Subsidieregeling opruiming drugsafval Zuid-Holland 2018

Ondertekening

Toelichting behorende bij de Subsidieregeling opruiming drugsafval Zuid-Holland 2018, PZH-2018-646235397(DOS-2018-0000903)

Algemeen

De Subsidieregeling opruiming drugsafval Zuid-Holland 2018, verder te noemen, de regeling 2018, vervangt de Subsidieregeling opruiming drugsafval Zuid-Holland 2017, verder te noemen regeling 2017. De regeling 2018 is gebaseerd op de Algemene subsidieverordening Zuid-Holland 2013.

Ook de regeling 2018 vloeit, net als haar voorgangers, voort uit het aangenomen amendement inzake een tegemoetkoming van rijkswege in de kosten van het opruimen van drugsafvaldumpingen (inclusief de daaruit voortkomende bodemverontreiniging)2. Ter uitvoering van voornoemd amendement zijn destijds eind 2015 afspraken gemaakt tussen de Staatssecretaris van IenM en de provincies die betrekking hebben op de wijze waarop en de voorwaarden waaronder provincies zorg dragen voor de cofinanciering van de kosten die gemeenten en zaaksgerechtigden voor het opruimen van drugsafvaldumpingen hebben gemaakt3. De regeling 2018 houdt verband met een evaluatie van de eerdere provinciale regelingen ter subsidiering van het opruimen van drugsafval. Uit deze evaluatie is gebleken dat de subsidieregelingen en het model waarop deze regelingen waren gebaseerd op een aantal onderdelen verduidelijking en vereenvoudiging behoefden. Tevens bleek uit evaluatie een behoefte aan een verlengde indieningsperiode.

Het doel van de regeling 2018 is het verstrekken van subsidie tot een maximum van 50% van de kosten in verband met het opruimen van drugsafval achtergelaten op een bepaalde locatie in het voorafgaande jaar 2017. Vanaf 1 januari 2019 staat de regeling open voor kosten voor opruiming van drugsafval gemaakt in het voorafgaande jaar totdat het subsidieplafond is bereikt. De aanvragen worden behandeld op datum van binnenkomst, zodat aanvragen meteen kunnen worden afgedaan en aanvragers zo snel als mogelijk hun subsidiegelden uitgekeerd kunnen krijgen.

Bij het produceren van synthetische drugs komt afval vrij dat nogal eens in de natuur, op straat of elders wordt achtergelaten of (tijdelijk) wordt opgeslagen. Het achterlaten van afval kan geschieden op verschillende manieren.

Het drugsafval kan zijn achtergelaten in een gesloten verpakking zoals in vaten. Deze vaten kunnen bijvoorbeeld in een voertuig aanwezig zijn of in de natuur zijn gedumpt.

Drugsafval kan worden verbrand. De restanten van dat afval blijven op de verbrandingslocatie achter.

Vloeibare afvalstoffen kunnen op of in de bodem dan wel het oppervlaktewater zijn geloosd.

Combinaties van deze vormen van achterlaten kunnen ook aan de orde zijn. Vaten kunnen na verloop van tijd bijvoorbeeld gaan lekken. Het achterlaten kan plaatsvinden in een natuurgebied, op een terrein van een derde, in de berm van een weg of op de productielocatie. Dit afval kan gevaarlijk zijn voor personen die rechtstreeks met dat afval in aanraking komen, zoals spelende kinderen. Ook kan dit afval de bodem verontreinigen of de kwaliteit van het grondwater aantasten met een mogelijk gevaar voor de drinkwatervoorziening. Het opruimen kan op basis van vrijwilligheid geschieden of voortvloeien uit een wettelijke verplichting op grond van bijvoorbeeld de Wet bodembescherming dan wel de Wet milieubeheer. Veelal zullen eigenaren van percelen zich genoodzaakt voelen tot het opruimen van het drugsafval en de daardoor veroorzaakte verontreiniging over te gaan. Ook gemeenten doen dit niet zelden, bijvoorbeeld in verband met hun verantwoordelijkheid voor de publieke gezondheid. De kosten van deze saneringen zullen zelden kunnen worden verhaald op de veroorzakers, degene verantwoordelijk voor de dumping. Deze zijn vaak onbekend. Zijn deze wel bekend, dan kunnen op grond van bijvoorbeeld de Wet bodembescherming of de Wet milieubeheer veroorzakers vaak worden verplicht het afval en de daardoor veroorzaakte verontreiniging te verwijderen.

Niet alleen particuliere grondeigenaren komen in aanmerking voor subsidie. Ook andere zakelijk gerechtigden van percelen kunnen op subsidie aanspraak maken, zoals erfpachters en degenen met een recht van opstal. Op deze rechthebbenden rusten vaak bepaalde eigendomsbevoegdheden en –verplichtingen, waardoor zij gehouden zijn eventuele verontreinigingen van de bodem waarop zij voornoemde rechten uitoefenen, te saneren. Voor het opruimen van drugsafval zijn in de regio’s protocollen vastgesteld. Deze protocollen geven onder meer aan op welke wijze en door wie drugsafval verwijderd moet worden. Verder is daarin vaak aangegeven wie over de verwijdering moet worden geïnformeerd of geconsulteerd.

