel van de gemeente geldt alleen maar ten aanzien van in de gemeente woonachtige en in de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) ingeschreven aanvragers.

Voor zover de ondervonden problemen voortvloeien uit de aard der gebruikte materialen (artikel 2, lid 2 aanhef en onder c)

Als de problemen voortvloeien uit de aard van de in de woning gebruikte materialen wordt geen voorziening verstrekt.

Het gaat vooral om woonvoorzieningen, bijvoorbeeld spaanplaat dat deformaldehydegas bevat, halfsteens muren op het westen die veel waterdoorslag geven en daardoor veel vochtigheid binnen opleveren, enz. Iedereen, ongeacht een eventuele handicap, ondervindt met dit soort materialen dezelfde problemen. Het probleem wordt dus niet veroorzaakt door de combinatie handicap-woning, maar door de gebruikte materialen. Dit is de reden dat de aanvraag voor een voorziening wordt afgewezen.

Voor zover de aanvraagde voorzieningen betrekking hebben op een hoger niveau dan de minimumeisen van het bouwbesluit (artikel 2, lid 2 aanhef en onder d)

Iedereen woont naar inkomen. Wie een hoog inkomen heeft kan in een duurder/groter huis wonen dan iemand met een minimuminkomen. Hiermee wordt bij de toekenning van voorzieningen (zowel woonvoorzieningen als hulp bij het huishouden als bijvoorbeeld vervoersvoorzieningen) geen rekening gehouden. Ook bij hulp bij het huishouden speelt deze bepaling een rol. Indien bijvoorbeeld aanzienlijk meer hulp wordt gevraagd vanwege het feit dat men in een veel grotere ofmeer luxe woning woont, geeft deze bepaling een duidelijke grens aan. Er wordt bijvoorbeeld ook geen extra hulp bij het huishouden toegekend voor een inpandig zwembad.

Ook een garage wordt in principe niet aangepast. Uitzondering kan worden gemaakt als de garage gebruikt moet worden als stalling voor een scootmobiel. Maar alle extra of duurdere voorzieningen worden door deze regel beheerst: uitgangspunt is niveau sociale woningbouw. En dat niveau biedt geen ruimte voor inpandige zwembaden, marmeren tegels, hardhouten kozijnen of garages.

Voor zover geen sprake is van meerkosten (artikel 2, lid 2 aanhef en onder e)

Als er geen sprake is van aantoonbare meerkosten wordt geen voorziening verstrekt. De Wmo kent het compensatiebeginsel, maar dan moet er wel wat te compenseren zijn. Iemand die op grond van zijn inkomen verondersteld wordt een auto te hebben of al jaren in het bezit is van een auto, komt, als hij die auto nu nodig heeft vanwege een handicap, niet in een andere situatie. Er zijn dan geen meerkosten die gecompenseerd moeten worden. Een zelfde redenatie geldt voor iemand die al lange tijd om redenen anders dan een beperking als bedoeld in de Wmo, een particuliere hulp heeft voor het hulp bij het huishouden.

Het onderzoek naar meerkosten is ook van belang in situaties waarin twijfel bestaat over de noodzaak van een voorziening.

Voor zover de kosten gemaakt zijn voorafgaand aan het moment van beschikken (artikel 2, lid 2 aanhef en onder f)

Het is een aanvrager niet toegestaan een gemeente voor een ‘fait accompli’ te stellen, waarbij de gemeente geen invloed meer kan uitoefenen op de te verstrekken voorziening. Met andere woorden: wie een voorziening aanschaft en daarna aanvraagt, loopt de kans op een afwijzing.

Uit de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep blijkt dat deze regel niet zonder meer mag worden toegepast. De Centrale Raad gaat er van uit dat de regel bedoeld is om controle achteraf mogelijk te maken. Bij een woningaanpassing zou na een verbouwing bijvoorbeeld niet meer vastgesteld kunnen worden of er een goedkoper alternatief heeft bestaan. Dat heeft tot consequentie dat indien achteraf toch nog gecontroleerd kan worden wat de goedkoopst-adequate oplossing was, een afwijzing achterwege moet blijven. Uiteraard kan dan wel de goedkoopst-adequate voorziening verstrekt worden, ook al is de aangeschafte voorziening aanzienlijk duurder. Dat is dan de consequentie voor de aanvrager die voor de beschikking zelf iets heeft aangeschaft.

Voor zover de aanvraag een verloren gegane zaak betreft (artikel 2, lid 2 aanhef en onder g), en daarbij sprake is van schuld

Als de aanvraagde voorzieningen ter vervanging van een verloren gegane voorziening wordt aangevraagd, wordt geen nieuwe voorziening verstrekt. Dit is een vergaande regel, die altijd goed voorbereid en onderbouwd dient te worden. Toch komt het voor dat door onzorgvuldig gebruik of zelfs misbruik reparaties nodig zijn om bijvoorbeeld een scootermobiel rijdend te houden. Dit kan gebeuren uit onzorgvuldigheid, onder invloed van alcohol of drugs enz.

Bij herhaling van dit soort problemen is het goed eerst met betrokkene te overleggen en duidelijk te maken dat dit in strijd is met de bruikleen overeenkomst. Heeft een dergelijk gesprek geen resultaat, dan wordt overgegaan tot aangetekend waarschuwen dat bij herhaling de voorziening wordt ingenomen. Herhaalt het probleem zich dan weer dan wordt tot inname overgegaan en hoeft er gedurende de verdere afschrijvingsperiode geen herverstrekking plaats te vinden. Hetzelfde geldt als door grove nalatigheid een voorziening verloren gaat. Gedurende de verdere afschrijvingsperiode hoeft dan geen nieuwe voorziening verstrekt te worden.

Zeker bij personen die afhankelijk zijn van voorzieningen kan dit een zeer ingrijpende, maar noodzakelijke maatregel zijn.

Als iemand een Pgb heeft wordt op gelijke wijze bij verloren gaan gedurende de looptijd gehandeld.

Naast deze algemene beperkingen en weigeringsgronden spelen ook per vertrekkingengebied bijzondere beperkingen. Deze worden in de desbetreffende hoofdstukken besproken.

Als er sprake is van aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek (met inbegrip van psychosociale problemen) en er is recht op compensatie in de vorm van een voorziening en wordt de voorziening toegekend door middel van een positieve beschikking.

2.1 Eigen bijdragen en eigen aandeel

Artikel 7 van de Verordening MO bepaalt dat bij een te verstrekken individuele voorziening een eigen bijdrage / eigen aandeel verschuldigd is.

Vanaf 1 januari 2012 wordt bij verstrekking van individuele voorzieningen altijd een eigen bijdrage/eigen aandeel in rekening wordt gebracht behalve voor een rolstoel, voor collectief vervoer en voor voorzieningen voor kinderen jonger dan 18 jaar en cliënten die in een AWBZ-instelling wonen.

Verruiming van het eigen bijdrage beleid pastin de Wmo-filosofie die er vanuit gaat dat bij het verstrekken van voorzieningen rekening gehouden wordt met de persoonskenmerken en behoeften van de aanvrager en ook met diens (financiële) capaciteit om zelf maatregelen te treffen. Daarmee sluit verruiming van het eigen bijdrage beleid goed aan bij Toekomstvisie van de gemeente Slochteren waarbij een grotere eigen verantwoordelijkheid wordt gelegd bij de burger en de gemeente een vangnet wil zijn voor mensen die niet zelf (met hun sociale netwerk) in staat zijn problemen het hoofd te bieden.

In het Besluit MO is uitvoerig beschreven hoe het eigen bijdrage beleid er uit ziet.

Een eigen bijdrage wordt betaald per periode van 4 weken en is inkomensafhankelijk.