Het model waarop de regeling 2018 berust is tot stand gekomen in overleg met de provincies. Dit model bevat regels voor de volgende onderwerpen: de doelgroep, de te subsidiëren activiteiten, de weigeringsgronden, de voorwaarden voor verlening, de eisen aan de aanvraag, de periode waarin een aanvraag kan worden gedaan, de kosten die voor subsidie in aanmerking komen, de hoogte van de subsidie, de verdeling bij meerdere aanvragen alsmede de termijnen en de wijze van besluitvorming. Deze onderwerpen komen dan ook terug in de regeling 2018.

Aanvullend op het IPO-model is in de regeling opgenomen dat deze per 1 jauari 2019 openstaat voor aanvragen totdat het subsidieplafond is bereikt. Dit omdat de verwachting is dat het subsidieplafond van € 43.049,- in 2018 niet zal worden gehaald en er dus subsidiegelden overblijven. Landelijk woedt de discussie óf en in welke vorm de huidige regeling voortgezet wordt. Door openstelling van de regeling in 2019 nu al in de besluitvorming mee te nemen, blijft het subsidieplafond zoals vastgesteld door PS op de regeling van toepassing en wordt, ook voor 2019, helderheid verschaft aan mogelijke aanvragers en worden de gelden maximaal besteed aan het doel waarvoor wij ze gekregen hebben.

Drugsdumpingen in Zuid-Holland

Van de regelingen 2016 en 2017 is beperkt gebruik gemaakt; in totaal is het opruimen van drugsafval in Zuid-Holland twee keer gesubsidieerd ter waarde van ongeveer totaal 7.600 euro. Uit een rapport van de landelijke politie blijkt dat in 2017 twaalf drugsafvaldumplocaties In Zuid-Holland zijn geconstateerd.

Ook voor 2018 wordt vanuit het Rijk een bedrag van €1.000.000 aan subsidie voor het opruimen van drugsafval beschikbaar gesteld aan de provincies. Dit bedrag is door het Rijk aan de provincie Noord-Brabant ter beschikking gesteld en is verdeeld over de provincies naar de mate waarin het probleem voorkomt. Met het doorgeschoven bedrag dat uit de voorgaande regelingen onbenut bleef, komt de totaal beschikbare som voor de regeling 2018 op € 43.049.

Europeesrechtelijke aspecten

Op grond van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie zijn financiële steunmaatregelen van lidstaten (staatssteun) niet verenigbaar met de interne markt4. Met de interne markt verenigbaar zijn onder meer steunmaatregelen tot herstel van schade veroorzaakt door buitengewone gebeurtenissen anders dan natuurrampen5. In dat geval is in ieder geval geen sprake van staatsteun. Onduidelijk is of het achterlaten van drugsafval in de zin van de regeling 2018 als zo’n buitengewone gebeurtenis kan worden gezien.

Het is overigens in zijn algemeenheid de vraag of verstrekking van subsidie op grond van de regeling 2018 een vorm van staatssteun kan betreffen. Daarvoor is vereist dat de subsidie de mededinging van een onderneming, zoals een landbouwbedrijf, vervalst of dreigt te vervalsen. Met een subsidie voor het verwijderen van drugsafval komt een betrokken bedrijf geen voordeel toe. Van een vervalsing van mededinging kan naar ons oordeel dan ook geen sprake zijn.

Zo sprake zou zijn van een vorm van staatssteun, dan geldt een bepaalde procedure ter beoordeling van de vraag of de staatssteun geoorloofd is of niet. Deze procedure is echter niet van toepassing wanneer het gaat om een zogenaamde de-minimissteun. Dit is de aan een onderneming over een bepaalde periode verstrekte steun die niet hoger is dan een bepaald bedrag. De hoogte van deze de-minimissteun is aangegeven in:

Verordening (EG) nr. 1407/2013 van de Commissie van 18 december 2013 betreffende de toepassing van de artikelen 107 en 108 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op de-minimissteun, Pb L352/1van 24 december 2013;

Verordening (EG) Nr. 1408/2013 van de Commissie van 18 december 2013 betreffende de toepassing van de artikelen 107 en 108 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op de-minimissteun in de landbouwsector;

Op grond van die verordeningen is bepaald dat van steunmaatregelen geen sprake is wanneer het totale bedrag dat per lidstaat aan een onderneming wordt geschonken niet meer dan € 15.000 voor landbouwondernemingen en € 200.000 voor de andere bedrijven bedraagt. In het kader van de uitvoering van de regeling 2018 zullen deze bedragen waarschijnlijk niet overschreden worden.