Wettelijk is bepaald dat de eigen bijdrage wordt berekend door het CAK, de instantie die ook de eigen bijdrage AWBZ int. Door deze centrale inning kan het CAK rekening houden met cumulatie van eigen bijdragen Wmo en AWBZ. De Wmo is daarbij voorliggend (behalve als een cliënt is opgenomen in een AWBZ-instelling dan is de AWBZ voorliggend). Als de klant voor de Wmo al de maximale eigen bijdrage betaalt, hoeft hij geen eigen bijdrage meer te betalen voor andere AWBZ-zorg. De burger betaalt nooit meer dan de in het Besluit MO opgenomen bedragen.

Ook is wettelijk bepaald dat het CAK werkt met verzamelinkomens vanuit een peiljaar, welk jaar twee jaar voor het lopende jaar ligt. Het CAK vraagt deze gegevens op bij de Belastingdienst.

Omdat de eigen bijdrage berekend wordt over het verzamelinkomen 2 jaar geleden kan het zijn dat iemand sindsdien aanzienlijk minder is gaan verdienen. In die situatie is herziening van de eigen bijdrage mogelijk. Dan moet het (gezamenlijk) verzamelinkomen wel meer dan € 1.816,- lager uitvallen dan 2 jaar geleden. Herziening is ook mogelijk als in het jaar van ontvangst van de voorziening een uitkering Wwb wordt ontvangen.

In sommige omstandigheden is het mogelijk dat een voorlopige eigen bijdrage wordt betaald. In die situatie ontstaat de mogelijkheid van naheffing. Deze berekening en verdere uitvoering gebeurt ook door het CAK.

Inning eigen bijdrage

De gemeente geeft aan het CAK door dat er een voorziening is verstrekt en wat de kosten van de voorziening zijn per 4 weken is. Het CAK stuurt de klant een beschikking met de verschuldigde eigen bijdrage, bepaald aan de hand van de gegevens van de gemeente en de inkomens gegevens van de Belastingdienst. Het CAK int de eigen bijdrage middels facturering aan de klant en sluist de bedragen door naar de gemeente.

Uitzondering is de inning van de eigen bijdrage bij Hulp bij het huishouden in natura. De gemeente geeft jaarlijks aan wat het uurtarief is dat in rekening mag worden gebracht. Niet de gemeente maar de gecontracteerde zorgaanbieders geven vervolgens per 4 weken aan het CAK het aantal uren verleende zorg door per klant.

3.1Verschillende wijzen om voorzieningen te verstrekken

Artikel 6 van de Wmo bepaalt het volgende:

“ Het college van burgemeester en wethouders biedt personen die aanspraak hebben op een individuele voorziening de keuze tussen het ontvangen van een voorziening in natura of het ontvangen van een hiermee vergelijkbaar persoonsgebonden budget, tenzij hiertegen overwegende bezwaren bestaan.”

Gevolg van deze regel is dat er drie vormen van verstrekking van individuele voorzieningen mogelijk zijn:

• -

  Allereerst is er de voorziening in natura. Dat wil zeggen dat burgemeester en wethouders de aanvrager een kant en klare voorziening verstrekt.

• -

  Artikel 6 Wmo bepaalt dat er een verplicht alternatief voor een voorziening in natura geboden moet worden in de vorm van een persoonsgebonden budget (Pgb). Dat is de tweede vorm van verstrekking.

• -

  En de derde vorm van verstrekking is de financiële tegemoetkoming, zo blijkt uit artikel 7, lid 2 Wmo: “een financiële tegemoetkoming voor een bouwkundige of woontechnische ingreep in of aan een woonruimte wordt verleend aan de eigenaar van de woonruimte. Artikel 6 is van overeenkomstige toepassing.”

Keuzevrijheid

Artikel 3 van de Verordening MO bepaalt: ‘Een individuele voorziening kan verstrekt worden in natura, als financiële tegemoetkoming of als persoonsgebonden budget. Burgemeester en wethouders stellen vast in welke situaties de keuze tussen deze voorzieningen wordt geboden aan de hand van de in het Besluit neergelegde criteria.’

Dit artikel is een uitwerking van artikel 6 Wmo. In de parlementaire behandeling van de Wmo is aangegeven dat er uitzonderingen mogelijk zijn, met name als het gaat om personen waarvan verwacht kan worden dat zij niet met het beschikbare geld kunnen omgaan.

In een Algemeen Overleg over een aan de Wmo verwante zaak, het bovenregionale vervoer Valys, heeft de Tweede Kamer op 29 maart 2006 uitgesproken dat deze regel niet bedoeld is om goed draaiende systemen, zoals bijvoorbeeld collectief vervoerssystemen, in gevaar te brengen.

Als bijvoorbeeld in plaats van een pas voor gebruik van de collectieve vervoersvoorziening (een voorziening in natura) een PGB moet worden verstrekt, zou de mogelijkheid bestaan dat door een leegloop van het collectief vervoer de basis onder dit vervoer uit zou vallen. Voor diegenen die afhankelijk zijn van collectief vervoer zou zo een naturavoorziening wegvallen. Daarom is in de verordening nog steeds het primaat van het collectief vervoer opgenomen. Bij een verzoek om een PGB van een aanvrager die wel gebruik kan maken van het collectief vervoer wordt deze aanvraag afgewezen (zie ook hoofdstuk 6).

Voorziening in natura (in bruikleen of in eigendom)

Artikel 4 van de Verordening MO verklaart de bruikleenovereenkomst of dienstverleningsovereenkomst van toepassing op het moment dat een voorziening in natura wordt verstrekt. In deze overeenkomsten worden de rechten en verplichtingen van de aanvrager en van de leverancier vastgelegd.

Het Persoonsgebonden budget (Pgb)

Artikel 6 van de Verordening MO bepaalt de voorwaarden die van toepassing zijn op het Pgb. Een Pgb wordt alleen verstrekt voor het verwerven van individuele voorzieningen, niet zijnde een collectieve vervoersvoorziening.

3.2 Persoonsgebonden budget

4.1 Indicatiestelling

Recht op hulp bij het huishouden (zie ook paragraaf 1.2)

In de Verordening MO is opgenomen wanneer iemand in aanmerking komt voor hulp in het huishouden:

• ·

  Er moet sprake zijn van aantoonbare beperkingen in het zelfstandig voeren van een huishouden

• ·

  Er moet geen sprake zijn van gebruikelijke zorg

• ·

  Er moet geen sprake zijn van voorliggende voorzieningen.

Hulp bij het huishouden wordt ook verstrekt in situaties dat de mantelzorger problemen heeft bij de uitvoering daarvan. In situaties dat die problemen bij het uitvoeren van de mantelzorg (deels) opgelost kunnen worden door het toekennen van hulp bij het huishouden is dat een reden voor toekenning.

De hulp bij het huishouden vindt plaats bij de hulpvrager, die de mantelzorg ontvangt, en niet bij de mantelzorger thuis (indien die een ander woonadres heeft als de hulpvrager). Het is dus niet zo dat de mantelzorger hulp bij het huishouden in zijn eigen huishouden aan kan vragen ter ontlasting, zodat de mantelzorg gemakkelijker te verlenen is.

Gebruikelijke zorg

Artikel 10 van de Verordening MO bepaalt dat, ‘als tot de leefeenheid waar deze persoon deel van uitmaakt een of meer huisgenoten behoren die wel in staat zijn het huishoudelijk werk te verrichten” men niet in aanmerking komt voor hulp bij het huishouden’. Deze bepaling is overgenomen uit de beleidsregels zoals het CIZ die hanteerde ten aanzien van de functie HH in de AWBZ tot de invoering van de Wmo.

In bijlage 2 van dit hoofdstuk is het protocol gebruikelijke zorg opgenomen zoals dat zal worden toegepast. Dit document is overgenomen van het CIZ.

Bij alle aanvragen zal worden beoordeeld of er geen sprake is van onredelijkheid en onbillijkheid om schrijnende situaties te voorkomen.

Gebruikelijke zorg wil zeggen dat als de hulpvrager huisgenoten heeft die het huishoudelijk werk over kunnen nemen, zij verondersteld worden dit door een herverdeling van taken te doen. Dit principe is gebaseerd op de achterliggende gedachte dat een huishouden in gezamenlijkheid verantwoordelijk is voor het huishoudelijke werk. Dat betekent dat als degene die gewend is het huishoudelijk werk te doen hiertoe niet meer in staat is, andere leden van het huishouden dit overnemen.

Dit principe heeft een verplichtend karakter en betreft alle huisgenoten ouder dan 18 jaar. Vanaf 18 jaar wordt men verondersteld in verband met studie op kamers te kunnen wonen en een eenpersoonshuishouden te kunnen draaien. Vanaf 23 jaar wordt verondersteld een volledig huishouden te kunnen draaien. Onder 18 jaar wordt men verondersteld te helpen bij het huishouden, zoals afwassen, bed opmaken, eigen kamer opruimen, eigen speelgoed/troep opruimen, gras maaien, auto wassen of de hond uitlaten (afgestemd op de leeftijd, zie bijlage). Ook met deze activiteiten wordt rekening gehouden bij de indicatie.

Geen rekening wordt gehouden met de vraag of huisgenoten het huishouden willen doen of al dan niet gewend is het huishouden te doen. In situaties dat personen uit de leefeenheid die nog nooit huishoudelijk werk hebben gedaan, dit niet kunnen, wordt via een tijdelijke indicatie (maximaal 6 weken) hulp geboden bij het aanleren hiervan. De taak wordt dan niet overgenomen maar via instructies gestuurd.

Studie of werkzaamheden vormen geen reden om van de gebruikelijke zorg af te zien. Immers, iedereen die werkt moet naast zijn werk het huishouden doen of hier eigen oplossingen voor zoeken (zoals het inhuren van particuliere hulp). Dat geldt ook voor tweeverdieners.

Ook ouderen die in staat zijn tot het verrichten van huishoudelijk werk vallen onder de gebruikelijke zorg. Een (zeer) hoge leeftijd kan in omstandigheden aanleiding te zijn niet te vragen het huishoudelijk werk aan te leren.

Bij werkenden wordt geen rekening gehouden met zeer drukke werkzaamheden en (zeer) lange werkweken. Er wordt alleen rekening gehouden met personen die vanwege hun werkzaamheden langdurig van huis zijn. Daardoor zijn zij immers de facto niet in staat het huishoudelijk werk over te nemen. Het gaat te ver chauffeurs die op het buitenland reizen, medewerkers in de off-shore of marinemensen die maanden achtereen van huis zijn, te dwingen een andere functie te zoeken. Maar in alle situaties dat daarbij sprake is van een eigen keuze, wordt daar geen rekening mee gehouden. De afwezigheid moet een verplichtend karakter hebben.

Onder personen die lid zijn van de leefeenheid worden niet verstaan personen die een (pension)kamer huren. Het moet dan gaan om personen die geen familie zijn van de aanvrager en er moet een huurovereenkomst overgelegd kunnen worden. In die situaties worden overigens de werkzaamheden ten aanzien van de huurder door de verhuurder als zijnde beroepsmatig niet geïndiceerd!

Voor AWBZ-instellingen geldt dat huishoudelijke verzorging in de functie verblijf is opgenomen en dus niet geïndiceerd kan worden.

Voor particuliere tehuizen die verzorging bieden geldt dat daar hulp bij het huishouden voor het eigen appartement of de eigen kamer geïndiceerd kan worden in zoverre de zorg niet door betrokkene wordt betaald. Dan gaat het immers om reeds aanwezige professionele zorg en is er geen tekort of probleem. Dit geldt ook voor door het tehuis verzorgde wasverzorging of maaltijdverzorging.

Voorliggende voorzieningen

Bij alle vormen van hulp bij het huishouden geldt dat voorliggende voorzieningen voorgaan. Op basis van de hardheidsclausule kan in bijzondere situaties altijd – maar bij uitzondering – van deze regels worden afgeweken.

Voorliggende voorzieningen, die altijd algemeen gebruikelijk zijn, kunnen gevonden worden in:

kinderopvang (crèche, kinderdagverblijf, overblijfmogelijkheden op school, voor- of naschoolse opvang); oppascentrales; maaltijddiensten; hondenuitlaat-service; boodschappendiensten, etc.).

De voorliggende voorziening moet ter plaatse wel beschikbaar zijn. Is dat niet zo, dan is er geen sprake van een voorliggende voorziening. Hiervoor zal dus een goede sociale kaart aanwezig moeten zijn.

Niet relevant is of betrokkene gebruik wíl maken van een voorliggende voorziening. Ook is in principe niet relevant welke kosten aan de voorliggende voorziening zijn verbonden, tenzij sprake zou kunnen zijn van een zogenoemd extreem laag inkomen als geldt bij het begrip algemeen gebruikelijk: een inkomen dat door kosten op grond van de ziekte of het probleem onder de bijstandsnorm uitkomt of dreigt uit te komen door deze kosten.

Omvang van de hulp bij het huishouden en vorm van: HH1 of HH2

Is er geen sprake van gebruikelijke zorg en voorliggende voorzieningen, dan moet de omvang van de hulp bij het huishouden worden vastgesteld aan de hand van de Handreiking normering hulp bij het huishouden (bijlage 1 bij dit hoofdstuk). Bepaald wordt welke activiteiten de aanvrager zelf niet kan uitvoeren en welke normtijden hiervoor gelden. Er is, in navolging van de AWBZ gekozen voor dezelfde normtijden, om een uitgangspunt te hebben voor de omvang van de verschillende taken die in het huishoudelijk werk verricht moeten worden. Het aantal uren hulp wordt aan de hand van klassen toegekend.

Net als nu in de AWBZ ook gebeurd bij zorg in natura, wordt onderscheid gemaakt in HH1 en HH2.

Naast de aard van de werkzaamheden (zie bijlage 1 bij dit hoofdstuk) ligt het onderscheid ook in de zelfredzaamheid van de belanghebbende. Een belangrijke afweging is of de klant zelf in staat is zijn/haar eigen huishouden te organiseren en de regie over het huishouden te voeren.

Is de aanvrager hiertoe in staat, dan zal HH1 worden toegekend. Is de aanvrager daar niet toe in staat dan zal HH2 worden toegekend.

Niet relevant is of betrokkene voorkeur heeft voor 1 van de vormen maar de aantoonbare beperkingen.

Toekenning en realisatie van voorziening

Hulp bij het huishouden kan in de vorm van hulp in natura of door middel van een persoonsgebonden budget worden verstrekt.

Hulp in natura

Indien het gaat om zorg in natura, dan wordt de toe te kennen hulp bij het huishouden bij beschikking toegekend en wordt de omvang van de hulp doorgegeven aan één van de zorgaanbieders waarmee de gemeente een contract heeft afgesloten:

• ·

  Zonnehuisgroep Noord

• ·

  Zorgkompas B.V

• ·

  Thuiszorg Groningen

• ·

  Thuiszorg Service nederland

De klant geeft aan van welke zorgaanbieder hij/zij de toegekende zorg wil ontvangen.

Het is belangrijk dat de zorgaanbieder de inhoudelijke opbouw van de indicatie kent. Zo kan voorkomen worden dat activiteiten worden uitgevoerd waarvoor geen hulp is toegekend.