Artikelsgewijs

Artikel 1 Begripsbepalingen

Voor de omschrijvingen van de begrippen is grotendeels aangesloten bij de omschrijving zoals gehanteerd in het convenant Uitwerking amendement cofinanciering opruiming drugsdumpingen.

drugsafval

Het afval kan verpakt zijn, bijvoorbeeld in plastic tanks, jerrycans of gascilinders.

erkende verwijderaar

De verplichting tot het verwijderen van drugsafval kan voortvloeien uit een wettelijke verplichting op grond van bijvoorbeeld de Wet bodembescherming (sanering) of de Wet milieubeheer. Het verwijderen zelf wordt gereguleerd door vergunningen op grond van de Wet milieubeheer en/of de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht. Met het begrip erkende verwijderaar is beoogd de persoon te benoemen die juridisch gerechtigd is het betreffende afval te verwijderen.

zakelijk gerechtigden

Met het begrip ‘zakelijk gerechtigde’ wordt ten dele aangesloten op de regeling voor de zogenaamde beperkte rechten die op een eigendom gevestigd kunnen worden, welke regeling is neergelegd in boek 5 van het Burgerlijk Wetboek. Gedacht kan worden aan het recht van vruchtgebruik, erfpacht of het recht van opstal. De betrokken rechthebbenden zijn vaak degenen die zeggenschap hebben over de gronden in verband met het opruimen van drugsafval.

Artikel 2 Subsidiabele activiteiten

Op grond van dit artikel wordt ook voor het opruimen van bodemverontreiniging door het achterlaten van drugsafval, subsidie verstrekt. Dit kan gelijktijdig met het opruimen van het drugsafval plaatsvinden, maar ook gescheiden in de tijd. Het is overigens denkbaar dat door het achterlaten van drugsafval alleen sprake is bodemverontreiniging. Dit kan het geval zijn na lozing van vloeibaar drugsafval op of in de bodem. Het omgekeerde is ook mogelijk. Drugsafval is in vaten achtergelaten, zonder dat (nog) sprake is van bodemverontreiniging.

Artikel 3 Doelgroep

Voor de omschrijving van degenen die in aanmerking komen voor subsidie (de doelgroep) is aangesloten bij de uitleg die in het convenant aan het amendement is gegeven. Een verzoek om subsidie kan onder meer worden gedaan door een zakelijk gerechtigde op de grond.

Artikel 5 Weigeringsgronden

Een aanvraag om subsidie wordt geweigerd wanneer de aanvrager mede verantwoordelijk is of kan worden gehouden voor de productie of het achterlaten van het drugsafval waarop de aanvraag betrekking heeft. In dat geval kan zo’n persoon vrijwel altijd via de Wet milieubeheer dan wel de Wet bodembescherming worden gedwongen tot het opruimen van het drugsafval.

Een aanvrager wordt in ieder geval medeverantwoordelijk geacht indien de locatie waar het afval is gevonden tevens de productielocatie is en de eigenaar niet voldaan heeft aan zijn zorgplicht als eigenaar of verhuurder. Het niet voldoen aan deze zorgplicht blijkt uit de omstandigheden van het geval. Dat twijfel bestaat over de vraag of de aanvrager heeft voldaan aan de zorgplicht, blijkt in ieder geval uit het feit dat hij is betrokken in een strafrechtelijke of bestuursrechtelijke handhavingsprocedure in verband met bijvoorbeeld een overtreding van drugsregelgeving. Indien de eigenaar niet is betrokken bij een dergelijke handhavingsprocedure, dan is waarschijnlijk geen sprake van een schending van de zorgplicht.

Het al dan niet ontvangen van een tegemoetkoming in de kosten op andere wijze is overigens geen reden tot weigering, mogelijk wel tot matiging van de subsidiehoogte. Dit is geregeld in artikel 7. Sinds 2013 is de reikwijdte van de Wet Bibob aangepast en kan deze rechtstreeks op iedere subsidieregeling worden toegepast zonder dat dit specifiek is bepaald in de regeling waarop een Bibob-beoordeling betrekking heeft (zoals de regeling 2018).

Artikel 6 Subsidievereisten

Eerste lid, onder d

In het convenant en het amendement is bepaald dat na afloop van het kalenderjaar subsidie kan worden verstrekt voor de opruiming van dumpingen in dat (voorafgaande) kalenderjaar.

Eerste lid, onder e

De gevraagde bijlagen ter onderbouwing van de eisen zijn beperkt omdat de subsidie achteraf wordt verstrekt. Een begroting of een activiteitenplan is niet meer aan de orde.

Artikel 7 Subsidiabele kosten

De subsidiabele kosten omvatten de voor derden gemaakte kosten, bijvoorbeeld in de arm genomen om werkzaamheden te verrichten. Deze kosten zijn op factuur aantoonbaar.

Artikel 16 Mandaat provincie Noord-Brabant

Voor het vaststellen van het aanvraagformulier en de uitvoering van de regeling hebben Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland mandaat aan Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant verleend6. Met dit mandaat is de rol van subsidieloket toegekend aan Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant. Het mandaat dat is verleend aan Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant wordt geacht ook te zijn verleend op grond van de regeling 2018. Dit vloeit voort uit artikel 16.