De klant maakt met de zorgaanbieder afspraken over de dienstverlening waarbij de indicatiestelling leidend is. Is een klant ontevreden over een zorgaanbieder dan kan de klant overstappen naar één van de andere zorgaanbieders. Ook kan de klant overstappen op een Pgb. Door die keuzevrijheid is een vorm van kwaliteitsgarantie ingebouwd.

Persoonsgebonden budget

Kiest betrokkene voor een Pgb, en zijn er geen overwegende bezwaren bestaan of andere omstandigheden zoals genoemd in artikel 1 lid 1.2 van het Besluit MO, dan kan een Pgb bij beschikking toegekend worden en wordt tot uitbetaling overgegaan. Ook in deze situatie moeten de benodigde gegevens voor het innen van de eigen bijdrage aan het CAK worden doorgegeven.

De klant wordt geadviseerd een aparte rekening te openen waarop de voorschotten worden ontvangen. Zo kan gemakkelijk verantwoording worden afgelegd over de besteding van het budget.

2. Definities en algemene uitgangspunten

5.1 Procedure bij bouwkundige woningaanpassing

1.Vaststellen programma van eisen

Nadat de aanvraag is ingediend wordt een indicatie gesteld, waarbij een programma van eisen voor de goedkoopst adequate woningaanpassing wordt opgesteld. De woningeigenaar vraagt op basis van dat programma van eisen twee of meer gespecificeerde offertes bij een aannemer op als de aanpassing naar verwachting meer dan €5.000,= zal bedragen. Bij een woningaanpassing minder dan €5.000,- kan worden volstaan met 1 gespecificeerde offerte.

2.Burgemeester en wethouders beoordelen welke offerte de goedkoopst adequate oplossing biedt

De gemeente beoordeelt welke bouwofferte in aanmerking komt voor het verlenen van een financiële tegemoetkoming of als basis geldt voor het vaststellen van het PGB.

3.Burgemeester en wethouders geven toestemming

Het college geeft vervolgens toestemming voor de woningaanpassing, op voorwaarde dat niet reeds zonder toestemming een begin is gemaakt met de werkzaamheden waarop de financiële tegemoetkoming of het Pgb betrekking heeft.

4.De eigenaar van de aan te passen woning voert uit

De woningeigenaar is verantwoordelijk voor de uitvoering van de woningaanpassing conform het programma van eisen.

5.Burgemeester en wethouders controleren

Het college verleent slechts een Pgb of een financiële tegemoetkoming voor een woningaanpassing als de door hen aangewezen personen toegang is verstrekt tot de woonruimte waar de aanpassing plaats vindt.

Controle vindt achteraf plaats. De genoemde personen moeten ook inzicht krijgen in bescheiden en tekeningen, welke betrekking hebben op de woningaanpassing en de gelegenheid krijgen de woningaanpassing te controleren.

6.Uitbetaling aan de woningeigenaar en gereedmelding

Terstond na de voltooiing van de werkzaamheden, doch uiterlijk binnen 6 maanden na het verlenen van toestemming voor het aanpassen van de woning, verklaart diegene aan wie de financiële tegemoetkoming wordt uitbetaald (de woningeigenaar) aan burgemeester en wethouders dat de bedoelde werkzaamheden zijn voltooid (de gereedmelding). Deze gereedmelding is tevens een verzoek om vaststelling en uitbetaling van de financiële tegemoetkoming of het Pgb. De financiële tegemoetkoming wordt uitbetaald aan de woningeigenaar. De gereedmelding gaat vergezeld van een verklaring dat bij het treffen van de voorziening is voldaan aan de voorwaarden waaronder het Pgb of de financiële tegemoetkoming is verleend.

Diegene aan wie het Pgb of de financiële tegemoetkoming wordt uitbetaald, moet gedurende een periode van 5 jaar alle rekeningen en betalingsbewijzen met betrekking tot de werkzaamheden ter controle beschikbaar houden.

5.2 Voorwaarden voor verstrekking Pgb en uitbetaling financiële tegemoetkoming

Om te bewerkstelligen dat de woningaanpassing wordt uitgevoerd conform het programma van eisen is een aantal voorwaarden gesteld aan het uitbetalen van de tegemoetkoming. De voorwaarden worden door middel van de beschikking aan de woningeigenaar / budgethouder bekend gemaakt.

• a.

  Er mag niet voorafgaand aan de beschikking een begin worden gemaakt met de uitvoering van de werkzaamheden waarop de financiële tegemoetkoming / Pgb betrekking heeft, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van burgemeester en wethouders.

• b.

  Aan door burgemeester en wethouders aangewezen personen wordt door de eigenaar of huurder toegang verstrekt tot de woonruimte die is of moet worden aangepast.

• c.

  Aan de onder b. genoemde personen wordt inzicht geboden in bescheiden en tekeningen, welke betrekking hebben op de woningaanpassing.

• d.

  Aan de onder b. genoemde personen wordt gelegenheid geboden de woningaanpassing te controleren.

• e.

  Terstond na de voltooiing van de werkzaamheden, doch uiterlijk binnen 6 maanden na het toekennen van de financiële tegemoetkoming / gbB verklaart de gerechtigde van de financiële tegemoetkoming aan burgemeester en wethouders dat de bedoelde werkzaamheden zijn voltooid conform het programma van eisen.

• f.

  De gereedmelding is tevens een verzoek om vaststelling en uitbetaling van de financiële tegemoetkoming of het Pgb.

• g.

  De gereedmelding, gaat vergezeld van een verklaring dat bij het treffen van de voorzieningen is voldaan aan de voorwaarden waaronder de financiële tegemoetkoming / Pgb is verleend. Diegene aan wie het Pgb of de financiële tegemoetkoming wordt uitbetaald, moet gedurende een periode van 5 jaar alle rekeningen en betalingsbewijzen met betrekking tot de werkzaamheden ter controle beschikbaar houden.

Opstalverzekering

Bij het vergroten van de woning wordt er van uitgegaan dat de eigenaar van de woning zijn opstalverzekering aan de hogere herbouwwaarde van de woning aanpast.

6.1 Vormen van vervoersvoorzieningen

Artikel 21 Verordening MO luidt:

‘De door het college, ter compensatie van beperkingen bij het zich lokaal verplaatsen te verstrekken voorziening kan bestaan uit:

• a.

  een collectieve vervoersvoorziening

• b.

  een vervoersvoorziening in natura;

• a.

  een persoonsgebonden budget te besteden aan een vervoersvoorziening;

In artikel 17 van het Besluit MO worden de verschillende vormen van vervoersvoorzieningen nader gespecificeerd.

6.2 Indicatiestelling

Personen die als gevolg van ziekte of gebrek het openbaar vervoer niet kunnen bereiken of geen gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer krijgen een pasje voor gebruik van de collectieve vervoersvoorziening

De uitdrukking ‘het openbaar vervoer niet kunnen bereiken of geen gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer’ wordt door de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep geoperationaliseerd door het loopafstands-criterium ‘maximale loopafstand 800 meter’. Als betrokkene geen 800 meter zelfstandig, al dan niet met hulpmiddelen en in een redelijk tempo, kan afleggen dan wordt verondersteld het openbaar vervoer niet bereikt kan worden. Is het onmogelijk in het openbaar vervoer te komen, ook al kan 800 meter worden afgelegd, dan ook komt betrokkene voor vervoersvoorzieningen in aanmerking. Als nog gefietst kan worden over grotere afstanden wordt hier ook rekening mee gehouden.

Er ligt overigens geen letterlijke relatie met het openbaar vervoer. Het ontbreken van openbaar vervoer in bepaalde gebieden of het opheffen van een buslijn, waardoor een halte op grote(re) afstand komt te liggen, is geen aanleiding een vervoersvoorziening te verstrekken. Mensen zonder beperking zoals bedoeld in de Wmo, ondervinden daar ook hinder van.

Korte of lange afstand afleggen

Komt betrokkene op grond van bovenstaande criteria voor een vervoersvoorziening in aanmerking, dan zijn er twee terreinen waarop vervoer mogelijk is:

• 1.

  Het eerste terrein is het vervoer op de korte afstand, in de woonomgeving, het ‘loop’ en ‘fietsvervoer’.

• 2.

  Het tweede terrein is op wat langere afstand, de afstand waarvoor niet-gehandicapten het openbaar vervoer zouden kunnen nemen.

Als op beide terreinen problemen bestaan moet op beide terreinen bekeken worden welke oplossingen noodzakelijk zijn.

Alleen bij personen met een zeer beperkte loopafstand (dat is een loopafstand tot maximaal 100 meter) moet ingevolge de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep op beide terreinen een oplossing worden geboden. Dit wil niet zeggen dat dit niet hoeft bij mensen met een grotere loopafstand, maar tot 100 meter is het dwingend voorgeschreven!

Primaat van collectief vervoer

Uit artikel 23 Verordening MO volgt dat er een primaat ligt voor het collectief vervoer.

Voor het oplossen van problemen met mobiliteit wordt altijd eerst gekeken of collectief vervoer (de taxipas) het probleem adequaat kan oplossen.

Dat zal het in zeer veel gevallen zo zijn: uit de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep blijkt dat alleen bij onbeheersbare incontinentie (hetgeen zelden voorkomt) of bij ernstige gedragsproblemen of in andere uitzonderlijke situaties collectief vervoer niet adequaat geacht moet worden. In bijna alle andere situaties is collectief vervoer de eerste voorziening die in aanmerking komt voor verstrekking.

Voor de voorzieningen die vergelijkbaar zijn met het openbaar vervoer, zoals collectief vervoer, geldt dat uitsluitend rekening gehouden moet worden met de verplaatsingen in de directe woon- en leefomgeving. Dit is opgenomen in artikel 25 lid 1 van de Verordening MO.

Met de Taxipas kan tot en met 6 zones rond het woonadres gereisd worden. Daarmee is, zoals uit jurisprudentie blijkt, voldaan aan artikel 25 van de Verordening MO en de compensatieplicht wat betreft de beperkingen bij het zich lokaal verplaatsen.

Als collectief vervoer medisch gezien niet adequaat is, wordt voor een andere vervoersvoorziening gekozen. Het kan dan gaan om een voorziening in natura (een bruikleenauto, een auto-aanpassing, een gesloten buitenwagen) of een PGB, als alternatief voor een voorziening in natura of een geldbedrag bedoeld voor een zelf te regelen voorziening (autokostenvergoeding, taxikostenvergoeding, rolstoeltaxikostenvergoeding).

Voor de verplaatsingen op de korte afstand (<100m) kan gedacht worden aan een scootermobiel of een driewielfiets. Of een Pgb om dergelijke voorzieningen aan te schaffen.

Er worden 3 categorieën scootmobielen onderscheiden:

• ·

  : scootmobielen voor gebruik in de woonomgeving (beperkte actieradius)

• ·

  : scootmobielen voor gebruik in de woonomgeving (grotere actieradius)

• ·

  : scootmobielen voor buiten gebruik (grote actieradius)

In bijlage 1 bij hoofdstuk 6 zijn de specificaties van de verschillende categorieën scootmobielen opgenomen.

Welke categorie scootmobiel wordt geïndiceerd hangt o.a. af van de verplaatsingsbehoefte, de afstand naar de noodzakelijke voorzieningen, of wel/niet sprake is van een ‘meefietsende’ partner en/of andere huisgenoten.

De Verordening MO biedt de mogelijkheid een inkomensgrens te stellen voor bepaalde vervoersvoorzieningen. Aanvragers met een inkomen boven anderhalf maal het bijstandsinkomen kunnen bepaalde vervoersvoorzieningen niet krijgen. Het zijn de voorzieningen die de auto betreffen of voorzieningen die daaraan gelijk te stellen zijn. Dat is bijvoorbeeld de gesloten buitenwagen of de taxi. Voor een rolstoeltaxi geldt, dat als de auto algemeen gebruikelijk is, van de rolstoeltaxi alleen het taxigedeelte algemeen gebruikelijk is. Dat wil zeggen dat als vergoeding of persoonsgebonden budget uitsluitend het verschil tussen beide vergoedingen kan worden toegekend.

6.3 Doel van het vervoer

Het leven van alledag in de directe woon- of leefomgeving

De compensatieplicht voor vervoer is in beginsel gericht op het sociaal vervoer, ook wel ‘vervoer in het kader van het leven van alledag in de directe woon- of leefomgeving’ genoemd. Het gaat in de Wmo om verplaatsingen die de gemiddelde Nederlander in zijn/haar eigen woonomgeving maakt, zoals vervoer om boodschappen te doen, vrienden en familie te bezoeken, vervoer naar clubs en sociaal-culturele instellingen. Recreatieve verplaatsingen kunnen deel uitmaken van het dagelijkse patroon van het leven van alledag. In dat geval wordt met het treffen van een Wmo-vervoersvoorziening ook met deze bestemmingen rekening gehouden. Dat geldt niet voor incidenteel recreatieve verplaatsingen en vervoer naar en tijdens een vakantie(bestemming).

Voorzieningen die worden aangevraagd om zich buiten de eigen leefomgeving te kunnen verplaatsen of om voorzieningen mee te nemen, zoals aanhangers en oprijplaten voor het meenemen van scootmobielen of een meeneembare scootmobiel, vallen dan ook niet onder de compensatieplicht.

Onder de Wvg is een uitgebreide jurisprudentie ontstaan uit zaken die handelden om het doel van het vervoer. Deze jurisprudentie behoudt zijn betekenis onder de Wmo en fungeert dan ook als kader voor de Wmo-compensatieplicht.

Vervoer in verband met werk

Bij de beoordeling van aanspraken op vervoersvoorzieningen wordt geen rekening gehouden met vervoersbehoefte in verband met werk. Voor mensen die in dienstbetrekking werken en mogelijk voor zelfstandigen zijn er voorliggende voorzieningen, zoals de voormalige Wet-Rea-voorzieningen die zijn overgeheveld naar WAO/WIA, Wajong, Waz en ZW. Deze regelingen worden uitgevoerd door het UWV. Werknemers die werkzaam zijn in de sociale werkvoorzieningen (Wsw) kunnen voor woon-werkverkeer op basis van de CAO-Wsw een beroep doen op hun werkgever.

Vervoer in verband met therapie, dagbehandeling/dagopvang

Het vervoer naar bijvoorbeeld dagopvang of dagverzorging valt niet onder de Wmo-compensatieplicht. Deze bestemmingen zijn niet te vatten onder de verplaatsingen die mensen – in de regel - van dag tot dag plegen te ondernemen, hoewel er op basis van jurisprudentie spaarzaam uitzonderingen worden gemaakt. De AWBZ biedt vervoer van en naar AWBZ dagbesteding. De dagbesteding en het vervoer moeten worden georganiseerd door zorginstellingen, daartoe gecontracteerd door zorgkantoren. Als de klant kiest voor een Pgb kan deze zelf vervoer inkopen.

Vervoer in verband met het volgen van onderwijs

Vervoer in verband met onderwijs valt evenmin onder de Wmo-compensatieplicht. Er zijn voorliggende voorzieningen, zoals het leerlingenvervoer op grond van de onderwijswetgeving, en voorzieningen die via het UWV worden verstrekt, de voormalige Wet-Rea-voorzieningen.

Vervoer van kinderen door ouders met een beperking

Bij de verstrekking van vervoersvoorzieningen moet rekening worden gehouden met het verzorgen van kinderen door ouders met een beperking. Daarbij kan echter ook rekening worden gehouden met alternatieven voor vervoer door de ouders zelf, zo stelt de Centrale Raad van beroep.

Zittend ziekenvervoer

Vervoer naar en van medische behandeling of medische controle valt niet onder verplaatsing voor het leven van alle dag.

Op basis van de Zorgverzekeringswet (Zvw) hebben verzekerden onder bepaalde omstandigheden recht op zittend ziekenvervoer: rolstoelgebruikers, visueel gehandicapten en mensen die chemokuur, nierdialyse of radiotherapie moeten ondergaan. Daarnaast kan bij de zorgverzekeraar een beroep worden gedaan op de hardheidsclausule waarbij de duur, de frequentie van de vervoersbehoefte en de afstand of reisduur relevant zijn.

De Centrale Raad van Beroep heeft op 28 januari 2009 een (WVG)-uitspraak gedaan over een geschil tussen de gemeente Uithoorn en een burger over het zittend ziekenvervoer als mogelijk onderdeel van de zorgplicht van gemeenten. De uitspraak luidt als volgt: “Vervoersvoorzieningen ten behoeve van (para)medisch consult, behandeling of therapie. Het vervoer van betrokkenen valt onder de zorgplicht van het College (de gemeente), voor zover gereisd moet worden naar bestemmingen die onder het zorgplichtgebied van het College vallen” (einde citaat).

Inmiddels is vast komen te staan dat deze jurisprudentie ook vertaald moet worden naar de compensatieplicht van de Wmo. De compensatieplicht beperkt zijn tot vervoer in de regio en alleen voor burgers die sowieso tot de doelgroep van de Wmo behoren en dus voldoen aan de criteria in de Verordening.

Deze compensatieplicht wordt als volgt ingevuld:

• ·

  samen met een Wmo-klant eerst onderzoeken of ze geen beroep zouden kunnen doen op de ziektekostenverzekering of dat er toch niet iemand is in de eigen sociale omgeving van de klant (eigen verantwoordelijkheid)

• ·

  Indien dit niet het geval is zoeken naar een vrijwilliger die mee kan (klant betaalt de vrijwilliger een onkostenvergoeding)

·Mocht bovenstaande niet lukken dan, in uitzondering en tijdelijk, gebruik van de RegioTaxiPlus toestaan

7.1 Verplaatsen in en rond de woning

Artikel 4 lid 1 Wmo, aanhef en onder b luidt:

‘1. Ter compensatie van de beperkingen die een persoon als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onder g, onderdeel 4° , 5° en 6°, ondervindt in zijn zelfredzaamheid en zijn maatschappelijke participatie, treft het college van burgemeester en wethouders voorzieningen op het gebied van maatschappelijke ondersteuning die hem in staat stellen:

a. (………)

b. zich te verplaatsen in en om de woning;

c. (………)’

Dit verplaatsen in en om de woning kan op verschillende wijzen plaatsvinden: met een rollator, lopend met krukken, met een trippelstoel, of met een rolstoel. Van deze voorzieningen valt uitsluitend de rolstoel, net als in de Wvg, onder de Wmo. De andere voorzieningen vallen onder andere wettelijke regelingen en zijn daarom op grond van artikel 3 Wmo uitgesloten.

Er is van af gezien om een begripsomschrijving van een rolstoel te geven. Het is, ook na jaren proberen, nog steeds niet gelukt een kwalitatief goede begripsomschrijving van rolstoel te formuleren. Daarom blijft staan: onder rolstoel moet worden verstaan wat daar over het algemeen in het dagelijkse taalgebruik onder wordt verstaan: een rolstoel is een voorziening ter verplaatsing in en om de woning, soms ook in de directe woon- en leefomgeving, waarbij het gaat om 4 wielen, soms alle vier even groot (een transportrolstoel), soms 2 grote wielen achter en 2 kleine wielen voor, waarbij de rolstoel met de handen aan de achterste wielen kan worden aangedreven.

Een rolstoel kan met de hand worden aangedreven, maar ook elektrisch. Ook zijn er motoren die op een rolstoel aangebracht kunnen worden om de rijden met de rolstoel te ondersteunen, lichter te maken. Naast rolstoelen voor verplaatsing zijn er ook rolstoelen, speciaal voor verplaatsing bij sportbeoefening, de zogenaamde sportrolstoelen.

7.2 Vormen van rolstoelvoorzieningen

Een te verstrekken rolstoel kan bestaan uit:

• a.

  Een duwwandelwagen voor continu gebruik

• b.

  Een handbewogen rolstoel voor incidenteel/ kortdurend gebruik (lichtgewicht uitvoering)

• c.

  Een handbewogen rolstoel voor (semi-) permanent /algemeen gebruik

• d.

  Een handbewogen rolstoel voor actief gebruik

• e.

  Een elektrische rolstoelen voor (semi-) permanent gebruik, in en om het huis

• f.

  elektrische rolstoelen voor (semi-) permanent gebruik, binnen/buiten

• g.

  sportrolstoel

In bijlage 1 bij hoofdstuk 6zijn de specificaties van de verschillende categorieën rolstoelen a tot en met f opgenomen. Bij de indicatiestelling zal worden vastgesteld welke categorie rolstoel de goedkoopst adequate voorziening biedt om de verplaatsingbeperkingen in/om de woning in voldoende mate te compenseren. Naast de aanduiding van de categorie, zal in de beschikking een programma van eisen worden opgenomen waaraan de rolstoel moet voldoen.

Bij verstrekking in natura kan de leverancier (eventueel samen met (externe) indicatieadviseur) aan de hand van de categorieaanduiding en het programma van eisen een rolstoel selecteren en na passing afleveren bij de aanvrager.

Bij verstrekking in de vorm van een PGB zal in de beschikking ook een bedrag zijn opgenomen waarmee de aanvrager zelf een rolstoel kan aanschaffen. De aanvrager kan aan de hand van de categorieaanduiding en het programma van eisen een geschikte rolstoel selecteren, een offerte ter goedkeuring overleggen en na uitbetaling van het PGB de voorziening aanschaffen.

Het persoongebonden budget voor aanschaf van een rolstoel wordt toegekend voor de volgende periodes (gebruiksduur):

• a.

  rolstoel voor volwassenen: 10jaar

• b.

  Kinderrolstoelen: 5 jaar

De met een Pgb aangeschafte rolstoel wordt eigendom van de gemeente als binnen de genoemde gebruiksduur:

• -

  De rolstoel niet meer wordt gebruikt

• -

  de rolstoel vanwege medische/ergonomische reden niet meer adequaat is

• -

  de aanvrager verhuist naar een andere gemeente dan wel een AWBZ-instelling

• -

  de aanvrager overlijdt.

Ingeval van verhuizing naar een andere gemeente of AWBZ-instelling kan de aanvrager verzoeken de rolstoel te behouden tegen betaling van de resterende waarde uitgaande van een afschrijvingstermijn gelijk aan de gebruiksduur.

Sportrolstoel

Tot slot is het nog mogelijk een sportrolstoel aan te vragen. Voor een sportrolstoel komt betrokkene op grond van artikel 27, lid 2 Verordening MO in aanmerking als sportbeoefening zonder sportrolstoel onmogelijk is door aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek.

Recreatieve activiteiten worden niet onder sport gerekend. De aanvraag voor een sportrolstoel de natuur in te gaan zal dan ook worden afgewezen. Bij veel gehandicaptensportvereniging is het mogelijk een sportvoorziening te lenen om uit te proberen of een bepaalde sport die aantrekkelijk lijkt ook bij iemand past. Dit kan nuttig zijn om te voorkomen dat een aangeschafte voorziening uiteindelijk niet of nauwelijks gebruikt wordt.

Een sportvoorziening wordt uitsluitend als financiële tegemoetkoming van maximaal €2.700,-- verstrekt. In het bedrag is een deel als bijdrage in de aanschaf van een sportvoorziening bedoeld en een deel voor onderhoud. In uitzonderlijke situaties, waarin bijvoorbeeld een elektrische rolstoel noodzakelijk is voor sport, kan met behulp van een beroep op de hardheidsclausule een hoger bedrag worden verstrekt. Bijvoorbeeld als het inkomen van betrokkene de aanschaf van een elektrische sportrolstoel door middel van een financiële tegemoetkoming niet mogelijk maakt. Een individuele beoordeling is hiervoor noodzakelijk.

Topsport vergt net als bij niet-gehandicapten, vaak hoge uitgaven voor sporthulpmiddelen. Deze regeling is daar niet voor bedoeld. Topsport maakt een beroep op sponsoring noodzakelijk.

De enige sportvoorziening die wordt verstrekt is de sportrolstoel.

Net als in de Wvg is gekozen tot deze beperking. Bij de Wvg is de sportrolstoel als uitzondering vanuit de AAW meegenomen. Dit gebeurt nu weer vanuit de Wvg naar de Wmo. Volgens vaste jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep in de Wvg is dat terecht. Nu bij invoering van de Wmo geen extra geld beschikbaar is gekomen om ruimer sportvoorzieningen te verstrekken is deze regel vanuit de Wvg in de Wmo aangehouden.

Aanspraak op rolstoelvoorzieningen door AWBZ-bewoners

Bewoners van AWBZ-instellingen die ingevolge artikel 5 van de Wet toelating zorginstellingen is erkend komen, ingevolge artikel 28 Verordening MO, slechts voor een rolstoel in aanmerking als zij vanuit de AWBZ geen rolstoel krijgen. Hiervan is sprake als artikel 15 van het Besluit zorgaanspraken AWBZ van toepassing is.

De combinatie verblijf en behandeling, ontvangen in dezelfde instelling, het verblijf in een ziekenhuis en het verblijf in een revalidatiecentrum zijn redenen om een rolstoel uit de AWBZ te ontvangen. Wie in een ziekenhuis of revalidatiecentrum bezig is terug te gaan naar huis moet een rolstoel aanvragen in het kader van de Wmo.

Door ontwikkelingen als extramuralisering zijn er steeds meer voorzieningen ontstaan waarbij het niet zonder meer duidelijk is of er sprake is van een toegelaten instelling. In die situatie moet worden nagegaan of op betrokken persoon één of meer facetten van de werking van artikel 15 Besluit zorgaanspraken van toepassing is. Hiernaar kan geïnformeerd worden bij de zorgaanbieder of bij het zorgkantoor.

8.1 Aanvraag en gebruik aanvraagformulier

Een voorziening wordt uitsluitend verstrekt op aanvraag. Op een aanvraag is de Algemene wet bestuursrecht van toepassing. De werking van de Algemene wet bestuursrecht wordt in dit Verstrekkingboek MO bekend verondersteld. Hier wordt niet nader op ingegaan.

Aanvragen in het kader van de Wmo kunnen uitsluitend schriftelijk worden ingediend.

Dit gebeurt ingevolge artikel 29 Verordening MO aan de hand van een door burgemeester en wethouders ter beschikking gesteld aanvraagformulier. Voordeel van een dergelijk formulier is dat, als het geheel ingevuld is, alle voor de behandeling noodzakelijke gegevens beschikbaar zijn.

De aanvraag moet worden ingediend bij de afdeling Dienstverlening, unit Zorg. Is op het terrein van de Wmo en op het terrein van de AWBZ tegelijkertijd een aanvraag noodzakelijk, dan kan die aanvraag in één keer worden gedaan. Op deze wijze is voldaan aan het vereiste van de Wmo dat er een relatie gelegd dient te worden tussen de indicatie ten aanzien van de AWBZ en aanvragen ten aanzien van de Wmo.

Als het aanvraagformulier volledig is en alle noodzakelijke gegevens tegelijkertijd verstrekt zijn, kan de aanvraag in behandeling worden genomen. De aanvraag moet binnen 8 weken zijn afgehandeld. Als het niet lukt binnen de voorgeschreven 8 weken op een aanvraag een beschikking te nemen, dan moet voor het verstrijken van deze termijn betrokkene daarvan op de hoogte moeten worden gesteld, onder vermelding van de nieuwe termijn waarbinnen nu een besluit verwacht kan worden.

8.2 Medisch advies (onderdeel van de indicatie)

Bij toekenning van voorzieningen op grond van de Wvg of bij indicatiestelling ten behoeve van de functie Huishoudelijke Verzorging AWBZ was het begrip ‘medische noodzaak’ doorslaggevend. Uit de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep op beide terreinen blijkt dat die medische noodzaak in de ogen van de Raad noodzakelijk is om voorzieningen te verstrekken. Dit heeft tot gevolg dat een medisch advies van een onafhankelijk adviseur, ook in de Wmo soms van cruciaal belang is.

Gebruik van artikel 31 Verordening MO

In de verordening heeft dat vorm gekregen in artikel 31:

• 1.

  ‘Burgemeester en wethouders zijn bevoegd om, voor zover dit van belang kan zijn voor de beoordeling van het recht op een voorziening, de aanvrager:

  • a.

    op te roepen in persoon te verschijnen op een door burgemeester en wethouders te bepalen plaats en tijdstip en hem te ondervragen;

  • b.

    op een door burgemeester en wethouders te bepalen plaats en tijdstip door een of meer daartoe aangewezen deskundigen te doen ondervragen en/of onderzoeken.

Dit biedt de basis voor een zorgvuldig onderzoek om te bepalen of er al dan niet sprake is van medische noodzaak. Uit de jurisprudentie blijkt dat indien een aanvrager geen medewerking verleent de aanvraag afgewezen mag worden op grond van de onmogelijkheid voldoende onderzoek te doen, mits het inderdaad zo is dat zonder dit onderzoek de medische noodzaak niet vast te stellen is.

In de verordening is verder opgenomen wanneer een extern adviesbureau wordt ingeschakeld.

Als een aanvraag voor een voorziening om medische reden wordt afgewezen wordt altijd extern advies gevraagd. Zonder een medisch advies is in deze situatie het besluit onvoldoende gemotiveerd. De rechter zou een dergelijk besluit vernietigen als onvoldoende gemotiveerd.

Burgemeester en wethouders kunnen altijd een aanleiding zien om medisch advies te vragen. Bijvoorbeeld bij een progressief ziektebeeld, maar zeker ook bij medisch moeilijk te objectiveren aandoeningen. Per situatie moet dit (in het loket) beoordeeld worden. Bij twijfel wordt altijd een medisch advies gevraagd.

Lid 3 van artikel 31 bepaalt dat die gegevens die noodzakelijk zijn voor het beoordelen van de aanvraag verschaft moeten worden aan het college. Hierbij kan gedacht worden aan medische gegevens, maar ook aan financiële gegevens of aan medische indicatiegegevens op grond van de AWBZ. Bij medische gegevens komt het frequent voor dat informatie van de behandelende sector noodzakelijk is. Dit kan – zeker als dit schriftelijk moet - geruime tijd in beslag nemen. Dat werkt vertragend op de doorlooptermijn van de aanvraag. Ook in dit soort situaties kan met inschakeling van betrokkene vaak sneller over de benodigde gegevens beschikt worden.

Overigens mag het opvragen van medische gegevens bij de behandelende sector uitsluitend plaatsvinden met toestemming van betrokkene. Daarbij moet in de verklaring opgenomen worden welke adviserend arts de gegevens opvraagt, bij welke behandelaren de gegevens opgevraagd worden, om welke gegevens het gaat en met welk doel.

Lid 4 van artikel 31 Verordening MO bepaalt dat bij de advisering de systematiek zoals neergelegd in de International Classification of Functioning, Disabilities and Impairments, de zogenaamde ICF classificatie, gebruikt wordt.

‘De ICF is een classificatie van het menselijk functioneren. De classificatie is systematisch geordend in gezondheidsdomeinen en met de gezondheid verband houdende domeinen. Op elk niveau zijn de domeinen verder gegroepeerd op grond van gemeenschappelijke kenmerken, en in een zinvolle ordening geplaatst. Van de zeer uitgebreide ICF zijn met name de lijsten met ‘functies’ en ‘activiteiten en participatie’ van belang. Daarom zijn deze lijsten als bijlage bij dit hoofdstuk toegevoegd.

De adviseur moet van de ICF gebruik maken op de volgende wijze. Door de adviseur wordt allereerst aangegeven om welke stoornissen het bij betrokkene gaat (de ICF is gericht op functiestoornissen). Het gaat daarbij met name om de zogenaamde classificatie op het tweede niveau, en dan met name in de vorm van de op het tweede niveau aangegeven functies. Een lijst van deze functies is opgenomen in bijlage 1 bij dit hoofdstuk. Hierbij moeten alleen die functies genoemd te worden die relevant zijn voor de aanvraag, omdat een volledig overzicht geen meerwaarde heeft. Als dat wel het geval is moeten ook niet direct relevante functies worden aangegeven.

Problemen met functies leiden tot stoornissen bij activiteiten en participatie. Het is op dit niveau dat de compensatie op basis van de Wmo plaats moet vinden. Ook bij de vermelding van deze stoornissen in ‘activiteiten en participatie’ moet gebruik worden gemaakt van het begrippenkader van de ICF. De indeling van activiteiten en participatie is als bijlage 2 bij dit hoofdstuk opgenomen.

Samengevat betekent dit dat de (medisch) adviseur in het licht van de aanvraag de stoornis en de daaruit volgende beperkingen evenals de mate van die beperkingen moet vermelden, gerelateerd aan de mogelijke compensatie of de te verstrekken voorzieningen, waarbij het vocabulaire van de ICF wordt gebruikt.

Het (medisch) advies wordt door burgemeester en wethouders beoordeeld en leidt tot (gedeeltelijke) toekenning of afwijzing van de aangevraagde compensatie/voorziening.

8.3 Motivering van besluiten

Ingevolge artikel 26, lid 1 Wmo, dat luidt:

‘1. De motivering van een beschikking op een aanvraag om een individuele voorziening vermeldt op welke wijze de genomen beschikking bijdraagt aan het behouden en het bevorderen van de zelfredzaamheid en de normale maatschappelijke participatie van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem.’

Op basis van deze bepaling moet in de beschikking aangegeven worden op welke wijze de genomen beschikking bijdraagt aan het behouden en het bevorderen van de zelfredzaamheid en de normale maatschappelijke participatie van betrokkene. Gaat het om een positieve beschikking, dan is het niet zo moeilijk aan deze eis te voldoen. Door in de beschikking aan te geven welke mogelijkheden betrokkene krijgt door de toegekende voorziening(en) is voldaan aan de motiveringsopdracht.

Enkele voorbeelden:

Bij toekenning van een woonvoorziening, bijvoorbeeld een traplift, kan aangegeven worden dat door deze voorziening betrokkene, die voordien problemen had bij het normale gebruik van de woning, doordat de verdieping niet te bereiken was, thans met de traplift weer op de verdieping kan komen om de slaapkamer en de sanitaire ruimte te bereiken, waarmee het probleem is gecompenseerd.

Bij toekenning van een scootermobiel kan aangegeven worden dat betrokkene voordien problemen had bij verplaatsing in de directe woonomgeving, en daardoor problemen bij het bezoeken van winkels, familie en kennissen enz. Deze problemen zijn gecompenseerd middels een PGB waarmee betrokkene een scootermobiel kan aanschaffen waarmee gedurende vijf jaar de verplaatsingen in de directe woon en leefomgeving gemaakt kunnen worden.

Is er geen sprake van aantoonbare beperkingen op grond van ziekte of gebrek, bestaat er om een andere reden geen medische noodzaak voor het verstrekken van de aangevraagde voorziening of de aangevraagde hulp bij het huishouden, ook dan zal ingevolge artikel 26 lid 1 Wmo gemotiveerd moeten worden op welke wijze de genomen beschikking bijdraagt aan het behouden en het bevorderen van de zelfredzaamheid en de normale maatschappelijke participatie van betrokkene.

Dit is uiteraard niet mogelijk op de wijze zoals bij een positieve beschikking is aangegeven.

Bij een afwijzing moet geformuleerd worden dat compensatie niet noodzakelijk of zelfs ongewenst is, omdat betrokkene zonder de gevraagde voorzieningen ook in staat is zelfredzaamheid en/of maatschappelijke participatie te behouden of te bevorderen.

Enkele voorbeelden:

Een aanvrager wil graag een rolstoel bij het verplaatsen in en om de woning en hulp bij het huishouden. Uit medisch onderzoek blijkt dat de diagnose gesteld is door de huisarts en dat er nog geen behandeling heeft plaatsgevonden. In deze situatie kan niet zonder meer toegekend worden, omdat daarbij het risico bestaat dat er geen behandeling plaats gaat vinden en er dus afhankelijkheid van zorg en voorzieningen ontstaat terwijl er dus nog behandelmogelijkheden onbenut zijn. De medisch adviseur moet naar de huisarts verwijzen met het advies behandelmogelijkheden te benutten. Hangende die behandelmogelijkheden wordt geen rolstoel noch hulp bij het huishouden  toegekend.

Mocht betrokkene in behandeling gaan, bijvoorbeeld bij een revalidatiecentrum, dan wordt  in overleg met de behandelaren besloten tot een beperkte of tijdelijke inzet van een rolstoel of hulp bij het huishouden, voor zover deze inzet de behandeling niet in de weg staat.

De motivering wordt dan:

Door u is een rolstoel en hulp bij het huishouden aangevraagd. Uit medisch onderzoek is gebleken dat er nog behandelingsmogelijkheden zijn. Het doel van de Wmo is niet aanvragers afhankelijk te maken van voorzieningen, maar te compenseren als duidelijk is dat er geen verbetering mogelijk is. Daarom kennen wij u op dit moment geen rolstoel noch hulp bij het huishouden toe. Mocht uit uw behandeling in overleg met uw behandelaars blijken dat verstrekking past in uw behandelplan, dan kunt u opnieuw contact met ons opnemen, onder overlegging van een verklaring van uw behandelaars.

Wijzigingen in de situatie en heronderzoek

In artikel 33 Verordening MO is opgenomen dat betrokkenen verplicht zijn om wijzigingen in de situatie te melden. Ondanks dat deze regel in de verordening staat, is het van belang deze voorwaarde ook in de beschikking of in een bijlage bij de beschikking op te nemen, zodat bij elke toekenning de aanvrager hierop weer attent wordt gemaakt.

Daarnaast kan op eigen initiatief een onderzoek in worden gesteld naar de feiten en omstandigheden, waarvan duidelijk is dat deze van invloed kunnen zijn op het recht op een voorziening van betrokkene. Bijvoorbeeld naar aanleiding van een (anonieme) tip of signalering door familieleden, zorgaanbieders, leverancier etc.

In sommige gevallen wordt al vooraf een heronderzoek opgenomen in de beschikking. Bijvoorbeeld bij een onduidelijke prognose, mogelijke verbetering op termijn of twijfel over daadwerkelijk gebruik van de voorziening.